Ενθαρρυντικές είναι οι πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις για τα 1,3 δισ. ασθενών που έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση, με περίπου στο ήμισυ των περιστατικών η πάθηση είτε να μην ελέγχεται είτε να εμφανίζει ανθεκτικότητα στη θεραπεία, παρότι τα άτομα μπορεί να παίρνουν στην κυριολεξία μια χούφτα φάρμακα. Οι ασθενείς με μη ρυθμισμένη πίεση βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για καρδιαγγειακές βλάβες, νεφρική ανεπάρκεια και πρόωρο θάνατο. Στην Ελλάδα οι υπερτασικοί εκτιμώνται σε σχεδόν 3 εκατ. άτομα, ενώ στη Μ. Βρετανία με πληθυσμό 69 εκατ., από υπέρταση νοσούν περίπου τα 14 εκατ.
Μια νέα θεραπεία σε χάπι φαίνεται σε μελέτη φάσης 3 να χαμηλώνει αισθητά την αρρύθμιστη ή ανθεκτική υπέρταση εκείνων των ασθενών που δεν τα καταφέρουν με συνδυασμούς φαρμάκων. Η διεθνής πολυκεντρική μελέτη με την ονομασία BaxHTN και με επικεφαλής τον καθηγητή Bryan Williams, του Ινστιτούτου Καρδιαγγειακών Επιστημών του University College London αξιολόγησε το νέο φάρμακο baxdrostat (σε μορφή χαπιού), με τη συμμετοχή 800 ασθενών από 214 νοσοκομεία πολλών χωρών. Η μελέτη διενεργήθηκε με την υποστήριξη της AstraZeneca και του Βιοϊατρικού Ερευνητικού Κέντρου του UCL Hospital.
Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο ετήσιο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρίας στη Μαδρίτη της Ισπανίας, πριν λίγες βδομάδες και δημοσιεύτηκαν στο New England Journal of Medicine, το οποίο αποτελεί την «Βίβλο» των επιστημονικών επιθεωρήσεων.
Ένα χάπι ημερησίως επιτυγχάνει φυσιολογικές τιμές πίεσης
Τα ευρήματα που δημιούργησαν επιστημονικό «ντόρο» έδειξαν ότι μετά την λήψη baxdrostat για 12 εβδομάδες (ένα χάπι ημερησίως), η αρτηριακή πίεση των ασθενών έπεσε κατά 9-10 mmHg, μια μείωση που ιατρικά θεωρείται επαρκής για να περιορίσει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Επιπλέον, το 40% των συμμετεχόντων στη μελέτη πέτυχε φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης, αντίστοιχες με των υγιών ανθρώπων. Όπως επεσήμανε ο επικεφαλής ερευνητής, καθηγητής Williams, το να επιτύχει η θεραπεία μείωση κατά 10 mmHg στη συστολική αρτηριακή πίεση αποτελεί συναρπαστικό εύρημα, καθώς τέτοιες τιμές έχουν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο και νεφρική ανεπάρκεια.
Φαρμακευτικός στόχος, η ορμόνη αλδοστερόνη
Η αρτηριακή πίεση επηρεάζεται από την ορμόνη αλδοστερόνη (aldosterone), που παράγεται στα επινεφρίδια και ρυθμίζει την ισορροπία του νατρίου και του καλίου, καθώς και τον όγκο των υγρών στο σώμα. Η αύξηση της αλδοστερόνης οδηγεί σε αυξημένη κατακράτηση νατρίου (άλατος) και νερού, αυξάνοντας τον όγκο του αίματος και προκαλώντας έτσι υπέρταση. Η υπερπαραγωγή αλδοστερόνης από τα επινεφρίδια αποτελεί μια ενδοκρινική διαταραχή η οποία ανεβάζει την αρτηριακή πίεση, με συνέπεια να καθίσταται πιο δύσκολος ο έλεγχος της. Η αλδοστερόνη εδώ και δεκαετίες στόχος της επιστημονικής έρευνας για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, αλλά μέχρι τώρα οι προσπάθειες για τον έλεγχό της δεν είχαν αποδώσει καρπούς.
Η νέα θεραπεία δρα μπλοκάροντας την παραγωγή της αλδοστερόνης, δηλαδή το αίτιο εμφάνισης της υπέρτασης. Σε ασθενείς με αρρύθμιστη ή ανθεκτική υπέρταση η προσθήκη ενός χαπιού baxdrostat ( 1mg ή 2mg), μια φορά ημερησίως στη συνήθη αντι-υπερτασική αγωγή οδήγησε στη ρύθμιση της πίεσης για διάστημα 32 εβδομάδων. Για την ιστορία, η ορμόνη αλδοστερόνη ανακαλύφθηκε το 1952 από επιστήμονες που εργάζονταν στο νοσοκομείο Middlesex της Μ. Βρετανίας που πλέον λειτουργεί ως η Ιατρική Σχολή του UCL. Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρία, εδώ και δύο χρόνια συνιστά πίεση χαμηλότερη από 130/80 mmHg, ενώ τα αντίστοιχα όρια πριν το 2024 διαμορφωνόντουσαν σε 140/90 mmHg. Γενικά επικρατεί μια τάση να χαμηλώσουν τα όρια σε δείκτες υγείας γιατί υπάρχει μεγάλη αύξηση στον επιπολασμό των χρόνιων νοσημάτων, με συνέπεια να διευρύνεται πολύ πληθυσμιακά η δεξαμενή των ασθενών όχι με ένα αλλά με περισσότερα του ενός υποκείμενα νοσήματα.
Παρότι ιστορικά τα δυτικά κράτη εμφάνιζαν μεγαλύτερα ποσοστά υπέρτασης στον πληθυσμό τους, πλέον οι περισσότεροι ασθενείς ζουν στις ανατολικές χώρες με τους αριθμούς να σοκάρουν. Ενδεικτικά 226 εκατ. υπερτασικοί ζουν στην Κίνα και 199 εκατ. ζουν στην Ινδία. Η απότομη δυτικοποίηση του τρόπου ζωής σε αυτά τα κράτη και η «εισβολή» του junk food στην διατροφή των κατοίκων διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο γι αυτό το αποτέλεσμα. Το νέο φάρμακο που δοκιμάζεται σε φάση 3 κλινικών μελετών θα μπορέσει να ενταχθεί στην ιατρική φαρέτρα σαν θεραπεία πρώτης γραμμής για να μειωθούν οι πολυπληθείς δεξαμενές των υπερτασικών ασθενών. Οι στόχοι για την αρτηριακή πίεση έχουν χαμηλώσει τα τελευταία χρόνια.
