Την ευαλωτότητα των νέων κυρίως ανθρώπων σε θέματα ψυχικής υγείας και την ανάγκη τους να βρουν στήριξη, ώστε να μπορέσουν να ισορροπήσουν στη ζωή τους, αναδεικνύει μια νέα βρετανική μελέτη, ποσοτικοποιώντας το μέγεθος του προβλήματος, ανά ηλικιακή ομάδα.
Η μελέτη του Πανεπιστημίου University College London διαθέτει ελληνική υπογραφή, καθώς επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας είναι ο Έλληνας καθηγητής Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων του ΕΚΠΑ και του UCL, Αργύρης Στριγγάρης. Τα στοιχεία αυτά προσθέτουν ένα ακόμα λιθαράκι στο συσσωρευόμενο όγκο των επιστημονικών δεδομένων που δείχνουν ότι τελικώς οι μεσήλικες είναι πιο ανθεκτικοί από τους νέους, παρότι οι νέοι θεωρούνται «άτρωτοι» και «αθάνατοι». Όμως τα φαινόμενα απατούν και όπως θα διαπιστώσετε, οι εμπειρίες «χτίζουν» ανθεκτικότητα με την ηλικία.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα που πραγματοποίησε η ακαδημαϊκή πρωτοβουλία «Η μεγάλη πρόκληση της ψυχικής υγείας και της ευζωίας» («Grand Challenge of Mental Health & Wellbeing») του University College London, η πλειονότητα των νέων Βρετανών (64%) αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα ψυχικής υγείας και ο ένας στους τρεις (32%) χρειάζεται άμεση υποστήριξη, μέσα στο τρέχον έτος, για να τα βγάλει πέρα. Τα ευρήματα σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα υποδηλώνουν ότι ο τομέας της ψυχικής υγείας παραμένει υποτιμημένος και παραμελημένος και πως απαιτούνται πρόσθετες έρευνες ώστε να αναπτυχθούν «εργαλεία» έγκαιρης παρέμβασης.
Όπως άλλωστε επισημαίνει, από την εγχώρια επιστημονική κοινότητα, ο ψυχίατρος ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Οικονόμου, το μεγαλύτερο πρόβλημα αναφορικά με τις ψυχικές διαταραχές είναι πως δεν υπάρχει μια εξέταση-«δείκτης» που να τοποθετεί την διάγνωση. Τα ψυχικά νοσήματα δεν είναι σαν την αρτηριακή πίεση που την μετράμε με ένα πιεσόμετρο ούτε σαν την χοληστερόλη, που την βρίσκουμε υψηλή με μια εξέταση αίματος.
Δύο στους τρεις νέους αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες
Η βρετανική μελέτη απευθύνθηκε σε ανθρώπους ηλικίας 16-25 ετών διαπιστώνοντας ότι δύο στους τρεις (64%) αντιμετωπίζουν δυσκολίες, στο φάσμα της ψυχικής υγείας. Το αντίστοιχο ποσοστό είναι υψηλότερο στις ηλικίες των 20-21 ετών, όπου το 40% απάντησε πως τώρα βιώνουν δυσκολίες και ένα επιπλέον 31% δήλωσε ότι αντιμετώπισαν δυσκολίες στο παρελθόν, με συνέπεια το συνολικό ποσοστό να αγγίζει το 71% στους 20αρηδες. Οι γυναίκες εμφανίζουν χειρότερα σκορ από τους άνδρες με το 72% των νεαρών γυναικών να αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας, σε σύγκριση με το 56% των νεαρών ανδρών (κατά μέσο όρο).
Τα αίτια της ψυχικής πίεσης
Όταν οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν για τα αίτια της ψυχικής πίεσης που υφίστανται, οι απαντήσεις τις οποίες έδωσαν ήταν πολυπαραγοντικές. Οι πιο συχνές εμπλέκουν ζητήματα στο σχολείο, το κολλέγιο ή το πανεπιστήμιο και την οικονομική πίεση που υφίστανται οι νέοι άνθρωποι, λόγω χαμηλών απολαβών, με τα εκπαιδευτικά προβλήματα να συνεισφέρουν στο 17% και τα επαγγελματικά προβλήματα στο 16% των διαταραχών ψυχικής υγείας.
Τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πολύ πιο έντονα στις νέες και τους νέους που ούτε εργάζονται ούτε σπουδάζουν, με το 47% των ατόμων που υπάγονται σε αυτή την κατηγορία να αναφέρουν ψυχική επιβάρυνση, σε σύγκριση του 32% του συνολικού δείγματος της έρευνας. Οι ερευνητές του UCL είχαν σε προηγούμενη μελέτη διαπιστώσει ότι η ακαδημαϊκή πίεση-ειδικά σε περιόδους εξετάσεων- σχετίζεται στενά με ζητήματα ψυχικής υγείας στην νεολαία.
Η Essi Maria Viding, Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχοπαθολογίας στο University College London, στη Σχολή Επιστημών του Εγκεφάλου, (όπου συνδιευθύνει τη Μονάδα Αναπτυξιακού Κινδύνου και Ανθεκτικότητας) και συνεργάτης του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του King's College του Λονδίνου, επισημαίνει: «Η έρευνα μας επιβεβαιώνει και άλλα προγενέστερα ευρήματα που δείχνουν ότι οι ψυχικές διαταραχές πλήττουν κυρίως τους νέους ανθρώπους και υπογραμμίζει την ανάγκη «χτισίματος» ψυχικής ανθεκτικότητας στις νεαρές ηλικίες. Βέβαια, αυτό το εύρημα μπορεί να σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε τα προβλήματα καλύτερα στην εποχή μας, ότι έχει δηλαδή βελτιωθεί η διάγνωσή τους. (Πρόκειται για κάτι ανάλογο με τον αυτισμό, που μια επικρατούσα θεωρία υποστηρίζει πως δεν αυξήθηκε στατιστικά, αλλά εντοπίζεται περισσότερο, καθώς παλαιότερα τα περιστατικά διέφευγαν της προσοχής). Απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση για να κατανοήσουμε πώς μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνισή τους και πώς μπορούν να υποστηριχθούν οι πλέον ευάλωτοι, ώστε να έχουν άμεση πρόσβαση σε εμπεριστατωμένη στήριξη. Για τα πιο σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα απαιτείται στήριξη (με συνεδρίες) και παράλληλα φαρμακευτική αγωγή». Η καθηγήτρια Essi Maria Viding, τελεί χρέη Πρύτανη (ακαδημαϊκού ηγέτη) στην πρωτοβουλία του UCL, με τίτλο «Η μεγάλη πρόκληση της ψυχικής υγείας και της Ευζωίας».
Συνυπολογίζοντας τις ιδιαιτερότητες του βρετανικού ΕΣΥ
Να θυμίσουμε στο σημείο αυτό ότι στο βρετανικό ΕΣΥ, το NHS, ο ασθενής δεν έχει καθόλου εύκολη πρόσβαση στον ειδικευμένο γιατρό και κυρίως απευθύνεται σε γενικούς οικογενειακούς γιατρούς και σε νοσηλευτές. Για παράδειγμα ένας ασθενής ηλικιωμένος με νευρολογική πάθηση, στη Μ. Βρετανία μπορεί να μην εξεταστεί ποτέ από νευρολόγο. Θα τον βλέπει (εφόρου ζωής) μια νοσηλεύτρια ή ένας γηρίατρος-κάτι που στην πατρίδα μας δεν ισχύει, καθώς ο ασθενής στο ΕΣΥ έχει καθολική πρόσβαση στους γιατρούς ειδικοτήτων.
Το στίγμα και η πρόσβαση
Στη Μ. Βρετανία η πλειονότητα των ανθρώπων με ψυχικά προβλήματα (86%) αναζητά υποστήριξη, με τους άνδρες να είναι λιγότερο ευέλικτοι από τις γυναίκες. Στην έρευνα, το 16% των νέων ανδρών ομολογεί ότι δεν ζήτησε καμία στήριξη σε σύγκριση με το 7% των νέων γυναικών. Τα ψυχικά προβλήματα εξακολουθούν παγκοσμίως να συνοδεύονται από στίγμα και έτσι οι μισοί από τους νέους που χρειάζονται στήριξη δεν την αναζητούν «επίσημα» αλλά στους φίλους και την οικογένεια. Το 53% των νέων στρέφεται στους φίλους για συμπαράσταση και βοήθεια και το 47% στην οικογένεια. Από όσους δεν αναζητούν βοήθεια από ειδικούς, το 88% απαντά ότι υποστηρίχθηκε από φίλους και το 70% από την οικογένεια.
Από τους ανθρώπους που στράφηκαν σε επαγγελματία ψυχικής υγείας (ιδιώτη) το 74% θεωρεί ότι η βοήθεια ήταν σημαντική. Σε αυτούς που στράφηκαν στους επαγγελματίες υγείας του βρετανικού ΕΣΥ (NHS) τα ποσοστά ικανοποίησης ήταν χαμηλότερα, (56%) και ακόμα πιο χαμηλά γι' αυτούς που στράφηκαν στον οικογενειακό γιατρό (53%). Ο οικογενειακός γιατρός ή γενικός γιατρός είναι ο GP που παρέχει πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας και ο οποίος πρέπει να εκδώσει το σχετικό παραπεμπτικό, για να υπάρξει πρόσβαση σε γιατρό ειδικότητας στη Μ. Βρετανία.
Τι επισημαίνει ο έλληνας καθηγητής Ψυχιατρικής
Ο Έλληνας καθηγητής ψυχιατρικής του UCL, Αργύρης Στριγγάρης που περιλαμβάνεται κι αυτός μεταξύ των ακαδημαϊκών ηγετών (πρυτάνεων) της πρωτοβουλίας για την ψυχική υγεία και την ευζωία και ήταν επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στη συγκεκριμένη μελέτη υπογραμμίζει:
«Απαιτείται περισσότερη δουλειά (έρευνα) για την αξιολόγηση της σοβαρότητας των ψυχικών διαταραχών στους νέους ανθρώπους και φυσικά θα χρειαστεί να σχεδιαστούν με μεγάλη προσοχή οι παρεμβάσεις οι οποίες πρέπει να γίνονται στα πρώιμα στάδια, για να έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Επιπλέον, είναι πιθανό διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες και διαφορετικές κοινότητες να αναφέρουν διαφορετικά ψυχικά προβλήματα οπότε η αξιολόγηση και η παρέμβαση πρέπει να είναι εξατομικευμένες. Ο όρος ‘δυσκολίες ψυχικής υγείας’ είναι ιδιαίτερα ευρύς και περιλαμβάνει πληθώρα βιωμάτων τα οποία δεν συνδέονται όλα με ψυχικό νόσημα».
Ο καθηγητής Αργύρης Στριγγάρης και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν αυτή τη μελέτη το καλοκαίρι που μάς πέρασε διαπιστώνοντας ότι για τους ασθενείς που προσήλθαν στο βρετανικό ΕΣΥ για την αντιμετώπιση δύο ψυχικών διαταραχών, της κατάθλιψης και της αγχώδους διαταραχής, η αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας ήταν μικρότερη στις ηλικίες 16-24 ετών σε σύγκριση με την έτερη ηλικιακή ομάδα 25-65 ετών. Ο επικεφαλής καθηγητής τονίζει ότι η ψυχοθεραπεία με συνεδρία δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στις νεαρότερες ηλικίες και πως η ψυχιατρική πρέπει να αναπτύξει νέους τρόπους προσέγγισης των ατόμων μικρότερης ηλικίας.
