«Έναν μικρό… Daniel», όπως ήδη λένε στην κατασκευαστική αγορά, θα είναι σε θέση να διεκδικήσουν, μέσω «κλειστών» διαγωνισμών – αναθέσεων και fast track διαδικασιών οι ισχυροί όμιλοι των υποδομών, όπως οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, AKTOR, ΑΒΑΞ, ΜΕΤΚΑ, όταν προχωρήσουν οι πιο μακροπρόθεσμου τύπου παρεμβάσεις που έχει προτείνει η ΕΥΔΑΠ για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στην Αττική.
Ως γνωστόν, τα έργα αποκατάστασης ζημιών σε οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο κατά βάση στη Θεσσαλία (και Στερεά Ελλάδα) από την κακοκαιρία του 2023 εκτιμήθηκαν, τελικά, σε περίπου 1,3 δισ. ευρώ, με τους ισχυρούς ομίλους να αναλαμβάνουν με «απευθείας προσκλήσεις» την ανάταξη των υποδομών λόγω στενότητας χρόνου, μεγάλου όγκου εργασιών αλλά και εμπλοκής του Ταμείου Ανάκαμψης σε μέρος της χρηματοδότησης.
Βέβαια, τα έργα μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, το περίφημο σχέδιο «Εύρυτος», άνω του μισού δις ευρώ, που έχει προτείνει η ΕΥΔΑΠ κατά της λειψυδρίας του Λεκανοπεδίου, που σε αρχική φάση έχει θεωρηθεί τεχνικά εφικτό, αν και εκκρεμούν θέματα (χρηματοδότηση, χρόνος εκκίνησης ενεργειακών κ.α.), έχουν μικρότερο προϋπολογισμό από αυτά του «Daniel», πλην όμως, γίνεται λόγος για πάνω από 500 εκατ. ευρώ. Που λόγω συνθηκών «έκτακτης ανάγκης» ενεργοποιούν παρόμοιες διαδικασίες με της Θεσσαλίας, δηλαδή fast track και επί της ουσίας, «απευθείας προσκλήσεις – αναθέσεις» στα μεγάλα κατασκευαστικά σχήματα. Που συν τοις άλλοις, όπως παλιότερα αλλά και πρόσφατα είχαμε αναδείξει, έχουν «απλώσει δίκτυα» στον τομέα διαχείρισης υδάτινων πόρων.
Η κλιματική κρίση
Μπορεί, δε, η περίπτωση της Αττικής να διαφέρει από αυτή της Θεσσαλίας καθώς στο Λεκανοπέδιο έχουμε αυξημένο κίνδυνο λειψυδρίας ενώ στην περιοχή της κεντρικής Ελλάδας τα «απόνερα» μιας μεγάλης κακοκαιρίας, ωστόσο, υπό μία έννοια, και τα δύο σχετίζονται με τη λεγόμενη «κλιματική αλλαγή – κρίση» και τις επιπτώσεις της, που αναδεικνύει, ανάμεσα σε άλλα, και την ανάγκη για υλοποίηση μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, και κυρίως βιώσιμες, υποδομών. Στον ορίζοντα, ωστόσο, διαφαίνεται και το θέμα της αύξησης στα τιμολόγια της ΕΥΔΑΠ, εξέλιξη που θεωρείται σχεδόν βέβαιη. Πάντως, στην περίπτωση της Αττικής στο μεταξύ δεν έχει ακόμα ανακοινωθεί πως θα χρηματοδοτηθεί το μεγάλο έργο που απαιτείται.
Οι υποδομές, οι διαγωνισμοί, τα νέα έργα
Η λειψυδρία είναι υπαρκτή και πιεστική, ωστόσο η διαδικασία της έκτακτης ανάγκης ενεργοποιείται και για έναν ακόμη λόγο: επιτρέπει την επίσπευση κρίσιμων έργων χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες, αξιοποιώντας μεταξύ άλλων τις δυνατότητες που προβλέπονται στην περ. γ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν. 4412/2016.
Κατά συνέπεια, οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, AKTOR, ΑΒΑΞ, ΜΕΤΚΑ θα κληθούν να παίξουν βασικό ρόλο στον τομέα «ορθή διαχείρισης υδάτινων πόρων». Να σημειωθεί ότι σε αυτές τις εταιρείες, όπως φαίνεται να επεξεργάζεται η κυβέρνηση, θα κατευθυνθεί το πρώτο βασικό «πακέτο» υποδομών κατά της λειψυδρίας που προωθούν ΥΠΕΝ και ΕΥΔΑΠ, άνω των 530 εκατ. ευρώ, με διαδικασίες… αλά Daniel (έργα αποκατάστασης στην Θεσσαλία 1,3 δισ. ευρώ), δηλαδή, επί της ουσίας με «κλειστές» προσκλήσεις - αναθέσεις των έργων στα ισχυρά γκρουπ και όχι με ανοιχτούς διαγωνισμούς. Μένει να φανεί αν μέχρι τα μέσα του 2026, όταν έχουμε εξελίξεις με αναθέσεις μελετών - κατασκευών, θα έχει «ανοίξει ο κύκλος» όσων θα δώσουν το παρών. Ως γνωστόν, κεντρικό στοιχείο του σχεδίου αποτελεί το έργο «Εύρυτος», που προβλέπει τη μερική εκτροπή των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη.
Με προϋπολογισμό 534 εκατ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα ενισχύσει αποφασιστικά την υδροδότηση της Αττικής για τρεις δεκαετίες, προσφέροντας κάθε χρόνο 200 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού — ποσότητα που καλύπτει μεγάλο μέρος των συνολικών αναγκών του Λεκανοπεδίου, οι οποίες ανέρχονται περίπου στα 250 εκατ. κ.μ. ετησίως. Η λήψη νερού θα γίνεται αποκλειστικά όταν η στάθμη των ποταμών ανεβαίνει έπειτα από βροχοπτώσεις, ώστε να διασφαλίζεται η οικολογική τους ισορροπία, ενώ η φυσική βαρυτική ροή του Ευήνου επιτρέπει τη μεταφορά των ποσοτήτων χωρίς ενεργειακό κόστος, ένα στοιχείο που ενισχύει σημαντικά τη βιωσιμότητα και την απόδοση του έργου.
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, έχει κρούσει επανειλημμένα τον κώδωνα του κινδύνου για τη λειψυδρία στην Αττική. Στην πιο πρόσφατη γενική συνέλευση των μετόχων ήταν σαφής: «αν οι κλιματικές και υδρολογικές συνθήκες των τελευταίων τριών ετών συνεχιστούν και το Δημόσιο δεν προχωρήσει άμεσα σε αναγκαίες παρεμβάσεις, τα αποθέματα των ταμιευτήρων που υδροδοτούν την Αττική θα επαρκούν μόνο έως το τέλος της υδρολογικής περιόδου 2026–2027».
Προφανώς, αυτό είναι ένα «πακέτο» έργων, καθώς θα υπάρξουν, ενδεχομένως, και άλλες παρεμβάσεις πιο βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα, πέρα από την ενίσχυση των ταμιευτήρων Ευήνου-Μόρνου και τις μεγάλες επεμβάσεις στο Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα, όπως π.χ. την επίσπευση των μελετών για αφαλατώσεις, την επιτάχυνση έργων επαναχρησιμοποίησης νερού, συμπεριλαμβανομένων λύσεων για την Ψυττάλεια, καθώς και συνέχιση των έργων μείωσης απωλειών στο εσωτερικό δίκτυο. Δεν πρόκειται για έργα – παρεμβάσεις που απαραιτήτως θα κατευθυνθούν στους 4 ισχυρούς, αλλά προφανώς θα αποτελέσουν πεδίο δράσης για τα εργοληπτικά σχήματα… κάθε μεγέθους.
«Ουρά» επενδύσεων
Αξίζει να αναφέρουμε, επίσης, ότι ο «λογαριασμός» μπορεί να ανέβει καθώς ανάγκες υπάρχουν και σε άλλες περιοχές. Για παράδειγμα, , ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας, με επιστολή του προς τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ζητά επίσης την ένταξη της Θεσσαλίας σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας, σημειώνοντας ότι η περιοχή αυτή βρίσκεται πραγματικά σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης». Έχουν προηγηθεί ανάλογες αποφάσεις της ΡΑΑΕΥ για την Πάτμο και τη Λέρο.
Αναφορικά με τη Θεσσαλία ο περιφερειάρχης ζητά ένα πλάνο, έναν «Οδικό Χάρτη» με χρονοδιάγραμμα και εξασφαλισμένους οικονομικούς πόρους, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το μείζον υδατικό – περιβαλλοντικό πρόβλημα της περιοχής και επιπλέον να αρχίσει συντεταγμένα και χωρίς άλλη καθυστέρηση η σταδιακή εφαρμογή του εγκεκριμένου από την κυβέρνησή και απολύτως αποδεκτού από τους θεσσαλούς, Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΛΑΠ) για το Υδάτινο Διαμέρισμα της Θεσσαλίας.
Σύμφωνα με τον κ. Κουρέτα η «στήριξη» του κάμπου από τα νερά της Λίμνης Πλαστήρα έχει προ πολλού εξαντλήσει τα όριά της και η λύση είναι η ολοκλήρωση των έργων του Αχελώου: «Θα επισημάνουμε ιδιαίτερα την τεράστια σημασία της ενίσχυσης του υδατικού μας δυναμικού και την διασφάλιση αποθεμάτων νερού που θα επέλθει με την ολοκλήρωση των ημιτελών έργων Αχελώου (φράγμα Συκιάς και σήραγγα μεταφοράς νερού προς Μουζάκι) που έχουν επί δεκαπέντε χρόνια εγκαταλειφθεί με ότι κινδύνους αυτό συνεπάγεται (καταστροφές από έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, κίνδυνοι απώλειας ανθρώπινων ζωών κλπ)».
