Η Ελλάδα παραμένει ένα από τα κράτη με την πιο υψηλή αναλογία έμμεσων φόρων στο σύνολο των φορολογικών εσόδων σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε ο ΟΟΣΑ στην ετήσια έκθεση Tax Policy Reforms και αφορούν στο 2022. Επίσης, καταγράφεται άνοδος στα φορολογικά βάρη παρά τα πακέτα ελαφρύνσεων.
Σημειώνεται ότι η έκθεση του ΟΟΣΑ περιλαμβάνει στοιχεία για την φορολογική κατάσταση των κρατών έως και το 2023. Αναλύει ωστόσο διεξοδικά τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν ή ανακοινώθηκαν σε όλα τα κράτη συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας κατά την εξεταζόμενη περίοδο.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η Ελλάδα κινήθηκε σε τρεις κεντρικούς άξονες στην φορολογική πολιτική: τις κοινωνικές εισφορές, τη φορολογία ακινήτων και τη σύνδεση της φορολογίας με περιβαλλοντικούς και τουριστικούς στόχους.
Αναλυτικά, 18 χώρες αντλούσαν το μεγαλύτερο μέρος των φορολογικών εσόδων από τους φόρους εισοδήματος - που περιλαμβάνουν τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (PIT) και τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων (CIT), ενώ 11 χώρες βασίζονταν κυρίως στους φόρους κατανάλωσης (SSC). Σε εννέα χώρες, οι φόροι κατανάλωσης από κοινού με τον ΦΠΑ αποτελούσαν την κυρίαρχή πηγή εσόδων. Αντίθετα, οι φόροι ακίνητης περιουσίας και οι φόροι μισθωτών υπηρεσιών αντιπροσώπευαν μικρό ποσοστό των φορολογικών εσόδων στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ το 2022.
Οι μεταβολές των δεικτών φορολογίας ως ποσοστό του ΑΕΠ στις διάφορες χώρες το 2022 παρουσίασαν σχετικά ομοιόμορφη κατανομή μεταξύ αυξήσεων και μειώσεων. Ειδικότερα, μεταξύ των 17 χωρών όπου η αναλογία φορολογίας προς ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε, η Χιλή παρουσίασε τη μεγαλύτερη πτώση κατά 3,3 ποσοστιαίες μονάδες η οποία οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην μείωση των εσόδων από τον φόρο εισοδήματος. Η Κορέα, το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέγραψαν επίσης σημαντικές μειώσεις, που ξεπέρασαν τις 2 ποσοστιαίες μονάδες.
Από την άλλη πλευρά, το Λουξεμβούργο σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση του δείκτη φόρων προς ΑΕΠ, με άνοδο 2,7 ποσοστιαίων μονάδων, κυρίως λόγω των υψηλότερων εσόδων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (PIT) και τις ειδικές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (SSC). Η Κολομβία ακολούθησε με μικρή διαφορά, με αύξηση 2,5 ποσοστιαίων μονάδων, η οποία αποδίδεται στα υψηλότερα έσοδα από τον φόρο εταιρειών. Η Τουρκία κατέγραψε επίσης αύξηση άνω των 2 ποσοστιαίων μονάδων. Επιπλέον, η μεγάλη μείωση των εσόδων από τον φόρο εταιρειών στη Νορβηγία μεταξύ 2022 και 2023 αντανακλά κυρίως τα εξαιρετικά κέρδη του ενεργειακού κλάδου το 2022.
Οι αναφορές στην Ελλάδα
Ειδικότερα για την Ελλάδα, αναφέρεται ότι ήταν μεταξύ των χωρών που προχώρησαν σε ευνοϊκές φορολογικές μεταρρυθμίσεις για ορισμένες κατηγορίες εισοδημάτων εισάγοντας φορολογική απαλλαγή στα φιλοδωρήματα έως 300 ευρώ το μήνα. Επιπλέον, εισήγαγε στοχευμένα κίνητρα ΦΠΑ για την στήριξη συγκεκριμένων τομέων με με ενιαίο συντελεστή 22% στις αμοιβές των γιατρών που βρίσκονται σε υπηρεσία.
Μεταξύ των μέτρων που ξεχωρίζουν ήταν η κατάργηση της εισφοράς επαγγελματιών για τους αυτοαπασχολούμενους και αναπροσαρμογή του τρόπου υπολογισμού του ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος με στόχο τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης. Επίσης, η θέσπιση μείωσης 50% του τεκμαρτού εισοδήματος των αυτοαπασχολούμενων που κατοικούν σε δήμους με λιγότερους από 1.500 κατοίκους, ενώ οι ασφαλιστικές εισφορές αυξήθηκαν κατά 2,7%.
Η Ελλάδα, η Χιλή και το Περού εισήγαγαν φορολογικά μέτρα για την αύξηση της συμμόρφωσης. Συγκεκριμένα η Ελλάδα, εισήγαγε εκπτώσεις για τους φορολογούμενους που καταβάλλουν τον οφειλόμενο φόρο τους έως την προθεσμία για την πρώτη δόση. Εφαρμόζεται έκπτωση 2-4% στο συνολικό ποσό του φόρου και σε άλλες βεβαιωμένες οφειλές, ανάλογα με την ημερομηνία υποβολής της φορολογικής δήλωσης.
Στον τομέα των ακινήτων, η Ελλάδα εισήγαγε τριετή φοροαπαλλαγή για τα εισοδήματα που προέρχονται από ενοικίαση ακίνητης περιουσίας η οποία ήταν προηγουμένως κενή ή διαθέσιμη για βραχυχρόνια μίσθωση. Επιπλέον, παρέτεινε την προσωρινή αναστολή της φορολογίας κεφαλαιακών κερδών από συναλλαγές ακινήτων.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε από πολλές χώρες στην τόνωση των επενδύσεων και στην ανάπτυξη μέσω νέων ή πιο γενναιόδωρων φορολογικών κινήτρων. Η Ελλάδα ενίσχυσε τα φορολογικά κίνητρά της για τους angel investors για την τόνωση της χρηματοδότησης νεοσύστατων επιχειρήσεων και της καινοτομίας. Το μέγιστο ποσό έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα τριπλασιάστηκε - από 300.000 ευρώ σε 900.000 ευρώ - καλύπτοντας έως και 50% του κεφαλαίου που επενδύεται σε νεοσύστατες επιχειρήσεις.
Ως προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η Ελλάδα μείωσε το ελάχιστο όριο μετοχικού κεφαλαίου για τις νεοσύστατες συνεργασίες ΜμΕ από 125.000 ευρώ σε 100.000 ευρώ για να εξασφαλίσει φορολογική απαλλαγή 30% επί των κερδών, ενώ παράλληλα εισήγαγε τη δυνατότητα για τις ΜμΕ να μεταφέρουν φορολογικές ζημίες από επιχειρηματικούς μετασχηματισμούς.
Για την στήριξη του τουριστικού τομέα, τον Ιανουάριο του 2024, η Ελλάδα παρέτεινε έως τις 30 Ιουνίου 2024 την εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή 13% σε υπηρεσίες που παρέχονται από εστιατόρια, καφετέριες και παρόμοιες επιχειρήσεις, εξαιρουμένων των νυχτερινών κέντρων, εκτός από την προμήθεια ορισμένων ποτών. Το προσωρινό καθεστώς αναστολής ΦΠΑ που εισήχθη το 2020 έχει παραταθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Από την 1η Ιανουαρίου 2024, οι νομικές οντότητες που ενοικιάζουν ένα ή περισσότερα ακίνητα και τα άτομα που ενοικιάζουν περισσότερα από δύο ακίνητα για βραχυπρόθεσμη διαμονή (π.χ. μέσω ψηφιακών πλατφορμών) υπόκεινται πλέον στον συντελεστή ΦΠΑ 13%.
Παράλληλα, αυξήθηκε το τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση που συνδέεται με τη διαμονή τουριστών.
Τέλος, η Ελλάδα διπλασίασε την φορολογική έκπτωση επί των φόρων ακίνητης περιουσίας για τα άτομα που ασφαλίζουν τα ακίνητά τους αξίας έως 500.000 ευρώ έναντι σεισμών, πυρκαγιών και πλημμυρών στο 20%.
