Μισό αιώνα μετά το 1973, άντε πάλι ξανά από την αρχή…

Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες το πολύπαθο 2022 θα δώσει αναγκαστικά την θέση του σε ένα γεμάτο ερωτηματικά 2023.

Πως θα είναι αυτό; Δύσκολο, πολύ δύσκολο κατά πως φαίνεται.

Και μιας και μόλις τελειώσαμε με τον Προϋπολογισμό, ίσως να είναι χρήσιμο να δούμε μία κρίσιμη πλευρά του.

Το 2022 αναμφίβολα όλες οι κυβερνήσεις υποχρεώθηκαν να κάνουν το αντίθετο από εκείνο που είχαν προγραμματίσει ένα χρόνο νωρίτερα ότι θα έκαναν…

Η εκτεταμένη χρήση των εμβολίων έδωσε το 2021 την ιδέα ότι το 2022 επιτέλους (!), οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να αποσύρουν τα έκτακτα μέτρα και τις επιδοματικές πολιτικές που είχαν υποχρεωθεί να ακολουθήσουν λόγω της πανδημίας.

Και κάπως έτσι σχεδιάσθηκαν αισιόδοξα οι προϋπολογισμοί του 2022.

Η ιδέα αποδείχθηκε λάθος, πολύ λάθος, καθώς το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης σε συνδυασμό με την πληθωριστική «έκρηξη» που κληροδότησε το 2021 στο 2022, υποχρέωσε τις κυβερνήσεις να «σπρώξουν» πολύ χρήμα σε επιδοματικές πολιτικές στήριξης που… τελειωμό δεν έχουν.

Τα φορολογικά έσοδα και ο δανεισμός μαζί με δραστικές περικοπές σε κρίσιμους τομείς έγιναν τα εργαλεία τροφοδοσίας αυτής της πολιτικής.

Ήρθαν και οι κεντρικές τράπεζες με τις αυξήσεις των επιτοκίων από την άνοιξη του 2022 και η… σάλτσα έδεσε.

Πόσο έχει κοστίσει όλο αυτό; Σύμφωνα με πρόσφατο υπολογισμό του Bloomberg για την Ευρώπη αυτός ο λογαριασμός έχει κοστίσει τουλάχιστον ένα τρισ. ευρώ (!).

Αν όλα αυτά σταματούσαν στις 31 Δεκέμβρη θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι Προϋπολογισμοί που ψηφίσθηκαν αυτές τις ημέρες στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια θα μπορούσαν να έχουν κάποια στοιχειώδη… αξιοπιστία.

Όμως τα πράγματα δείχνουν στην αντίθετη κατεύθυνση.

Η ενεργειακή κρίση για την Ευρώπη διαμορφώνεται με άσχημες προοπτικές για το 2023 και όχι μόνο.

Οι εκτιμήσεις όλων των ενεργειακών οργανισμών αναφέρονται σε προβλέψεις που θεωρούν την επέκταση της ενεργειακής κρίσης τουλάχιστον μέχρι την διετία 2025 – 2026 ως δεδομένη.

Ο φετινός χειμώνας πρόκειται να δώσει μία «ιδέα» για το τι σημαίνει αυτό.

Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι μέχρι πότε οι κυβερνήσεις θα είναι σε θέση να διατηρούν αυτά τα τρομακτικής έκτασης προγράμματα δημοσιονομικής στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Και μάλιστα σε επίπεδα ικανά να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα την ενεργειακή κρίση και τον εγκατεστημένο πληθωρισμό τιμών, σε συνθήκες αυξανόμενων επιτοκίων, δηλαδή επιβάρυνσης του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού, αλλά κυρίως του ιδιωτικού χρέους… Και αυξανόμενης ανεργίας.

Η κα. Λαγκάρντ εξακοντίζει τελευταία «συστάσεις» προς τις κυβερνήσεις για συνετό περιορισμό των προγραμμάτων στήριξης, δεδομένου ότι η ίδια επιδεινώνει τις συνθήκες δημόσιου και ιδιωτικού δανεισμού.

Το ερώτημα για τους αποδέκτες των συστάσεων είναι αν διαθέτουν τις πολιτικές αντοχές για να το κάνουν…

Κανείς από τις δύο πλευρές, ούτε οι κεντρικές τράπεζες, ούτε οι κυβερνήσεις το έχουν ξανακάνει σε τέτοια έκταση και βάθος.

Και μάλιστα μετά από μία διετία πανδημίας και μετά από ένα δεκάμηνο απώλειας της αγοραστικής δύναμης των χαμηλών αμοιβών που από χώρας σε χώρα κυμαίνεται από 25% μέχρι και 45%...

Αυτό το 2023, μισό αιώνα ακριβώς μετά το 1973, την χρονιά που ο καταναλωτής είδε για πρώτη φορά να τετραπλασιάζεται η τιμή του πετρελαίου σε χρόνο dt, οι παλιότερες γενιές θα θυμηθούν τι ακολούθησε τότε.

Και οι νεότερες γενιές θα υποχρεωθούν να το μάθουν, μέσα από αλλεπάλληλα σοκ και σπασμούς οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων, που (όπως και τότε) δεν μπορούσε να διανοηθεί κανείς ότι μπορούν να συμβούν.