Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο για την Ευρώπη και γιατί οφείλει να κινηθεί με βάση αυτό;

Σπανίως από το σύνολο των πιθανών σεναρίων προκύπτει το χειρότερο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων μάλιστα συγκεντρώνει λίγες πιθανότητες. Στην προκειμένη, δυστυχώς, όχι. Και επειδή, είμαστε της άποψης ότι δεν έχει γίνει επαρκώς κατανοητό για ποιους λόγους η Ευρώπη καλείται να ενισχύσει την άμυνά της, να επενδύσει στην ασφάλειά της και να αποκτήσει μεγαλύτερους βαθμούς αυτονομίας, θα επιχειρήσουμε να το πράξουμε σχεδόν κυνικά και σίγουρα απλοποιημένα, όπως ακριβώς παρατίθεται από κάθε αξιόπιστο συνομιλητή μας στις Βρυξέλλες.

Η νίκη Τραμπ θρέφει την όρεξη του Πούτιν

Η ασφάλεια των συνόρων της ΕΕ πρακτικά προστατεύεται από το ΝΑΤΟ. Η εισβολή στην Ουκρανία αναβάθμισε το ρόλο του, για την ακρίβεια του έδωσε εκ νέου σημαντικό λόγο ύπαρξης. Η επιστροφή της Αμερικής στη λογική του “make America great again” και στην απομάκρυνσή της από τον ρόλο της μεγαλύτερης παγκόσμιας δύναμης ανοίγει την όρεξη κάθε ολοκληρωτικού ηγέτη να διεκδικήσει μεγαλύτερο μερίδιο στην «πίτα στο χάρτη». Με την Κίνα και τη Β. Κορέα να ενισχύουν με εξοπλισμούς τον Πούτιν και την Αμερική να υποχωρεί σε ό,τι αφορά τη στήριξή της στην Ουκρανία, το χειρότερο -αλλά όχι απίθανο- σενάριο θέλει το καθεστώς της Μόσχας να απειλεί συνολικά την υπόσταση της Ουκρανίας και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να καλούνται να προετοιμαστούν να έχουν τη Ρωσία του Πούτιν κυριολεκτικά δίπλα στα σύνορα της Ένωσης. Με το ΝΑΤΟ ενδεχομένως να υποχωρεί από το βασικό του ρόλο και να μην αποτελεί φόβητρο-«κόκκινη γραμμή» για τον Πούτιν και τους θιασώτες της «Μεγάλης Ρωσίας», η Ευρώπη είναι υποχρεωμένη πλέον να προστατεύσει την ίδια της την υπόσταση. Κι αυτό αφορά το σύνολο των κρατών-μελών στα ανατολικά σύνορά της. Από τις Βαλτικές και Σκανδιναβικές χώρες ως την Πολωνία, τη Ρουμανία αλλά και την Ελλάδα.

Η ΕΕ είχε αποφασίσει να προχωρήσει σε αντίστοιχο αμυντικό σχεδιασμό το 2016, η νίκη Μπάιντεν ωστόσο οδήγησε -λανθασμένα προφανώς όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος- σε υποχώρηση της εφαρμογής του. Σήμερα καλείται να αποφύγει το ίδιο λάθος. Με δύο βασικές προϋποθέσεις: πρέπει να υπάρξει πολιτική συμφωνία των ηγετών της και να βρει νέα κονδύλια.

Το διπλό πρόβλημα

Η ΕΕ λαμβάνει τις σημαντικότερες αποφάσεις και δυσκολότερες αποφάσεις της σε περιόδους κρίσης. Από μία πλευρά αυτό είναι εύλογο. Τότε συνήθως βρίσκουν κοινό έδαφος τα εθνικά συμφέροντα και οι συμβιβασμοί είναι ευκολότεροι. Επίσης, τότε οι δύο βασικότεροι κοινοτικοί εταίροι, Γάλλοι και Γερμανοί, συνεννοούνται αποτελεσματικότερα σε επίπεδο ηγεσίας. Στην παρούσα φάση, αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο. Ο Γάλλος πρόεδρος είναι πολιτικά αποδυναμωμένος και η ακροδεξιά της Λεπέν παραμένει φιλορωσική παρά την προσπάθειά της να το συγκαλύψει. Ο Γερμανός -μέχρι τις επικείμενες εκλογές- Καγκελάριος Σολτς βρίσκεται σε αποδρομή και η δημιουργία της επόμενης κυβερνητικής συμμαχίας πιθανότατα υπό τον Φρίντριχ Μερτς εξαρτάται προφανώς από το εκλογικό αποτέλεσμα και τις επιδόσεις των υποψηφίων συμμάχων του. Την ίδια ώρα, το ενισχυμένο φιλορωσικό ακροδεξιό AfD προφανώς και δημιουργεί επιπλέον πολιτικό πρόβλημα στο δρόμο προς μία ευρωπαϊκή απόφαση.

Το δεύτερο πρόβλημα συνδέεται με την ανάγκη εύρεσης νέων κονδυλίων. Στην παρούσα φάση, στις Βρυξέλλες, εστιάζουν στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στην ανάγκη το σύνολο των κρατών – μελών να ξεπεράσουν το 2% του σε ετήσιες αμυντικές δαπάνες. Ακόμα και αν αυτό συμβεί - αναλόγως φυσικά και των στόχων- δύσκολα θα είναι επαρκής η επιπλέον εθνική δαπάνη. Όπως δύσκολα θα υπάρξει συνεννόηση για αύξηση του τρέχοντος προϋπολογισμού ή κοινό δανεισμό.

Η πίεση που αναμένεται να ασκηθεί στην ΕΕ την επόμενη περίοδο πιθανότατα δε θα έχει προηγούμενο. Όχι τόσο αναφορικά με τις οικονομικές συνέπειες ενός πιθανού εμπορικού πολέμου αλλά γιατί θα κληθεί να βρει λύσεις σε γεωπολιτικά ζητήματα τα οποία -εκ της φύσης της- δεν έχει συνηθίσει να αντιμετωπίζει. Τουλάχιστον όχι όπως την ξέρουμε μέχρι σήμερα και σίγουρα όχι εν μέσω των υφιστάμενων πολιτικών συνθηκών στη ραχοκοκαλιά της, το γαλλογερμανικό άξονα.