Ροή
Περίπου στα 28,5 ευρώ/τ.μ. τον μήνα, ή αλλιώς σε 342 ευρώ/τ.μ. ετησίως διαμορφώθηκαν κατά μέσο όρο τα ενοίκια σε prime χώρους γραφείων στην Αθήνα στο πρώτο 6μηνο 2023.
Όσον αφορά σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, και σε ετήσια βάση, κατά μέσο όρο ανήλθαν σε 1.795 ευρώ/τ.μ. στο Λονδίνο (CENTRAL LONDON +12%, ήτοι 149,5 ευρώ/τ.μ. τον μήνα), σε 1.000 ευρώ/τ.μ. στο Παρίσι (+4%), σε 754 ευρώ/τ.μ. στη Στοκχόλμη, σε 690 ευρώ/τ.μ. στο Μιλάνο (+6% σε σχέση με το πρώτο 6μηνο του 2022), σε 673 ευρώ/τ.μ. στο Δουβλίνο, σε 660 ευρώ/τ.μ. στο Λουξεμβούργο, σε 576 ευρώ/τ.μ. στη Φρανκφούρτη και 564 ευρώ/τ.μ. στο Μόναχο, σε 540 ευρώ/τ.μ. στο Βερολίνο (+5% σε σχέση με το πρώτο 6μηνο 2022), σε 510 ευρώ/τ.μ. στο Άμστερνταμ (+5% σε σχέση με το πρώτο 6μηνο του 2022), σε 515 ευρώ/τ.μ. στο Οσλο, σε 444 ευρώ/τ.μ. στη Μαδρίτη (+1%), σε 510 ευρώ/τ.μ. στη Ρώμη, σε 420 ευρώ/τ.μ. στο Αμβούργο, σε 330 ευρώ/τ.μ. στις Βρυξέλλες (+3%), σε 324 ευρώ/τ.μ. στη Βαρσοβία (+4%), σε 336 ευρώ/τ.μ. σε Βαρκελώνη και Πράγα, σε 324 ευρώ/τ.μ. στη Λισαβόνα, σε 350 ευρώ/τ.μ. στη Λυών, σε 316 ευρώ/τ.μ. στη Βουδαπέστη, σε 240 ευρώ/τ.μ. στο Βουκουρέστι, ενώ στο Ταλίν ανήλθαν σε 231 ευρώ/τ.μ., στη Ρίγα σε 198 ευρώ/τ.μ. και στο Βίλνιους σε 228 ευρώ/τ.μ..
Αυτό προκύπτει από σχετική ανάλυση (EUROPE CRE 180 – Real Estate for a changing world) της BNP PARIBAS Real Estate, μέλος της οποίας είναι η Danos, για την εικόνα και τις προοπτικές του real estate στην Ευρώπη, όπως καταγράφηκαν και από τα δεδομένα του πρώτου 6μήνου του 2023. Όπως αναφέρεται, τα βασικά ενοίκια εξακολουθούν να οδηγούνται από την υψηλή ζήτηση για κορυφαίου χώρους. Η πολύ χαμηλή διαθεσιμότητα prime περιουσιακών στοιχείων και η ζήτηση για ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας κτίρια, που βρίσκεται στο μέγιστο για περιζήτητες περιοχές, συνεχίζουν να αυξάνουν τις τιμές. Με την ευρεία προώθηση υβριδικού μοντέλου εργασίας, οι εταιρείες αναζητούν ελκυστικούς χώρους εργασίας. Τους τελευταίους 12 μήνες, σε Λονδίνο (+12%), Μιλάνο (+6%), Άμστερνταμ (+5%) και Βερολίνο (+5%) έχουν καταγραφεί οι πιο σημαντικές αυξήσεις σε αξίες.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: BNP PARIBAS Real Estate: Σε χαμηλό 10ετίας οι επενδύσεις στην Ευρώπη – Η γενική εικόνα και η Ελλάδα
Τα prime yields
Σε σχέση με τα PRIME YIELDS (σε χώρους υψηλής ποιότητας σε προβεβλημένες περιοχές), όπως αναφέρεται, η συμπίεση των αποδόσεων ουσιαστικά σταμάτησε το 1ο τρίμηνο του 2022. Από το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του 2022 τα πρώτα σημάδια διεύρυνσης των αποδόσεων ήταν ορατά, ενώ έγιναν ισχυρά και καθολικά από το τελευταίο τρίμηνο του 2022. Η επέκταση έχει προχωρήσει στο 1ο εξάμηνο του 2023. Σε αρκετές ώριμες αγορές είχαμε άνοδο κατά 100bp (μονάδες βάσης) ή και μεγαλύτερη επέκταση όπως στο Άμστερνταμ (+130 bp), στο Μιλάνο (+125 bps) ή το Δουβλίνο (+100 bps).
Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται στην έρευνα, η απόδοση στο Βερολίνο ανέρχεται σε 3,8% (+120 μονάδες βάσης), στο Άμστερνταμ σε 4,3%, στο Μιλάνο σε 4,25% (+125bp), στην Πράγα σε 5,7% (+170 μονάδες βάσεις), στο Δουβλίνο σε 5% (+100bp), στη Μαδρίτη σε 4,15% (+90bp), στο Παρίσι σε 3,5% (+80bp), στο Λονδίνο σε 4% (+75bp), στη Ρώμη σε 4,4%, στη Λισαβόνα σε 4,5%, στη Βουδαπέστη σε 6,5%, στο Βουκουρέστι σε 7,5%, στη Βιέννη σε 4,25%, στη Γλασκόβη σε 5,75%, στις Βρυξέλλες 4,15%, στο Ρότερνταμ σε 5,1%, στη Χάγη σε 5,45%, στο Μάντσεστερ σε 5,75%, στην Κοπεγχάγη σε 3,75%, στη Βαρσοβία σε 5,25%, στο Λουξεμβούργο σε 4,5% (+110bp), στη Ρίγα σε 6,25%, σε Βίλνιους και Ταλίν σε 6%, στο Όσλο σε 4%, στη Στοκχόλμη σε 3,7%, στο Ελσίνκι σε 4,5%, σε Μασσαλία – Λυών σε 4,45 – 4,5%, στο Αμβούργο σε 3,9% κ.α. Όσον αφορά στην Αθήνα, σε σχετικό γράφημα προκύπτει ότι τα PRIME OFFICE YIELDS ανέρχονται στο 6%.
Οι κενοί χώροι
Αναφορικά με τα ποσοστά κενών χώρων, παραμένουν υπό έλεγχο στην Ευρώπη. Όπως σημειώνεται, το συνολικό ποσοστό κενών θέσεων στην Ευρώπη διαμορφώθηκε στο 7,6% στο δεύτερο τρίμηνο του 2023 (+30 μ.β. έναντι 2ου τριμήνου 2022). Οι τάσεις ποικίλλουν μεταξύ των αγορών. Για παράδειγμα, σημειώθηκε απότομη αύξηση στη Βαρκελώνη (+300 bps έναντι 1ου τριμήνου 2022) λόγω πολλών ολοκληρώσεων σε projects 2022 ενώ το Βερολίνο και το κεντρικό Παρίσι παρουσίασαν πιο μέτρια άνοδο. Στο Κεντρικό Λονδίνο το ποσοστό κενών θέσεων μειώθηκε αισθητά. Οι περισσότερες αγορές βλέπουν δύο ταχύτητες, με χαμηλή διαθεσιμότητα σε κεντρικές υποαγορές και σε καινούργια κτίρια, και πολύ υψηλότερο ποσοστό σε κενούς χώρους σε περιφερειακές περιοχές γραφείων.
Όπως αναφέρεται, στην Αθήνα το ποσοστό φτάνει σε 4%. Όσον αφορά σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, το ποσοστό κενών χώρων ανέρχεται στο Λονδίνο σε 9,2%, στο Δουβλίνο σε 12,1%, στο Παρίσι σε 9,4%, στη Ρώμη σε 7,8%, στη Λισαβόνα σε 10,2%, στη Μαδρίτη σε 9,9%, στη Βαρκελώνη σε 12,1%, στο Μιλάνο σε 10,2%, στο Άμστερνταμ σε 6,4%, στις Βρυξέλλες σε 7,1%, στο Βερολίνο σε 3,9%, στο Μόναχο σε 5%, στη Φρανκφούρτη σε 8,7%, στη Βιέννη σε 3,7%, στο Λουξεμβούργο σε 3,4%, στην Πράγα σε 7,5%, στο Βουκουρέστι σε 14,4%, στη Βουδαπέστη σε 12,6%, στο Όσλο σε 5,5%, στη Στοκχόλμη σε 5,8%, στη Ρίγα σε 9,7%, στο Ταλίν σε 7,9% κ.α.
