Ροή
Το σύνολο των περίπου 310 υφιστάμενων οικιστικών units (170 διαμερίσματα Riviera Tower, condos και 28 οικόπεδα για βίλες) έχουν ήδη πουληθεί στην ανάπτυξη του Ελληνικού (με συμφωνίες ή κάποια στις τελικές διαπραγματεύσεις), με τα έσοδα από τον εν λόγω τομέα να προσεγγίζουν τα 1,1 με 1,2 δισ. ευρώ. Όπως μάλιστα ανέφερε ο CEO της Lamda, Οδυσσέας Αθανασίου, στη χτεσινή γενική συνέλευση του ομίλου, στον εμβληματικό ουρανοξύστη το ακριβότερο διαμέρισμα πωλήθηκε έναντι 32.000 ευρώ/τ.μ. και το φθηνότερο για 10.000 ευρώ/τ.μ.
Στα άλλα οικιστικά τμήματα, στα condos οι τιμές κυμαίνονται μεταξύ 9,5 και 14 χιλ. ευρώ/τ.μ., ενώ ως γνωστόν στις βίλες αγοράζονται τα οικόπεδα και οι επενδυτές μετά θα «χτίσουν» τις κατοικίες. Πάντως, έγινε αναφορά για τιμές περί τα 3,5 εκατ. ευρώ το στρέμμα όταν στην Αστέρα δόθηκαν περί τα 5,5 εκατ. ευρώ το στρέμμα. Επίσης, το πρώτο εξάμηνο του 2026 θα έχουν ολοκληρωθεί τα εμβληματικά έργα πρώτης φάσης στο Ελληνικό. Σήμερα το προσωπικό της Lamda έχει φτάσει τα 650 άτομα. Έχει ολοκληρωθεί ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός για όλα τα εμβληματικά έργα του Ελληνικού. Το 2026 θα έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση του έργου, η εικόνα θα αποτελεί παράδειγμα για όποιον έρχεται στην Ελλάδα. Το 2024 θα ξεκινήσει η ανέγερση του Mall και θα ολοκληρωθεί στις αρχές του 2027. Τα έργα υποδομών, προχωρούν βάσει χρονοδιαγράμματος και ειδικά για την υπογειοποίηση Ποσειδώνος αναφέρθηκε ότι έχει εκσκαφεί το 50% και το 25% έχει σκυροδετηθεί.
Επιπλέον άνω των 1.000 κατοικιών – Οι τιμές
Να αναφέρουμε ότι η ιδιαίτερη επιτυχία που σημειώνουν τα projects κατοικιών οδηγεί τη Lamda Development να αναπτύξει συνολικά περί τα 1.500 ακίνητα στην α’ φάση της επένδυσης (5ετής), ήτοι να φέρει μπροστά χρονικά περισσότερες από 1.000 – 1.1000 κατοικίες, αν και τα αρχικά πλάνα έκαναν λόγο για 250 units. Αυτές οι νέες κατοικίες θα κατανεμηθούν σε χώρους όπως ο νέους πύργος 50 μέτρων ύψους στο μπροστινό σχετικά τμήμα στην παραλιακή (σύντομα θα ξεκινήσουν παρουσιάσεις σε ενδιαφερόμενους), στην περιοχή κοντά στο ρέμα προς τον Άλιμο και επίσης λίγο πάνω από την Ποσειδώνος αλλά και σε άλλα «κομμάτια» της έκτασης. Να σημειωθεί ότι στον συνολικό αριθμό προσμετρώνται τα γνωστά projects (Πύργος, βίλες, condos) αλλά και οι έως 40 – 50 κατοικίες/διαμερίσματα που θα αναπτυχθούν τελικά στον Mixed Use Tower, την κοινή επένδυση με τη BrookLane (περίπου 200 εκατ. ευρώ), η οποία τελικά δεν θα περιλαμβάνει γραφεία παρά μόνο οικιστικά και ξενοδοχείο (της αλυσίδας Marriot), δίχως να δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες για τα «σπίτια». Πάντως, και για αυτό το project ολοκληρώνεται το business plan και ήδη υπάρχει σημαντική ζήτηση από υποψήφιους αγοραστές.
Για τα νέα οικιστικά ο κ. Αθανασίου δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες κάνοντας μόνο μνεία σε τιμές αγοράς που επικρατούν στο Ελληνικό και γύρω, μιλώντας για 7 έως 15 χιλ. ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Όπως αναφέρθηκε, το 96% των αγοραστών στον Riviera Tower είναι Έλληνες, στις 110 condominiums πάνω από 90% πήγαν σε Έλληνες, ενώ στις 28 βίλες οι αγοραστές είναι 50% ξένοι.
Σύμφωνα με τον ίδιο «έως τώρα από τα 1,1 δισ. ευρώ έχουν εισπραχθεί 274 εκ. ευρώ και στο τέλος του έτους θα μπουν στα ταμεία 600 εκ. ευρώ. Αν προστεθούν και τα 37 εκ. ευρώ από πωλήσεις οικοπέδων και την κοινοπραξία με την ΤΕΜΕΣ τότε ξεπερνάμε τα 311 εκ. ευρώ και στο τέλος του έτους θα ανέλθουμε στα 700 εκ. ευρώ». Σύμφωνα με τον κ. Αθανασίου, τα οικιστικά ακίνητα είναι αυτοχρηματοδοτούμενα.
Χρονιά ορόσημο το 2022
Σύμφωνα με τον κ. Αθανασίου, το 2022 ήταν χρονιά ορόσημο γιατί α) άρχισαν τα πραγματικά έργα υποδομών και ανέγερσης κτιρίων στο Ελληνικό, β) τα εμπορικά κέντρα έκαναν ρεκόρ κερδοφορίας ιστορικά, γ) οι μαρίνες πήγαν πολύ καλά με έσοδα 28 εκατ. ευρώ και έφτασαν να αποτελούν το 1/3 του τζίρου όλων των Μαρινών στην Ελλάδα (, δ) επενδύσεις σχεδόν 250 εκατ. ευρώ σε εμπορικά κέντρα και ενέργειες για το Ελληνικό.
Τα εμπορικά κέντρα έχουν μία αξία άνω του 1 δισ. ευρώ με ένα χαρτοφυλάκιο ακινήτων αρκετά διαφοροποιημένο που απευθύνονται σε διαφορετικά κοινά, σε Μαρούσι, Θεσσαλονίκη και Σπάτα. Tα malls πέρυσι σημείωσαν κερδοφορία σχεδόν 69 εκατ. ευρώ με τα 3,7 να αφορούν στο Designer Outlet, με τζίρο καταστημάτων 651 εκατ. ευρώ (47 εκατ. ευρώ από DO). Στις μαρίνες υπάρχει υπερβάλλουσα ζήτηση, με 100% πληρότητα. Η χωρητικότητα στη Μαρίνα Φλοίσβου είναι 310 θέσεις και 337 στον Άγιο Κοσμά, με περαιτέρω σχεδιαζόμενες επενδύσεις ώστε να εξυπηρετούνται μεγαλύτερα σκάφη έως το 2026. Έχουμε υποβάλει προσφορά για τη μαρίνα της Κέρκυρας και σε 3 μήνες περίπου θα γνωρίζουμε αν θα την αναλάβουμε, αυξάνοντας το χαρτοφυλάκιό μας. Στον τομέα των επενδύσεων το 2022 έγινε η εξαγορά του εκπτωτικού χωριού στα Σπάτα (109 εκατ. ευρώ, στα 116 εκατ. ευρώ τώρα η αποτίμηση) και του 31,76% της Varde Partners στη Lamda Malls (109 εκατ. ευρώ) με αποτίμηση τώρα 117 εκατ. ευρώ, άρα έχουν ήδη δημιουργηθεί υπεραξίες. Επίσης, δόθηκαν 5 εκατ. ευρώ στο κομμάτι της ενέργειας με την απόκτηση του 20% της R Energy 1 Holding και επένδυση 10 εκατ. ευρώ σε μετατρέψιμο ομολογιακό δάνειο (κουπόνι 8%).
Τα μεγάλα projects και τα χρονοδιαγράμματα στο Ελληνικό
Στο μέτωπο του Ελληνικού, όπως αναφέρθηκε, έχει ολοκληρωθεί ή βρίσκεται στο τελικό στάδιο ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός όλων των εμβληματικών κτιρίων (Πύργος Κατοικιών, εμπορικά κέντρα κ.α.) με στόχο οι επενδύσεις στο Ελληνικά να αποτελούν σημείο αναφοράς για τη χώρα το 2026. Τα έργα στο το Vouliagmenis Mall ξεκινούν το 2024, ενώ προχωρούν οι αρχικές υποδομές (150-170 εκατ. από ΑΒΑΞ) με κορυφαία την υπογειοποίηση Λ. Ποσειδώνος (δύο σήραγγες). Επίσης, ενδεικτικά, εντός του επομένου διμήνου – τριμήνου ανακηρύσσονται ο εταιρείες που θα αναλάβουν το πάρκο, το εμπορικό κέντρο Riviera Galleria, τους αθλητικούς χώρους και τον Πύργο Μικτής Χρήσης σε κοινοπραξία με την επενδυτική Brooklane που θα αποτελείται από ξενοδοχείο Marriott και διαμερίσματα. Μέχρι το τέλος της χρονιάς θα έχουν αρχίσει αρκετά άλλα έργα, όπως το mall στη Βουλιαγμένης, το Riviera Galleria, το ξενοδοχείο με την TEMEΣ και οι επώνυμες κατοικίες, οι βίλες, η διαμόρφωση της παραλίας. Οι αθλητικές εγκαταστάσεις θα είναι έτοιμες προς το τέλος του 2024 έως αρχές 2025, ενώ αρχές 2026 θα έχουν ολοκληρωθεί οι χώροι πρασίνου.
Ειδικότερα, για τον Πύργο Κατοικιών (Bouygues Ιντρακάτ), σύμφωνα με τον κ. Αθανασίου, είναι πιο μπροστά από το χρονοδιάγραμμα των εργασιών. Πρόκειται για ένα έργο που έχει τρία χρόνια μπροστά, ωστόσο έχει ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό η θεμελίωση (310 πάσσαλοι, διαμέτρου έως 1,5 μέτρα, σε βάθος 50 μέτρων) που είναι και το πιο δύσκολο κομμάτι σε ένα τέτοιο έργο και στο τέλος του έτους θα είναι ορατός ο δεύτερος όροφος στα 21 μέτρα. Η ολοκλήρωση του έργου τοποθετείται στο α’ τρίμηνο του 2026. Όπως σημειώθηκε, σε γενικές γραμμές απαιτούνται 5 εβδομάδες για να «σηκωθεί» κάθε όροφος, ενώ κάθε 10 ορόφους θα ξεκινά να μπαίνει η εξωτερική επένδυση.
Για τα διώροφα κτίρια κατοικιών πίσω από τις βίλλες έχουν ολοκληρωθεί η κατεδάφιση των υπαρχουσών εγκαταστάσεων, ξεκινούν επόμενο μήνα οι εργασίες, πριν το τέλος του έτους θα φαίνονται οι κτιριακές αναπτύξεις με ορίζοντα ολοκλήρωσης επίσης το α’ τρίμηνο του 2026. Όπως αναφέραμε, έχουν πωληθεί όλα τα σπίτια και τα συμβόλαια θα αρχίσουν να υπογράφονται τον επόμενο μήνα. Όπως σημειώθηκε, στα 1,2 δισ. ευρώ υπολογίζονται οι προπωλήσεις στα οικιστικά έργα (ουρανοξύστη, condos, βίλλες) και ξεπερνούν τα 1,4 δισ. ευρώ αν προστεθούν και οι αξίες των οικοπέδων που έχουν προπωληθεί και τα joint ventures.
Για το Vouliagmenis Mall, η ολοκλήρωσή του τοποθετείται το α’ τρίμηνο του 2027. «Θεωρούμε ότι θα είναι ένα σημείο αναφοράς, έχουμε προχωρήσει στο σχεδιασμό και στην αδειοδότηση, θα ξεκινήσουν τα κατασκευαστικά έργα σε ένα δίμηνο και θα ανακοινωθεί ποιος πήρε αρχικές εργασίες», σημείωσε ο κ. Αθανασίου. Σύμβουλος έργου είναι οι Rizzani de Eccher- AVAX
Το 2024 θα ξεκινήσουν και τα κυρίως έργα για την ανέγερση του Mall πάνω από το έδαφος. Το έργο θα είναι υβριδικό με εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους με πολύ πράσινο και μεγάλους χώρους διασκέδασης και εμπειριών. «Για τo Riviera Galleria έχουμε υπογράψει με τα μεγαλύτερα ονόματα του εξωτερικού στο χώρο της μόδας και των εστιατορίων κάποια από τα οποία για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η ολοκλήρωση τοποθετείται στο πρώτο τρίμηνο του 2026, με τα κυρίως έργα να τοποθετούνται χρονικά το 2024. Όσον αφορά τα έργα υποδομών, στη λεωφόρο Ποσειδώνος έχουν γίνει οι εκσκαφές στο πάνω από το 50%, έχει σκυροδετηθεί το 25% με στόχο να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025. Τα έργα απολύμανσης (αγωγός 5,5 χιλιομέτρων για τα καύσιμα και απολύμανση χώματος από κηροζίνη, λάδια κ.τ.λ.) ολοκληρώνονται φέτος το καλοκαίρι. Το αντιπλημμυρικό του ρέματος Τραχώνων δημιουργείται από την αρχή κι έχει ολοκληρωθεί το 40% των έργων εκσκαφών. Επιπλέον γίνονται και τα έργα μεταφυτεύσεων 3.000 δέντρων. Το κτίριο των ΑΜΕΑ θα ανοίξει το Σεπτέμβριο του 2023, πιο μπροστά από το χρονοδιάγραμμα», ανέφερε επίσης ο κ. Αθανασίου.
Οι ενοικιάσεις σε εμπορικούς χώρους
Οσον αφορά τις ενοικιάσεις στους εμπορικούς χώρους, το Riviera Galleria (σε σχέδια Κengo Kuma) θα διαθέτει 19.000 τ.μ. με 100 καταστήματα κι έχουν γίνει οι μισθώσεις στο 30% και στόχο έως το τέλος του 2023 στο 50%. «Η ζήτηση υπερβαίνει το χώρο που έχουμε να δώσουμε στο 190%», σημειώθηκε χαρακτηριστικά. Για το Vouliagmenis Mall η εκδήλωση ενδιαφέροντος είναι στο 152%, με συμφωνίες για το 53% με στόχο στο 70% ΄έως το τέλος του έτους. «Οι οικονομικοί όροι που υπογράφουμε είναι πέρα από κάθε προσδοκία. Όλα τα κόστη έχουν αντισταθμιστεί», ανέφερε ο κ. Αθανασίου.
Η χρηματοδότηση και ο δανεισμός
Σε σχέση με τη χρηματοδότηση, οι ανάγκες είναι μειωμένες λόγω των «εξαιρετικών», όπως τις χαρακτήρισε ο κ. Αθανασίου, προπωλήσεων, ενώ οι τράπεζες, Eurobank, Πειραιώς και Alpha έχουν στηρίξει χρηματοδοτικά το έργο. «Αντίθετα με όσα λέγονται ότι μας έχουν εγκαταλείψει οι τράπεζες. Το 2023 δε χρειάζονται δανειακά κεφάλαια κι επιπλέον χρειαζόμαστε χαμηλότερο δανεισμό. Το 2024 ο δανεισμός που χρειάζεται είναι χρονικός και αφορά τις πληρωμές ΦΠΑ που επιστρέφονται». Όσον αφορά τα κατασκευαστικά κόστη, το έργο ευνοείται ως ένα έργο real estate που είναι από τα καλύτερα hedges έναντι του πληθωρισμού. Σε σχέση με τα ρίσκα για περαιτέρω αυξήσεις στις τιμές στο μέλλον (πίνακας) έχουν κλειδώσει το κόστη κατασκευής του, όπως και στις υποδομές.
Όσον αφορά τα επιτόκια που ανεβαίνουν, οι τιμές πώλησης υπερκαλύπτουν τις αυξήσεις κόστους. Η Lamda έχει 1,1 δισ. ευρώ δάνεια. Τα 550 εκατ. είναι για το Ελληνικό με μέσο επιτόκιο 3,9%, τα άλλα 550 εκατ. ευρώ είναι στα malls και από αυτά τα 400 εκατ. ευρώ επηρεάζονται από το Euribor. Ευρύτερα έχει μειωθεί ο δανεισμός κατά 200 εκατ. ευρώ, γλυτώνοντας τον όμιλο από τόκους 46 εκατ. ευρώ. Η Lamda ίσως χρειαστεί κεφάλαια την περίοδο 2025-2026.
H στρατηγική στην επόμενη διετία
«Κάτι που θέλαμε να κάνουμε από το 2020 ήταν η εισαγωγή των εμπορικών κέντρων στο Χρηματιστήριο. Προετοιμάζουμε αυτή τη διαδικασία με τη δημιουργία της Lamda Malls που θα έχει στην ομπρέλα της τα 6 εμπορικά κέντρα, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του Ελληνικού. Ελπίζουμε να γίνει η εισαγωγή στο Χρηματιστήριο το 2024, μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου. Θα πρόκειται για μία οντότητα που θα είναι ξεχωριστή για επενδυτικά ακίνητα δημιουργώντας υπεραξίες και δίνοντας και μέρισμα. Είναι μία εταιρεία που απευθύνεται σε ξεχωριστό κοινό και ξεκαθαρίζει τα πράγματα εσωτερικά στη Lamda σε σχέση με τα ακίνητα υπό ανάπτυξη και αυτά που έχουν το χαρακτήρα επενδυτικών ακινήτων. Παράλληλα, θεωρούμε ότι η Lamda θα μπορεί να δώσει αξία και στους δικούς της μετόχους», σημείωσε ο κ. Αθανασίου.
