Εγκρίθηκε το κύριο πρόγραμμα εργασίας του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» για την περίοδο 2026-2027, όπως ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μια επένδυση ύψους 14 δισ. ευρώ που έχει σχεδιαστεί για την προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας (R&I) σε όλους τους στρατηγικούς στόχους της ΕΕ.
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση, οι στόχοι αυτοί περιλαμβάνουν την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, την ενίσχυση της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) στην έρευνα και την καινοτομία και τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο.
Για να επιτευχθεί αυτό, το πρόγραμμα εισάγει νέες διεπιστημονικές προσκλήσεις και θέματα που θα ενισχύσουν την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τη χρήση της ΤΝ στην έρευνα. Επεκτείνει επίσης την πρωτοβουλία «Επιλέξτε Ευρώπη» για την προσέλκυση ταλέντων σε παγκόσμιο επίπεδο και καθιστά απλούστερη την υποβολή αιτήσεων για χρηματοδότηση και συμμετοχή στο πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη».
Νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση οριζόντιων προκλήσεων
Μια σημαντική καινοτομία του προγράμματος εργασίας 2026-2027 είναι οι οριζόντιες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, οι οποίες αντιμετωπίζουν οριζόντιες προκλήσεις σε διάφορους τομείς έρευνας και καινοτομίας.
Μια τέτοια πρόσκληση, η R&I για τη στήριξη της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία, διαθέτει 540 εκατ. ευρώ για την επιτάχυνση της διείσδυσης στην αγορά καθαρών τεχνολογιών αιχμής και βιομηχανικών λύσεων απαλλαγμένων από ανθρακούχες εκπομπές. Υιοθετεί μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή, με γνώμονα τη βιομηχανία, εστιάζοντας στην απαλλαγή των ενεργοβόρων βιομηχανιών από τις ανθρακούχες εκπομπές και στις καθαρές τεχνολογίες για τη δράση για το κλίμα.
Η πρόσκληση υποβολής προτάσεων για την τεχνητή νοημοσύνη στην επιστήμη, με προϋπολογισμό 90 εκατ. ευρώ, στηρίζει αξιόπιστες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης σε τομείς όπως τα προηγμένα υλικά, η γεωργία και η υγειονομική περίθαλψη. Συμβάλλει στην πρωτοβουλία «Resource for AI Science in Europe», ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της Ευρώπης για την ψηφιακή μετάβαση και ενισχύει την ηγετική θέση της ηπείρου στην ασφαλή και δεοντολογική ανάπτυξη της ΤΝ. Ο μηχανισμός για το Νέο Ευρωπαϊκό Μπάουχαους θα διαθέσει πάνω από 210 εκατ. ευρώ την περίοδο 2026-2027 για την αναζωογόνηση των γειτονιών μέσω του σχεδιασμού για τη βιωσιμότητα και την ένταξη.
Προσέλκυση και υποστήριξη ταλέντων
Η πρωτοβουλία «Επιλέξτε την Ευρώπη», η οποία έχει σχεδιαστεί για να προσελκύσει παγκόσμια ταλέντα, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του παρόντος προγράμματος εργασίας. Χορηγεί 50 εκατ. ευρώ στις δράσεις Marie Skłodowska-Curie για μακροπρόθεσμες υποτροφίες, μεταδιδακτορική σταθερότητα και κίνητρα μετεγκατάστασης, διασφαλίζοντας ότι οι ερευνητές μπορούν να ακολουθήσουν αποτελεσματικές σταδιοδρομίες στην Ευρώπη.
Το πρόγραμμα επενδύει 50 εκατ. ευρώ σε ερευνητικές υποδομές για τη βελτίωση της διακρατικής πρόσβασης και κατάρτισης, ενώ η συνιστώσα των εδρών του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας παρέχει 240 εκατ. ευρώ για την προσέλκυση κορυφαίων επιστημόνων σε περιφέρειες με χαμηλές επιδόσεις. Το τμήμα «Ευρωπαϊκά Οικοσυστήματα Καινοτομίας» στηρίζει νεοφυείς και επεκτεινόμενες επιχειρήσεις μέσω πρωτοβουλιών όπως οι ευρωπαϊκοί κόμβοι νεοφυών και επεκτεινόμενων επιχειρήσεων, οι οποίοι δημιουργούν ένα διακρατικό δίκτυο κόμβων καινοτομίας με βάση τα συστήματα έρευνας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το εν λόγω πρόγραμμα εργασίας θα διασφαλίσει επίσης τη συνεχή πρόσβαση σε ερευνητικές υποδομές και δεδομένα ζωτικής σημασίας.
Απλούστερο και πιο προσιτό πρόγραμμα εργασίας
Ανταποκρινόμενα στις παρατηρήσεις της κοινότητας έρευνας και καινοτομίας, σημαντικά μέτρα απλούστευσης θα μειώσουν τον διοικητικό φόρτο για τους αιτούντες και θα διευκολύνουν τη συμμετοχή. Το πρόγραμμα εργασίας είναι λιγότερο περιοριστικό και κατά 33 % βραχύτερο από την έκδοση 2023-2024. Επικεντρώνεται σε λιγότερα, μεγαλύτερα έργα για τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου.
Τα βασικά μέτρα απλούστευσης περιλαμβάνουν κατ' αποκοπή χρηματοδότηση για το ήμισυ των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, γεγονός που μειώνει τον διοικητικό φόρτο για τους συμμετέχοντες. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει θέματα φιλικά προς τους νεοεισερχόμενους και εστιασμένα στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για τη μείωση των εμποδίων για τους νέους αιτούντες και τις μικρές επιχειρήσεις. Επιπλέον, 41 θέματα της πρόσκλησης θα χρησιμοποιήσουν μια διαδικασία αξιολόγησης σε δύο στάδια, επιτρέποντας στους αιτούντες να υποβάλουν πρώτα μια σύντομη πρόταση, ενώ πλήρεις προτάσεις θα ζητηθούν μόνο εάν είναι επιτυχείς. Η προσέγγιση αυτή, σε συνδυασμό με ανωνυμοποιημένες αξιολογήσεις σε ορισμένες περιπτώσεις και εξορθολογισμένα υποδείγματα προτάσεων, αποσκοπεί στη μείωση της μεροληψίας και στη συντόμευση του χρόνου επιχορήγησης.
Ιστορικό
Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» είναι το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ ύψους 93,5 δισ. ευρώ που θα διαρκέσει από το 2021 έως το 2027. Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης διατίθεται μέσω ανταγωνιστικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, οι οποίες καθορίζονται σε προγράμματα εργασίας, στα οποία περιγράφονται οι στόχοι και συγκεκριμένοι θεματικοί τομείς. Το πρόγραμμα εργασίας περιλαμβάνει επίσης κανόνες όπως οι τυποποιημένοι όροι παραδεκτού και τα κριτήρια επιλεξιμότητας, επιλογής και ανάθεσης.
Το πρόγραμμα εργασίας 2026-2027 του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» βασίζεται στο στρατηγικό σχέδιο 2025-2027 του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», το οποίο εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2024, δημιουργήθηκε από κοινού από τις υπηρεσίες της Επιτροπής και σχεδιάστηκε από κοινού με τα κράτη μέλη, τις χώρες που είναι συνδεδεμένες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και περισσότερα από 2000 ενδιαφερόμενα μέρη και πολίτες. Πρόκειται για το τελευταίο πρόγραμμα εργασίας κατά την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027.
