Εκτενέστερους αλλά γλωσσικά απλούστερους και άρα πιο προσβάσιμους στους πολίτες νόμους παράγει η Ελλάδα σε σύγκριση με τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ υπολείπεται ως προς την διάρκεια διαβούλευσης και την ποσοτικοποίηση της ανάλυσης των συνεπειών, σύμφωνα με τη νέα μελέτη με τίτλο «Η ποιότητα της νομοθέτησης στην Ελλάδα και την ΕΕ» που συνέταξε ο επικεφαλής ερευνών του ΚΕΦίΜ Κωνσταντίνος Σαραβάκος.
Η μελέτη εξετάζει συστηματικά 190 ελληνικούς νόμους και 61 ευρωπαϊκές Οδηγίες της περιόδου 2022–2024, αναδεικνύοντας αδυναμίες αλλά και θετικά σημεία της ελληνικής νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας.
Σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης, οι ελληνικοί νόμοι σε Σύγκριση με τις Οδηγίες της ΕΕ:
- έχουν μεγαλύτερη έκταση (αρνητικό),
- λιγότερο σύνθετη γλώσσα (θετικό),
- συμμορφώνονται σε μεγαλύτερο βαθμό με το τυπικό πλαίσιο των διαδικασιών διαβούλευσης και έκθεσης συνεπειών (θετικό), αλλά
- δεν παρέχουν σημαντικό διαθέσιμο χρόνο διαβούλευσης και ουσιαστικές πληροφορίες για την αξιολόγηση των συνεπειών των ρυθμίσεων σε σχέση με την ΕΕ (αρνητικό).
Συγκεκριμένα:
- Ως προς την έκταση, ο μέσος ελληνικός Νόμος της περιόδου είχε 54 άρθρα και 60 σελίδες, έναντι 49 άρθρων και 25 σελίδων για τις Οδηγίες της ΕΕ.
- Ως προς το πόσο σύνθετη είναι η γλώσσα των κειμένων, ο μέσος ελληνικός Νόμος της περιόδου είχε 24 λέξεις ανά πρόταση, έναντι 36 λέξεων για τις Οδηγίες της ΕΕ.
- Ως προς τη διαβούλευση, το 64% των ελληνικών Νόμων τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έναντι του 56% των Οδηγιών της ΕΕ. Η διάρκεια της διαβούλευσης για τον μέσο ελληνικό Νόμο ήταν 16 ημέρες, έναντι 95 ημερών για τις Οδηγίες της ΕΕ.
- Ως προς την ανάλυση των συνεπειών της ρύθμισης, το 77% των ελληνικών Νόμων συνοδευόταν από την σχετική έκθεση, έναντι του 62% των Οδηγιών της ΕΕ. Ωστόσο, μόνο στο 10% των σχετικών εκθέσεων σε ελληνικούς Νόμους προσδιορίζονταν ποσοτικές συνέπειες των ρυθμίσεων, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις Οδηγίες της ΕΕ ήταν 65%.
Η μελέτη προτείνει μια σειρά από παρεμβάσεις για την ενίσχυση της ποιότητας των νόμων που περιλαμβάνουν:
- Την απλοποίηση της γλώσσας των ρυθμίσεων σε κάθε νόμο από την Επιτροπή Αξιολόγησης Ποιότητας της Νομοπαρασκευαστικής Διαδικασίας ή από άλλη αρμόδια επιτροπή.
- Τη μείωση της έκτασης των νόμων, με τη στόχευση ρύθμισης ενός μόνο ζητήματος κάθε φορά και την αποπομπή άσχετων διατάξεων.
- Τη διάθεση όλων των νομοσχεδίων (συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων συμφωνιών) προς δημόσια διαβούλευση συνοδευόμενη από ανάλυση συνεπειών ρύθμισης με ποσοτικά στοιχεία.
- Την αύξηση του χρόνου διαβούλευσης στις 4 εβδομάδες, με τη δέσμευση η διαβούλευση μικρότερου χρονικού διαστήματος να έχει την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου. Επίσης, τις περιόδους διακοπών όπως Χριστούγεννα, Πάσχα και τους μήνες Ιούλιο – Αύγουστο, η διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης να προσαυξάνεται κατά μία εβδομάδα, ώστε να δίνεται ο απαραίτητος χρόνος αξιολόγησης και σχολιασμού σε πολίτες και ενδιαφερόμενους φορείς.
- Τη διάθεση όλων των άρθρων των σχεδίων νόμων προς δημόσια διαβούλευση με υποχρέωση αιτιολόγησης εκ μέρους του προτείνοντος Υπουργού για τυχόν άρθρα που τελικώς δεν συμπεριλήφθηκαν στην δημόσια διαβούλευση.
- Την αλλαγή του ισχύοντος υποδείγματος Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, καθώς θα πρέπει να υποδειχθούν πεδία σχετικά με τις ποσοτικές συνέπειες των ρυθμίσεων του νόμου στην οικονομία, στον κρατικό προϋπολογισμό και το περιβάλλον, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, τον προσδιορισμό των διοικητικών επιβαρύνσεων με βάση στο τυπικό μοντέλο κόστους (standard cost model) όπως ορίζεται από τα διεθνή πρότυπα.
Ο συγγραφέας της μελέτης, επικεφαλής ερευνών του ΚΕΦΙΜ Κωνσταντίνος Σαραβάκος, δήλωσε: «Παρά τη θεσμική πρόοδο της τελευταίας δεκαετίας, η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται στην ουσία της καλής νομοθέτησης. Η διαβούλευση παραμένει από τις συντομότερες ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ και οι ποσοτικές εκτιμήσεις στις εκθέσεις συνεπειών συχνά απουσιάζουν. Για να ενισχυθεί η ποιότητα των ρυθμίσεων, του λειτουργικού συστήματος της κοινωνίας μας, χρειάζονται συνοπτικότερα και ακόμη πιο κατανοητά νομοθετήματα, ουσιαστική διαβούλευση και συστηματική παρουσίαση των ποσοτικών εκτιμώμενων συνεπειών».
