Μία νέα ζώνη ανάφλεξης απειλεί να ανοίξει στον πλανήτη, μετά την έντονη στρατιωτική δράση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν. Μία παλαιά σύρραξη που έρχεται ξανά στο προσκήνιο μέσα σε ένα ωστόσο μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο, με νέους πρωταγωνιστές και αλλαγές ρόλων.
Μία ημέρα αφότου ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, προέτρεψε την Ινδία και το Πακιστάν να αποκλιμακώσουν τις εντάσεις μετά την τρομοκρατική επίθεση της 22ας Απριλίου στο Παχαλγκάμ, στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ, ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, δήλωσε ότι «ελπίζουμε πως η Ινδία θα απαντήσει σε αυτήν την τρομοκρατική επίθεση με τρόπο που να μην οδηγήσει σε ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση». Ο Βανς εξέφρασε επίσης την ελπίδα «το Πακιστάν, στο βαθμό που είναι υπεύθυνο, να συνεργαστεί με την Ινδία για να διασφαλίσει ότι οι τρομοκράτες που μερικές φορές δρουν στην επικράτειά του θα αντιμετωπιστούν».
Ωστόσο, την Τρίτη, σε αυτό που ονομάστηκε Επιχείρηση Sindoor, η Ινδία εκτόξευσε πυραύλους σε πολλαπλές τοποθεσίες στο Πακιστάν, ισχυριζόμενη ότι πρόκειται για «τρομοκρατικές υποδομές τόσο στην χώρα όσο και στο κατεχόμενο από το Πακιστάν Τζαμού και Κασμίρ, από όπου έχουν σχεδιαστεί και κατευθυνθεί τρομοκρατικές επιθέσεις κατά της Ινδίας». Το Πακιστάν έχει δεσμευτεί να δώσει την κατάλληλη απάντηση σε οποιαδήποτε ινδική επιθετικότητα.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γιατί πολεμούν Ινδία και Πακιστάν
Γιατί τώρα τα πράγματα είναι πιο σοβαρά
Ενώ και οι δύο χώρες έχουν εμπλακεί σε παρόμοιες κρίσεις στο παρελθόν, η κλιμάκωση των εχθροπραξιών αυτή τη φορά μπορεί να είναι πιο δύσκολο να ελεγχθεί. Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους μπορεί να συμβαίνει αυτό, όπως εκτιμά o μη κερδοσκοπικός οργανισμός Bulletin of the Atomic Scientists.
Πρώτον, πιθανότατα η Ινδία να επιθυμεί να κάνει κάτι μεγαλύτερο. Η Ινδία δεν έχει ακόμη κοινοποιήσει στοιχεία -άμεσα ή έμμεσα- για την εμπλοκή του Πακιστάν στην επίθεση στο Παχαλγκάμ και το Πακιστάν έχει αρνηθεί τα πάντα. Ωστόσο, η Ινδία πιστεύει ότι το Πακιστάν οργάνωσε το χάος στο Παχαλγκάμ, και πριν από τις επιθέσεις της Τρίτης, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι είχε δηλώσει ότι η Ινδία θα καταδιώξει και θα τιμωρήσει τους τρομοκράτες και τους συνεργούς τους μέχρι τα «άκρα της γης». Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, όπως ο Σάσι Θαρόορ, έχουν επίσης προτρέψει τον Μόντι να λάβει έξυπνα, σκληρά και άμεσα μέτρα κατά του Πακιστάν.
Δεν είναι σαφές πώς ακριβώς θα μπορούσε να αντιδράσει το Πακιστάν στις επιθέσεις της Τρίτης, αλλά φαίνεται πιθανό ότι το Ισλαμαμπάντ θα αντιδρούσε στον ίδιο βαθμό με την πυραυλική επίθεση της Ινδίας. Ενώ η ηγεσία του Πακιστάν εξακολουθεί να αγωνίζεται να βρει νομιμότητα στο εσωτερικό μετά την αναγκαστική εκδίωξη του πρώην πρωθυπουργού Ιμράν Καν, δεν θα ήθελε να φανεί αδύναμη δίνοντας κάτι λιγότερο από μια απάντηση τύπου «οφθαλμός αντί οφθαλμού» στην ινδική επιθετικότητα.
Ο κίνδυνος με τα πυρηνικά
Δεύτερον, υπάρχει υψηλότερη πιθανότητα λανθασμένων υπολογισμών. Η Ινδία και το Πακιστάν διαθέτουν αμφότερες πυρηνικά όπλα και δεν συμμετέχουν σε κανενός είδους διάλογο για την ασφάλεια. Χωρίς διμερείς μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων και οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να καταστήσουν την τρέχουσα κρίση απρόβλεπτη. Η πιθανότητα κλιμάκωσης είναι πραγματική.
Οι λανθασμένοι υπολογισμοί θα γίνουν πιο πιθανοί λόγω της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης και της λανθασμένης πληροφόρησης στο διαδίκτυο. Πέρα από τους λανθασμένους υπολογισμούς, δεν μπορούν να αποκλειστούν οι πιθανότητες ατυχημάτων.
Στην κρίση Παλγουάμα - Μπάλακοτ του 2019, εκτός από το ότι αστόχησε στον επιδιωκόμενο στόχο της, η Ινδία έχασε ένα από τα επιθετικά της αεροσκάφη σε αερομαχία με το Πακιστάν, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με τις πολεμικές της ικανότητες και η Ινδική Πολεμική Αεροπορία κατέρριψε το δικό της ελικόπτερο Mi-17, με αποτέλεσμα έξι θύματα.
Ένα πιο επικίνδυνο ατύχημα συνέβη το 2022, όταν ένας άοπλος ινδικός πύραυλος κρουζ έπεσε 121 χιλιόμετρα εντός των συνόρων της επαρχίας Παντζάμπ του Πακιστάν.
Ο ρόλος της Ουάσιγκτον
Τρίτον, η Ουάσινγκτον δεν είναι πλέον διαχειριστής κρίσεων. Συνεπώς, η έλλειψη ενδιαφέροντος της Ουάσινγκτον να ενεργήσει ως διαχειριστής κρίσεων, συνιστά ακόμη ένα κρίσιμο παράγοντα για την πρόβλεψη της πορείας αυτής της κρίσης. Από την απροκάλυπτη πυρηνικοποίησή τους, η Ινδία και το Πακιστάν βασίζονται στις ΗΠΑ για τη διαχείριση των περιοδικών διαφορών τους.
Αλλά από την άμεση διαμεσολάβηση για τον τερματισμό της σύγκρουσης Κάργκιλ το 1999 έως το να διαδραματίσει πολύ περιορισμένο ρόλο στην κρίση Pulwama-Balakot 20 χρόνια αργότερα, ο ρόλος της Ουάσινγκτον ως διαχειριστή κρίσεων έχει εξελιχθεί.
Η έλλειψη εστίασης του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στη Νότια Ασία υποδηλώνει ότι η κυβέρνησή του δεν θα αφιερώσει χρόνο και πόρους στη διαχείριση της τρέχουσας κρίσης. Ενώ ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν ζητήσει αυτοσυγκράτηση, ο Τραμπ δήλωσε ότι ελπίζει ότι η Ινδία και το Πακιστάν «θα το καταλάβουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο».
Βέβαια, τα αποστασιοποιημένα σχόλια του Τραμπ δεν σημαίνουν ότι οι ΗΠΑ δεν ανησυχούν για μια πιθανή πυρηνική ανταλλαγή στη Νότια Ασία. Αλλά θέτουν το βάρος της κλιμάκωσης και της αποκλιμάκωσης απευθείας στην Ινδία και το Πακιστάν, χωρίς διαχειριστή κρίσεων.
Ίσως το πιο σημαντικό, εάν και όταν χρησιμοποιηθεί περισσότερη βία και εξαπολυθούν κλιμακωτές αντιδράσεις, είναι ότι οι δύο χώρες θα είναι λιγότερο πιθανό να εισακούσουν τις εκκλήσεις της Ουάσιγκτον για αυτοσυγκράτηση. Αν μη τι άλλο, οι δύο αντίπαλοι θα υποκύψουν στις εσωτερικές πιέσεις, καθιστώντας πιο δύσκολο για τις επικεντρωμένες ΗΠΑ να ελέγξουν την κρίση.
Η παρουσία της Κίνας
Τα πράγματα γίνονται πολύ πιο περίπλοκα, εάν λάβει κάποιος και την παρουσία της Κίνας, σύμφωνα με το Bloomberg. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη έχει επενδύσει πάνω από 55 δισ. δολάρια σε έναν οικονομικό διάδρομο με το Πακιστάν, μια από τις πιο φιλόδοξες συνεργασίες της στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος», κυρίως λόγω της τεταμένης συνοριακής και εμπορικής σχέσης της Κίνας με την Ινδία.
Μετά την επίθεση στο Παχαλγκάμ, το Πεκίνο κάλεσε το Πακιστάν και την Ινδία να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση. Πρόσθεσε επίσης ότι είναι «ο ακλόνητος φίλος του Πακιστάν και ο παντός καιρού στρατηγικός εταίρος» και «κατανοεί πλήρως τις νόμιμες ανησυχίες του Πακιστάν για την ασφάλεια».
Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτές οι εντάσεις έρχονται καθώς η Ινδία διαπραγματεύεται μια εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ για να διατηρήσει την πρόσβαση στις εξαγωγές της στην αμερικανική αγορά, ακόμη και όταν επιδιώκει να επωφεληθεί από μια μετατόπιση στις αλυσίδες εφοδιασμού λόγω του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας.
Έτσι, ενώ η σύγκρουση Ινδίας-Πακιστάν είναι τόσο παλιά όσο και οι δύο χώρες και έχει αποδειχθεί ικανή για αποκλιμάκωση, πρέπει τώρα να εξεταστεί και σε ένα αλλαγμένο γεωπολιτικό πλαίσιο. Ένα πλαίσιο στο οποίο οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη εμπλέκονται σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο και έχουν βαθύτερα συμφέροντα στην Ινδία και το Πακιστάν από ποτέ.
