Ροή
H συζήτηση γύρω από την ενεργειακή μετάβαση επικεντρώνεται συχνά μόνο στην απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος με τις ΑΠΕ και την αποθήκευση ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή και την υιοθέτηση εναλλακτικών καυσίμων στον τομέα των μεταφορών. Αλλά ο βασικός πυλώνας σε αυτήν την πανευρωπαϊκή προσπάθεια για ένα «καθαρό» ενεργειακό σύστημα παραμένει η ενεργειακή αποτελεσματικότητα και η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, κάτι που δηλώνεται ρητά και με την αρχή της «Ενεργειακής Απόδοσης Πρώτα».
Ενδεικτικά, σε εθνικό επίπεδο το 2023 καταναλώθηκαν 14,850 ktoe συνολικά, κάτι που σημαίνει μια αύξηση της τάξης του 3% σε σχέση με το 2021, την ίδια στιγμή που σε ευρωπαϊκό επίπεδο είδαμε μείωση -3% στην τελική κατανάλωση ενέργειας την ίδια χρονική περίοδο. Το μεγαλύτερο μερίδιο της εθνικής κατανάλωσης γίνεται από τους τομείς των μεταφορών και των κτιρίων με 40% και 29% αντίστοιχα, καταδεικνύοντας τη σημασία τους. Ενθαρρυντικό είναι βέβαια ότι σε επίπεδο ανθρακικής έντασης, δηλαδή πόσοι αέριοι ρύποι παράγονται ανά καταναλισκόμενη ενέργεια, τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη βρίσκονται σε μια σταθερά καθοδική πορεία, σημειώνοντας μια μείωση της τάξης του 35% και αναδεικνύοντας έτσι την επιτυχημένη πορεία προς την απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος.
Συγκεκριμένα, ο κτιριακός τομέας στην Ελλάδα αποτελεί έναν από τους γηραιότερους της Ευρώπης, με πάνω από τα μισά κτίρια να έχουν κτιστεί πριν από το 1980, σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ. Αξιοσημείωτο είναι επίσης και το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων βρίσκονται στις χαμηλότερες ενεργειακές κλάσεις (Ε-Η), σε ποσοστό 66%, σύμφωνα με την ίδια έρευνα. Φυσικά, το γεγονός αυτό αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για αύξηση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας των κτιρίων. Ένα τέτοιο εγχείρημα απαιτεί φιλόδοξα μα και καλά προετοιμασμένα σχέδια για ανανέωση σε βάθος του κτιριακού στόλου. Έτσι στο ανανεωμένο ΕΣΕΚ, το ΥΠΕΝ θέτει συγκεκριμένους στόχους για την κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα για μείωση της τάξης του 27% μέχρι το 2050. Τέλος, μια περιοχή ενδιαφέροντος γύρω από τα κτίρια, που θα απασχολήσει αρκετά τα επόμενα χρόνια, είναι αυτή των «έξυπνων» τεχνολογιών και η ενσωμάτωσή τους στα κτίρια. Τεχνολογίες όπως έξυπνοι θερμοστάτες και άλλες συσκευές αναμένεται να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων, διατηρώντας παράλληλα και άνετες συνθήκες διαβίωσης για τους ενοίκους. Προσοχή βέβαια θα πρέπει να δοθεί σε θέματα ασφάλειας δεδομένων, καθώς αυτές οι τεχνολογίες θα υιοθετούνται σε όλο και μεγαλύτερες κλίμακες.
Μια επίσης σημαντική εξέλιξη στον τομέα των κτιρίων είναι και η πρόσφατη ψήφιση του αναδιατυπωμένου EPBD (οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων) από την ΕΕ, που περιλαμβάνει αναθεωρημένους στόχους που αποσκοπούν στην προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και της απαλλαγής από τις εκπομπές CO2 στον κτιριακό τομέα. Ενδεικτικά μέχρι το 2030, όλα τα νέα κτίρια απαιτείται να έχουν μηδενικές εκπομπές CO2. Η οδηγία επιβάλλει επίσης μείωση κατά 16% στην κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια κατοικιών, προωθώντας τη βιωσιμότητα και την αποδοτικότητα. Τέλος, η σταδιακή κατάργηση των λεβήτων με ορυκτά καύσιμα υπογραμμίζει τη μετάβαση προς καθαρότερα ενεργειακά συστήματα. Αυτοί οι στόχοι υπογραμμίζουν τον κρίσιμο ρόλο του κτιριακού τομέα στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές του ενεργειακού συστήματος, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για βιώσιμες πρακτικές και ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τον αποτελεσματικό μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Συνεπώς, έχει έρθει η ώρα να ξανασκεφτούμε με μια εναλλακτική οπτική τις πολλαπλές πτυχές της ενεργειακής μετάβασης με όρους βιωσιμότητας, οικονομικότητας, ενεργειακής ασφάλειας και δημοκρατίας. Ο τομέας της ενεργειακής αποτελεσματικότητας καθώς και άλλες παρόμοιες και αλληλένδετες θεματικές θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε στο 9th HAEE Energy Transition Symposium «Striving for Stability in a Highly Uncertain Energy World», το οποίο για 9η συνεχή χρονιά διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Ενεργειακής Οικονομίας στις 22-24 Μαΐου 2024 στο Maroussi Plaza Centre στην Αθήνα. Στο Συνέδριο θα παραβρεθούν σημαίνουσες προσωπικότητες από το χώρο της πολιτικής, της βιομηχανίας, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας που δραστηριοποιούνται στο διεθνές, ευρωπαϊκό και ελληνικό γίγνεσθαι.
