Ροή
Στα μέσα Μαρτίου, η ΕΕ παρουσίασε το λεγόμενο «EU Critical Raw Material Act», το οποίο μεταξύ άλλων στοχεύει στην εγχώρια παραγωγή τουλάχιστον 15% των κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών και των σπάνιων γαιών.
Η ΕΕ, μετά από αρκετά χρόνια αδράνειας, έκανε το πρώτο αποφασιστικό βήμα για την σταδιακή μείωση των εισαγωγών κρίσιμων πρώτων υλών, που σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των βασικών «συστατικών» της ενεργειακής μετάβασης, όπως είναι οι ανεμογεννήτριες, τα ηλιακά πάνελς, τις μπαταρίες και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.
Το λίθιο, το νικέλιο, το κοβάλτιο και οι σπάνιες γαίες πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο του δημοσίου διαλόγου, όσο αναδεικνύεται και η σημασία των ΑΠΕ στην ενεργειακή μετάβαση. Η μονοκαλλιέργεια της παραγωγής και της επεξεργασίας των κρίσιμων ορυκτών σε λίγες χώρες, όπως η Κίνα, η Αυστραλία και το Κονγκό μπορεί να γίνει τροχοπέδη στην ενεργειακή μετάβαση της ΕΕ και να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην παγκόσμια αλυσίδα προμήθειας.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε το εξής: Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 αφορούσε αποκλειστικά το πετρέλαιο, η ενεργειακή κρίση του 2022 αφορούσε κυρίως το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Μια πιθανή μελλοντική κρίση στα κρίσιμα ορυκτά θα αφορά ένα πλήθος προϊόντων και τεχνολογιών και θα έχει την δυναμική να επηρεάσει πολλούς τομείς της οικονομίας των χωρών και της καθημερινότητας των πολιτών. Παρ’ όλα αυτά τα κρίσιμα ορυκτά έχουν και ένα σημαντικό πλεονέκτημα, όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού, σε σχέση με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο: Μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί και ανακυκλωθεί, εφ’ όσον υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές και τεχνολογίες.
Και εδώ δημιουργείται το ερώτημα: Υπάρχει διαθέσιμος χρόνος και έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέτρα για να αναστραφεί η παρούσα κατάσταση; Η ΕΕ με το Critical Material Act έβαλε τους σωστούς στόχους, αλλά θα πρέπει να δράσει άμεσα με την εφαρμογή των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, καθώς αφ’ ενός η εύρεση νέων κοιτασμάτων και η ανάπτυξη ορυχείων μπορεί να διαρκέσει ίσως και πάνω από 15 χρόνια και αφ’ ετέρου είναι ιδιαιτέρως κοστοβόρα και αναγκαίο να ανταγωνιστεί υφιστάμενες αγορές, όπως είναι η Κίνα.
Η Ελλάδα, όπως ανέδειξε και η πρόσφατη έκδοση του Chart of the Month της HAEE σε συνεργασία με την Deloitte, διαθέτει ένα πλήθος Κρίσιμων Πρώτων Υλών, όπως είναι το νικέλιο, το κοβάλτιο, ο βωξίτης και πιθανώς σπάνιες γαίες. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί μια Εθνική Στρατηγική για τα ορυκτά, που να συμβαδίζει με το Critical Material Act, με τις ανάγκες της χώρας για την ενεργειακή μετάβαση και να προϋπολογισθούν οι αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις για την εύρεση και ανάπτυξη κοιτασμάτων, πάντα σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς όρους και με σεβασμό στην κοινωνία και την όσο το δυνατόν ταχύτερη αδειοδότηση.
Το μέλλον της ΕΕ για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έχει ως όχημα τις κρίσιμες πρώτες ύλες και η Ευρώπη πρέπει να δράσει άμεσα τόσο συλλογικά όσο και σε επίπεδο χωρών, καθώς έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος και οι απαιτήσεις πια αυξάνονται εκθετικά.
