Εκτίναξη των πληρωμών με κάρτα την τελευταία δεκαετία δείχνει μελέτη του ΙΟΒΕ με τη άνοδο όμως να είναι ιδιαίτερα άνιση. Πάνω από το 40% της αξίας των πληρωμών με κάρτες πραγματοποιείται σε σουπερμάρκετ, βενζινάδικα και στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, ενώ αντίθετα συντριπτικά λιγότερη είναι η χρήση καρτών σε γιατρούς, δικηγόρους, εργολάβους και στην εκπαίδευση.
Οι πληρωμές με κάρτα ξεκίνησαν την ανοδική τους πορεία το 2015 με την επιβολή των capital controls και από τότε έχουν περισσότερο από 25-πλασιαστεί, ενώ η αξία των συναλλαγών έχει περισσότερο από 10-πλασιαστει. Και αν η κρίση μας έμαθε να χρησιμοποιούμε τις κάρτες στις φυσικές αγορές, η πανδημία το 2020 μας έμαθε να τις χρησιμοποιούμε για διαδικτυακές αγορές. Μάλιστα η διαδικτυακή χρήση καρτών αυξήθηκε ταχύτερα κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία σε σύγκριση με τις συναλλαγές με φυσική παρουσία.
Η χώρα μας παρουσιάζει το δεύτερο υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρώπη κατά την περίοδο 2015-2024, στην πράξη έχει τον υψηλότερο ρυθμό καθώς προηγείται μόνο η Λιθουανία λόγω της Revolut που έχει τραπεζική άδεια εκεί και οι κάρτες της χρησιμοποιούνται πανευρωπαϊκά. Βέβαια ξεκινήσαμε από πολύ χαμηλή θέση και έτσι μετά από αυτή τη δεκαετία ραγδαίας ανάπτυξης μόλις το 2024 προσεγγίσαμε τον μέσο όρο της ΕΕ στο μερίδιο πληρωμών με κάρτα, και βρισκόμαστε μόλις στη 19η θέση μεταξύ όλων των χωρών-μελών της ΕΕ, καταγράφοντας ακόμη χαμηλή χρήση σε ορισμένες κατηγορίες, όπως οι υπηρεσίες.
Προϊόντα με κάρτα, υπηρεσίες με κάρτα
Σε γενικές γραμμές οι περισσότερες αγορές με κάρτα γίνονται για προϊόντα, ωστόσο λόγω και των πρόσφατων ρυθμίσεων οι κάρτες κερδίζουν έδαφος και εκεί. Το 2025, τέσσερις στις 10 συναλλαγές με κάρτα αφορούσαν υπηρεσίες, σε σύγκριση με ποσοστό μικρότερο από 1 στις 10 το 2015. Ωστόσο, παρά την πρόσφατη σύγκλιση, το τρέχον ποσοστό εξακολουθεί να είναι ελαφρώς χαμηλότερο από το μερίδιο των υπηρεσιών στην κατανάλωση και είναι σημαντικά χαμηλότερο για τις συναλλαγές με φυσική παρουσία.
Βέβαια, περίπου το ¼ της συνολικής αξίας των συναλλαγών με κάρτες πραγματοποιείται σε σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα τροφίμων, ενώ οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (ρεύμα, νερό, φυσικό αέριο) αντιπροσωπεύουν ένα επιπλέον 8,5% των συνολικών δαπανών με κάρτα.
Όσον αφορά τον αριθμό των συναλλαγών, τα σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα τροφίμων εξακολουθούν να απορροφούν το υψηλότερο μερίδιο (34,1% το 2025). Τα τελευταία χρόνια, τα εστιατόρια και τα μπαρ κατέχουν το δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο σε αριθμό συναλλαγών με κάρτα.
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, σε σύγκριση με το μερίδιό τους στη συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών, οι πληρωμές με κάρτα σε επιλεγμένους τομείς όπου έχουν ληφθεί πρόσφατα μέτρα (π.χ. υποχρεωτική χρήση POS):
• Χρησιμοποιούνται συντριπτικά λιγότερο σε κατηγορίες όπως νομικές υπηρεσίες, ιατρικές υπηρεσίες, συντήρηση σπιτιού, φροντίδα παιδιών και ευρύτερες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες πλυσίματος αυτοκινήτων, χωρίς σαφή τάση σύγκλισης.
• Χρησιμοποιούνται σχετικά λιγότερο σε κατηγορίες όπως κουρεία, ινστιτούτα αισθητικής ή αρτοποιεία, αλλά με τάση σύγκλισης.
• Έχουν αυξηθεί σημαντικά, ξεπερνώντας μάλιστα το αντίστοιχο μερίδιο κατανάλωσης, σε κατηγορίες όπως οι υπηρεσίες ταξί, όπου πρόσφατα εφαρμόστηκε η υποχρεωτική αποδοχή ηλεκτρονικών πληρωμών.
Όφελος 400 εκατ. ευρώ στα έσοδα ΦΠΑ
Το ΙΟΒΕ έχει αναδείξει αρκετές φορές στο παρελθόν το θετικό αντίκτυπο που έχει στη μείωση της φοροδιαφυγής και την άνοδο των δημοσίων εσόδων από το ΦΠΑ η χρήση των τραπεζικών καρτών.
Μάλιστα, μόνο για το 2024 εκτιμάται πως η επέκταση των πληρωμών με κάρτα ενίσχυσαν τα έσοδα από ΦΠΑ κατά 400 εκατ. ευρώ.
Κάθε 10 ευρώ νέων δαπανών με κάρτα το 2024 συνδέονταν κατά μέσο όρο με 0,53 ευρώ προηγουμένως μη εισπραχθέντων εσόδων από ΦΠΑ λόγω μη δηλωμένων συναλλαγών, αναφέρει η μελέτη του ΙΟΒΕ ενώ όπως σημειώνει υπάρχουν ενδείξεις για μεγαλύτερη συμβολή των καρτών στη φορολογική συμμόρφωση μετά τη σύνδεση των POS με τις φορολογικές αρχές.
