Όταν οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες συγκεντρώθηκαν στην Ουάσιγκτον τον Απρίλιο για την πρώτη από τις δύο ετήσιες συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, η ανησυχία για τους μόλις ανακοινωθέντες δασμούς της «Ημέρας Απελευθέρωσης» του Τραμπ ήταν έκδηλη. Έξι μήνες αργότερα, στις μόλις ολοκληρωθείσες συνεδριάσεις του Οκτωβρίου, αυτή είχε δώσει τη θέση της στην κόπωση και την επιφυλακτικότητα ότι το πολιτικό τοπίο δεν θα σταθεροποιηθεί ποτέ πλήρως.
«Ήταν απλώς εξαντλητικό από την Ημέρα Απελευθέρωσης και μετά για έναν υπεύθυνο χάραξης πολιτικής - να προσπαθεί να κατανοήσει την κατάσταση, να διαμορφώσει πολιτική και να την επικοινωνήσει στο κοινό», δήλωσε ο υποδιοικητής της Τράπεζας της Ταϊλάνδης, Πίτι Ντισιατάτ. «Η αβεβαιότητα ήταν εξαιρετικά δύσκολη».
«Η παγκόσμια οικονομία φαίνεται να είναι πιο ανθεκτική απ’ ό,τι πιστεύαμε πριν από μερικούς μήνες. Αλλά δεν υπάρχει περιθώριο για εφησυχασμό, δεδομένων των διαφόρων μορφών αβεβαιότητας», δήλωσε αξιωματούχος της ιαπωνικής αντιπροσωπείας που συμμετείχε στις συνομιλίες στην Ουάσιγκτον. «Υπήρξε εκτενής συζήτηση γύρω από τις αβεβαιότητες».
Μια εβδομάδα τεταμένων διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας κατέστησε σαφές το πρόβλημα, καθώς ο Τραμπ αντέδρασε στους νέους περιορισμούς εξαγωγών σπάνιων γαιών από το Πεκίνο με την επαναφορά δασμών 100% στις κινεζικές εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η επανακλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου ενίσχυσε την εστίαση των εκατοντάδων υπευθύνων χάραξης πολιτικής που συμμετείχαν στις συνεδριάσεις, εν μέσω αυξανόμενης δυναμικής για νέες εμπορικές συμφωνίες εκτός της τροχιάς ΗΠΑ-Κίνας.
Η Γενική Διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δήλωσε ότι σπάνια έχει δει τόσο εποικοδομητική συμμετοχή στις εξαμηνιαίες συναντήσεις οικονομικών αξιωματούχων και κεντρικών τραπεζιτών.
«Ίσως να οφείλεται στο ότι η αβεβαιότητα είναι τόσο μεγάλη, που δεν υπάρχει χώρος για θεατρινισμούς», είπε η Γκεοργκίεβα σε τραπεζικό συνέδριο το Σάββατο. «Ίσως επειδή πλέον πολλές χώρες συνειδητοποιούν ότι αυτό που θεωρούσαν δεδομένο - τη διεθνή συνεργασία που μας βοηθά να τα καταφέρνουμε καλύτερα - δεν πρέπει να το θεωρούμε δεδομένο».
Ενίσχυση περιφερειακών και διμερών σχέσεων
Η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα και η επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Νγκόζι Οκόντζο-Ιγουεάλα, δήλωσαν στους συμμετέχοντες ότι είναι ενθαρρυντικό το γεγονός πως οι εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας – όσο έντονες κι αν είναι – δεν έχουν εξελιχθεί σε έναν ευρύτερο εμπορικό πόλεμο, και σημείωσαν ότι πολλές χώρες επιδιώκουν στην πραγματικότητα να εμβαθύνουν τις διμερείς και περιφερειακές τους σχέσεις.
Η Υπουργός Οικονομικών της Νέας Ζηλανδίας, Νικόλα Γουίλις, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι αναμένει αυτή η τάση να ενισχυθεί, μέσα στο πλαίσιο της αυξανόμενης γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας.
Ανέφερε επίσης πως είναι αξιοσημείωτο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει πλέον τη σύνδεσή της με τη Συνολική και Προοδευτική Συμφωνία για τη Διασυνοριακή Εταιρική Σχέση του Ειρηνικού (CPTPP), μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ανάμεσα σε 11 κράτη-μέλη.
«Όλες αυτές οι εμπορικές σχέσεις είναι πολύ ισχυρές και τα μηνύματα που λαμβάνουμε από τους εταίρους μας είναι ότι επιθυμούν να συνεχίσουν να τις ενισχύουν και να τις επεκτείνουν, αντί να κάνουν πίσω», δήλωσε σε συνέντευξή της στο Reuters.
Η Ράνια Αλ-Μάσατ, υπουργός Σχεδιασμού, Οικονομικής Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας της Αιγύπτου, δήλωσε στη σαββατιάτικη εκδήλωση ότι η αυξημένη περιφερειακή συνεργασία είναι ένα «παράγωγο» των παγκόσμιων εξελίξεων, αλλά θα συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό παράγοντα και στο μέλλον.
Ανάγκη για μεταρρυθμίσεις παντού
Η κατάσταση έφερε επίσης στο προσκήνιο τις πιέσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία, όπως οι επίμονες και «υπερβολικές» εξωτερικές ανισορροπίες, τα σχεδόν ιστορικά υψηλά επίπεδα χρέους, η αυξανόμενη ανησυχία για τον μη τραπεζικό χρηματοπιστωτικό τομέα και οι αναταράξεις από τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης.
Ο Διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Άντριου Μπέιλι, δήλωσε ότι χρειάζεται ειλικρινής διάλογος, δεδομένης της αποτυχίας της διεθνούς κοινότητας στο παρελθόν να εντοπίσει – και να σταματήσει – τις εξελίξεις στα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου που πυροδότησαν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2009.
Η διαφάνεια είναι κρίσιμη σε έναν αδιαφανή κόσμο, όπου υπάρχουν στενές διασυνδέσεις μεταξύ τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών και ιδιωτικών κεφαλαίων.
«Είναι καθήκον μας να σηκώσουμε το καπάκι και να δούμε τι συμβαίνει», είπε ο Μπέιλι σε εκδήλωση που διοργάνωσε η Ομάδα των Τριάντα (Group of Thirty) το Σάββατο.
Προφανώς, έχουμε κάποια γεγονότα που βρίσκονται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή, και πρέπει να αναρωτηθούμε: είναι μεμονωμένα περιστατικά ή είναι το "καναρίνι στο ανθρακωρυχείο";».
Η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, τόνισε την ανησυχία της για τις «τεταμένες αποτιμήσεις» (stretched valuations), ακολουθώντας την προειδοποίηση του ΔΝΤ την Τρίτη ότι οι αγορές είναι υπερβολικά εφησυχασμένες απέναντι σε κινδύνους όπως οι εμπορικοί πόλεμοι, οι γεωπολιτικές εντάσεις και τα εκτεταμένα δημοσιονομικά ελλείμματα - στοιχεία που αυξάνουν τον κίνδυνο μιας «αποδιοργανωμένης» διόρθωσης της αγοράς.
Η επικεφαλής του ΔΝΤ είπε ότι έκλεισε την εβδομάδα με μια μακριά λίστα υποχρεώσεων, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης του τρόπου με τον οποίο το Ταμείο παρακολουθεί τις οικονομίες των χωρών και αξιολογεί τα επίπεδα χρέους τους, ενώ η Οκόντζο-Ιγουεάλα υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
«Πρέπει να διαφοροποιήσουμε το εμπόριο», δήλωσε η επικεφαλής του ΠΟΕ, σημειώνοντας ότι το παγκόσμιο εμπόριο έχει βοηθήσει σαφώς πολλές χώρες, αν και τα αποτελέσματα υπήρξαν άνισα, αφήνοντας άλλες πίσω.
«Πρέπει να διορθώσουμε τα σημεία που δεν λειτουργούν», είπε. «Πρέπει να επανασχεδιάσουμε την παγκοσμιοποίηση. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με ό,τι είχαμε στο παρελθόν.»
Αυξανόμενοι κίνδυνοι απ' την κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή αποτέλεσε ίσως τον μεγαλύτερο κίνδυνο, όπως συμφώνησαν οι αξιωματούχοι, παρά τα πρόσφατα σχόλια του Τραμπ στα Ηνωμένα Έθνη, όπου την χαρακτήρισε «απάτη».
Το θέμα αναδείχθηκε έντονα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης της Διευθύνουσας Επιτροπής του ΔΝΤ την Παρασκευή, όπου ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Νότιας Αφρικής, Λεσέτζα Κγκανιάγκο, δήλωσε στους αξιωματούχους ότι ο κλιματικός κίνδυνος είναι αδιαμφισβήτητα ζήτημα μακροοικονομικής σημασίας, με τεράστιες επιπτώσεις για τις ασφαλίσεις, τα οικονομικά θεμελιώδη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
«Στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, μπορείς να αποχωρήσεις... και να βρεις άλλον εμπορικό εταίρο», δήλωσε ο Κγκανιάγκο στο συνέδριο της Ομάδας των Τριάντα (G30). «Με την κλιματική αλλαγή, όταν αποχωρείς από τις διαπραγματεύσεις, τότε θερμαίνεται ολόκληρος ο πλανήτης - και όλοι θα υποφέρουμε».
