Με ανάμεικτες αντιδράσεις υποδέχθηκαν αναλυτές το ενεργειακό σκέλος της πρόσφατης συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ, με ειδικούς να επισημαίνουν σε διεθνή μέσα ότι οι στόχοι που τίθενται «μεταφράζονται» στην εκτίναξη των εισαγωγών στην Ευρώπη ενεργειακών προϊόντων από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ως αποτέλεσμα θα είναι εξαιρετικά δύσκολο -έως ανέφικτο- να τηρηθεί η συμφωνία.
Από την άλλη πλευρά, εγχώριοι αναλυτές μιλώντας στο Insider.gr σημειώνουν ότι σημαντικότερη είναι η «γενική εικόνα» της συμφωνίας, η οποία κινείται στην κατεύθυνση που έχει έτσι κι αλλιώς χαράξει η ΕΕ, για την ανάδειξη των ΗΠΑ σε κύριο ενεργειακό προμηθευτή. Σε αυτό το πλαίσιο, και ειδικά στην περίπτωση του φυσικού αερίου, το deal μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για βελτίωση των τιμών με τις οποίες ανεφοδιάζεται η Ευρώπη με καύσιμο.
Μάλιστα, όσον αφορά το αέριο, η ενίσχυση των εισαγωγών από τις ΗΠΑ αποτελεί θετική εξέλιξη για τη χώρα μας. Κι αυτό γιατί, η προοπτική αυτή «συγχρονίζεται» με την ενίσχυση των εξαγωγικών δυνατοτήτων του εγχώριου συστήματος, με συνέπεια να αναβαθμιστεί έτι περαιτέρω ο ρόλος της Ελλάδας ως «πύλης» εισόδου αερίου για τις όμορες αγορές. Ένα γεγονός το οποίο θα σημαίνει οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη.
Ερωτηματικό η «φόρμουλα» υλοποίησης
Αν και μένει να αποσαφηνιστούν σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με το ενεργειακό σκέλος της συμφωνίας, στο πλαίσιο του deal η ΕΕ δεσμεύεται να αυξήσει την επόμενη 3ετία τις εισαγωγές αμερικανικών ενεργειακών προϊόντων στα 750 δισ. δολάρια, ήτοι στα 250 δισ. δολάρια ανά έτος. Στο «καλάθι» αυτών των προμηθειών έχουν σίγουρα θέση το φυσικό αέριο, το αργό πετρέλαιο και η πυρηνική τεχνολογία, ενώ μένει να φανεί αν θα περιλαμβάνονται και άλλα commodities - όπως προϊόντα διύλισης πετρελαίου ή πυρηνικά καύσιμα.
Στις δηλώσεις που ακολούθησαν τη συμφωνία, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι οι εκτιμήσεις της Ένωσης βασίζονται στο υφιστάμενο σχέδιο για την απόσυρση όσων προμηθειών ορυκτού καυσίμου γίνονται ακόμη από τη Ρωσία. Επίσης, όσο αφορά το υγροποιημένο φυσικό αέριο, αναφέρθηκε στον ανεφοδιασμό με «πιο προσιτό και καλύτερης ποιότητας» καύσιμο από Αμερικανούς παραγωγούς.
Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικοί αστερίσκοι για το κατά πόσο είναι εφικτή η υλοποίηση του deal. Ένα βασικό ερωτηματικό είναι πώς θα πεισθούν οι ευρωπαϊκές ιδιωτικές εταιρείες να στραφούν μαζικά στο αμερικανικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Ενδεικτικά, το εργαλείο που χρησιμοποίησε έως τώρα η Ε.Ε. ώστε να συντονίσει την ευρωπαϊκή ζήτηση για LNG -με τη δημιουργία μίας πλατφόρμας για κοινές αγορές αερίου- είχε περιορισμένη αποτελεσματικότητα.
Εκτίναξη των εισαγωγών από ΗΠΑ
«Η συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για αυξημένες αγορές ενέργειας -συμπεριλαμβανομένου του LNG - δεν θα επηρεάσει τις ισορροπίες στις διεθνείς αγορές, εκτός εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ αποφασίσει να πουλήσει η ίδια τις ποσότητες LNG ή εκτός εάν η ΕΕ αποφασίσει να αγοράσει η ίδια το καύσιμο, σε υψηλότερη τιμή από άλλους καταναλωτές στις αγορές της Ασίας», δηλώνει χαρακτηριστικά στο Bloomberg η Φλοράνς Σμιτ από τη Rabobank.
Ωστόσο, οι περισσότερες ενστάσεις των αναλυτών συγκεντρώνονται στις ποσότητες στις οποίες τίθεται στόχος να αυξηθούν οι εισαγωγές - με τον Κλάιντ Ράσελ, για παράδειγμα, να δηλώνει στο Reuters ότι κινούνται εντελώς εκτός πραγματικότητας με βάση τα υφιστάμενα δεδομένα. Όπως εξηγεί, το 2024 οι εισαγωγές αμερικανικού αργού, LNG και άνθρακα διαμορφώθηκαν περίπου στα 64,55 δισ. δολάρια, δηλαδή μόλις στο 26% του στόχου που τίθεται για ενεργειακές εισροές 250 δισ. δολαρίων ετησίως.
Σύμφωνα με τον αναλυτή, στο απίθανο σενάριο που η ΕΕ πετύχαινε όντως τον παραπάνω στόχο, τότε θα κάλυπτε από μία μόνο πηγή προέλευσης το 85% των αναγκών της στα τρία αυτά προϊόντα. Παράλληλα, στα τρία ίδια προϊόντα, οι συνολικές εξαγωγές των ΗΠΑ το 2024 ήταν 165,8 δισ. δολάρια. Επομένως, ακόμη κι αν η ΕΕ ήταν ο μοναδικός προορισμός, και πάλι θα κινείτο κάτω από τον πήχη των 250 δισ. δολαρίων.
Προοπτική μείωσης του κόστους
Μιλώντας ωστόσο στο Insider.gr, εγχώριοι ειδικοί εκτιμούν ότι το κεντρικό στοιχείο του ενεργειακού σκέλους της συμφωνίας δεν είναι τα ακριβή νούμερα που αυτή περιλαμβάνει, όσο η περαιτέρω δέσμευση της ΕΕ για ανάδειξη των ΗΠΑ σε βασικό ενεργειακό προμηθευτή της Ευρώπης. Σε αυτό το πλαίσιο, το deal κινείται στο ίδιο μήκος κύματος της προηγούμενης συμφωνίας της ΕΕ με την προηγούμενη αμερικανική προεδρία -το 2022 μεσούσης της ενεργειακής κρίσης- για την επιπλέον προμήθεια 15 bcm LNG.
Όπως συμπληρώνουν, έτσι κι αλλιώς η ΕΕ αποτελεί τον βασικό προορισμό των αμερικανικών εξαγωγών LNG. Απόδειξη το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στην Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας) κατέληξαν πέρυσι το 53% των εξαγωγών, με τις ασιατικές αγορές να ακολουθούν με 33%.
Σύμφωνα με τους ίδιους ειδικούς, το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι προς ώρας οι προμήθειες αφορούν spot φορτία, και επομένως γίνονται σε υψηλές τιμές. Αντίθετα, το deal ανοίγει τον δρόμο για οργάνωση των προμηθειών σε πιο μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Κάτι που θα έδινε τη δυνατότητα για διαμόρφωση των τιμών σε χαμηλότερα από τα υφιστάμενα επίπεδα.
Gas hub η Ελλάδα
Μάλιστα, ειδικά όσον αφορά το LNG, όπως επισημαίνουν οι εγχώριοι αναλυτές, ένα άλμα στις εισαγωγές από τον άλλη πλευρά του Ατλαντικού θα ενίσχυε τον ρόλο της χώρας μας σε «πύλη» εισόδου αερίου που προορίζεται για την ευρύτερη περιοχή - φτάνοντας, μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, μέχρι τις ουκρανικές αποθήκες. Έτσι, θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε οι εξαγωγές από το εγχώριο σύστημα να ενισχυθούν σημαντικά από το 7,5% στο οποίο διαμορφώθηκαν το προηγούμενο έτος.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλει επίσης η περαιτέρω αναβάθμιση του ελληνικού συστήματος μεταφοράς, με την προσθήκη νέων υποδομών εντός του έτους (συμπιεστών) οι οποίοι θα αυξήσουν τις εξαγωγικές δυνατότητες της χώρας στα 8 bcm ήδη από το τέλος του 2025. Επίσης, ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα ώστε να αυξηθούν οι χώρες - παραλήπτες LNG που καταφθάνει στη χώρα μας – με την προσθήκη και της Βόρειας Μακεδονίας από το πρώτο εξάμηνο του 2027.
Βόρεια Μακεδονία και Σερβία έχουν υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας για την προέκταση του αγωγού στην σερβική επικράτεια. Με τον τρόπο αυτό, αέριο που εισάγεται στην Ευρώπη μέσω των ελληνικών υποδομών, θα μπορεί να φτάσει και στο Βελιγράδι. Την ίδια στιγμή, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε να ενισχυθούν οι εγχώριες εισαγωγικές δυνατότητες LNG, με την εγκατάσταση μίας δεύτερης πλωτής υποδομής στην Αλεξανδρούπολη (ΑΣΦΑ Θράκης) από την Gastrade, φορέα διαχείρισης και ιδιοκτήτρια του FSRU Αλεξανδρούπολης.
