Η αβεβαιότητα που προκαλούν οι παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις είναι το κυρίαρχο στοιχείο που δυσχεραίνει τις αποφάσεις της ευρωπαϊκής ηγεσίας, με τον εκτελεστικό αντιπρόεδρο της Κομισιόν για την Oικονομία Βάλντις Ντομπρόβσκις να εξηγεί ότι βρίσκεται σε επίπεδα που έχουμε να δούμε από τις πιο «σκοτεινές» ημέρες της πανδημίας.
Ο Ντομπρόβσκις ανέδειξε πέντε σημεία-κλειδιά από τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ανακοινώθηκαν σήμερα:
1. Οι εμπορικές εντάσεις παγκοσμίως δημιουργούν αβεβαιότητα, που πλήττει την ανάπτυξη της Ευρώπης. Σύμφωνα με τον Ντομπρόβσκις, η Ευρώπη πρέπει να ανταποκριθεί αίροντας τα εμπόδια στην εσωτερική αγορά, για να γίνει η εσωτερική ζήτηση ακόμη πιο επιδραστικός παράγοντας ανάπτυξης.
Η Κομισιόν, πάντως, εκτιμά ότι οι καθολικοί δασμοί που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ στις 2 Απριλίου θα πλήξουν σοβαρά το παγκόσμιο εμπόριο και ΑΕΠ, ειδικά στις ΗΠΑ. Η υψηλότερη αβεβαιότητα, τα αντίποινα αλλά και το «φρένο» στην παραγωγικότητα θα μπορούσαν να επιτείνουν τις αρνητικές επιπτώσεις.
2. Η ευρωπαϊκή οικονομία παραμένει ανθεκτική. Η Κομισιόν προβλέπει ότι το ΑΕΠ της ΕΕ θα αυξηθεί κατά 1,1% φέτος, ενώ της Ευρωζώνης κατά 0,9%. Το 2026, αναμένεται επιτάχυνση στο 1,5% για την ΕΕ και στο 1,4% για την Ευρωζώνη. Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο, ότι η Κομισιόν προχώρησε σε σημαντική υποβάθμιση της ανάπτυξης για την Ευρωζώνη σε σχέση με τις φθινοπωρινές της προβλέψεις, όπου για το 2025 ανέμενε ανάπτυξη 1,3% και 1,6% για το 2026, κρίνοντας αισιόδοξες τις εκτιμήσεις μετά τις απότομες αυξήσεις των δασμών.
3. Η αγορά εργασίας είναι ισχυρή. Περισσότεροι Ευρωπαίοι έχουν δουλειά, ενώ το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να υποχωρήσει στο νέο ιστορικό χαμηλό του 5,7% το 2026. Είναι ένα σημαντικό θετικό trend, ειδικά για τους νέους που αναζητούν ευκαιρίες ανέλιξης.
4. Ο πληθωρισμός επιβραδύνεται ταχύτερα από ό,τι αναμένεται. Η Κομισιόν τοποθετεί τον πληθωρισμό της Ευρωζώνης στο 2,1% κατά μέσο όρο το 2025, από 2,4% το 2024, και στο 1,7% το 2026. Οι χαμηλότερες τιμές ενέργειας είναι ο βασικός παράγοντας επιβράδυνσης του πληθωρισμού. Ωστόσο, ο αντιπληθωρισμός ευνοείται επίσης από τον πιο έντονο ανταγωνισμό τιμών στα μη ενεργειακά αγαθά αλλά και την ανατίμηση του ευρώ. Ο πληθωρισμός μειώνεται σε όλα τα κράτη-μέλη, σημείωσε ο Ντομπρόβσκις.
5. Οι κίνδυνοι για το outlook εξακολουθούν να έχουν καθοδική απόκλιση εξαιτίας κυρίως των εμπορικών εντάσεων. Οι εμπορικές εντάσεις ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΕ αλλά και ανάμεσα σε ΗΠΑ και Κίνα μπορεί να πιέσουν καθοδικά το ΑΕΠ και να αναζωπυρώσουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Αντίθετα, τυχόν εμπορικές συμφωνίες θα μπορούσαν να συντηρήσουν την αναπτυξιακή τροχιά της ΕΕ.
Απαντώντας σε ερώτηση στο κατά πόσο «ασφαλείς» είναι οι συγκεκριμένες εκτιμήσεις εν μέσω τέτοιου ασταθούς οικονομικού κλίματος, ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, τόνισε πως είναι η αυξανόμενη αβεβαιότητα είναι ένα γεγονός και έρχεται να προστεθεί στις ήδη υπάρχουσες αναταράξεις από την εποχή της πανδημίας και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Όπως επισήμανε, οι εαρινές προβλέψεις είναι οι καλύτερες εκτιμήσεις που «μπορούμε να προσφέρουμε τη δεδομένη στιγμή και αποτελούν μία 'άγκυρα' για τις επερχόμενες».
Επισημαίνεται, οι εαρινές προβλέψεις βασίστηκαν στο μοντέλο ότι οι δασμοί στις εισαγωγές αγαθών από τις ΗΠΑ από την ΕΕ, και σχεδόν όλους τους άλλους εμπορικούς εταίρους, θα παραμείνουν στο 10%, στο επίπεδο που εφαρμόστηκε στις 9 Απριλίου, με εξαίρεση τους υψηλότερους δασμούς στον χάλυβα και το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα (25%), και τις δασμολογικές απαλλαγές σε ορισμένα προϊόντα (φαρμακευτικά προϊόντα και ημιαγωγούς).
Ενεργοποίηση εθνικής ρήτρας διαφυγής και επίδραση στο ΑΕΠ
Η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής επιτρέπει στα κράτη μέλη να αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες έως 1,5% του ΑΕΠ ετησίως την περίοδο 2025-2028. Η πλειοψηφία κρατών έχουν αποφασίσει να ενεργοποιήσουν τη ρήτρα, με τον Ντομπρόβσκις να επισημαίνει ότι οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν λαμβάνει υπόψιν μόνο αυτά τα σχέδια.
Η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα αύξανε κατά 0,5% το ΑΕΠ της ΕΕ έως το 2028, σημείωσε ο Ντομπρόβσκις. Η θετική επίδραση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη εάν οι δαπάνες προσανατολιστούν στην ευρωπαϊκή έρευνα και ανάπτυξη, τις υποδομές και την παραγωγή και στηριχθούν λιγότερο στις εισαγωγές. Αυτή η αύξηση θα αυξήσει προσωρινά το κρατικό χρέος.
