Η συζήτηση γύρω από την ηλεκτροκίνηση έχει κατακλύσει τα τελευταία χρόνια την ατζέντα της βιώσιμης ανάπτυξης και της ενεργειακής μετάβασης. Ενώ, όμως, η δημόσια προσοχή στρέφεται κυρίως στον τομέα των μεταφορών και των πόλεων, ένα κρίσιμο και συχνά παραγνωρισμένο ερώτημα παραμένει: μπορεί η ηλεκτροκίνηση να αποδειχθεί πραγματικά ωφέλιμη για την αγροτική οικονομία, και κυρίως να μειώσει το κόστος παραγωγής για τον Έλληνα αγρότη; Το κόστος παραγωγής είναι το μόνιμο πρόβλημα για τον Έλληνα γεωργό και δυστυχώς είναι μια εξίσωση που δύσκολα μπορεί να λυθεί.
Η ενέργεια αποτελεί βασικό συντελεστή της αγροτικής παραγωγικής δραστηριότητας. Από την καλλιέργεια και την άρδευση, μέχρι τη μεταφορά και την αποθήκευση των προϊόντων, ο σύγχρονος αγρότης εξαρτάται απόλυτα από το πετρέλαιο κίνησης και το ηλεκτρικό ρεύμα, αφού είναι οι, σχεδόν, αποκλειστικοί ενεργειακοί πόροι στη γεωργία, αν εξαιρέσει κανείς τις θερμοκηπιακές μονάδες.
Η αύξηση των τιμών των καυσίμων την τελευταία διετία έχει προκαλέσει σοβαρή πίεση στην αγροτική οικονομία, συμπιέζοντας τα περιθώρια κέρδους και απειλώντας τη βιωσιμότητα πολλών εκμεταλλεύσεων.
Πού μπορεί να... «κουμπώσει» η ηλεκτροκίνηση;
Η είσοδος της ηλεκτροκίνησης στον πρωτογενή τομέα παίρνει διάφορες μορφές:
-Ηλεκτρικοί γεωργικοί ελκυστήρες (τρακτέρ) και μηχανήματα ελαφράς ή μεσαίας χρήσης. Ωστόσο οι ηλεκτρικοί γεωργικοί ελκυστήρες είναι Project για τις εταιρείες που ακόμα εξελίσσουν και το σημαντικότερο πρόβλημα είναι οι σημαντικές ενεργειακές υποδομές για να τους υποστηρίξουν, με φορτιστές και σταθμούς αποθήκευσης ενέργειας εντός των αγροκτημάτων των αγροτών.
-Ηλεκτρικά επαγγελματικά οχήματα για μεταφορά πρώτων υλών και προϊόντων
-Συνδυαστικά έργα με φωτοβολταϊκά και ενεργειακές κοινότητες
Η αντικατάσταση του πετρελαίου με ηλεκτρική ενέργεια -ιδίως όταν αυτή παράγεται από ΑΠΕ- προσφέρει τη δυνατότητα σταδιακής απεξάρτησης από τα ακριβά καύσιμα. Ταυτόχρονα, συχνά αναφέρεται πως τα ηλεκτρικά μηχανήματα εμφανίζουν μικρότερες ανάγκες συντήρησης, καθώς διαθέτουν λιγότερα μηχανικά μέρη και απουσία συστήματος καύσης και αυτό αυτομάτως συνεπάγεται μικρότερες αποσβέσεις.
Από την άλλη… αξίζει να σκεφτεί κανείς πως η ηλεκτρική ενέργεια είναι η μοναδική μορφή ενέργειας που οι αγρότες μπορούν να παράγουν με ίδια μέσα (π.χ. φωτοβολταϊκά)... και να την αποθηκεύει ταυτόχρονα.
Επίσης, είναι σίγουρο πως θα είχαμε βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, από την μείωση εκπομπών CO₂ και σωματιδίων.
Από την άλλη, πολλά κράτη ανά τον κόσμο, μεταξύ αυτών και η χώρα μας στηρίζει ως ένα σημείο τις πράσινες επενδύσεις, οπότε μια τέτοια κατεύθυνση θα έδινε πρόσβαση σε επιδοτήσεις και κίνητρα, στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης και του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης.
Υπάρχουν όμως εμπόδια για αυτή τη μετάβαση;
Παρά τις προοπτικές, η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση στον αγροτικό χώρο παραμένει περιορισμένη. Οι λόγοι είναι συγκεκριμένοι και ισχυροί. Μερικοί από αυτούς είναι οι παρακάτω:
- Υψηλό αρχικό κόστος για την αγορά ηλεκτρικών τρακτέρ ή φορτιστών
- Περιορισμένη διαθεσιμότητα και ποικιλία μοντέλων που να καλύπτουν βαριές εργασίες
- Έλλειψη υποδομών φόρτισης σε αγροτικές περιοχές
- Αμφιβολίες για την αντοχή των συστημάτων σε πραγματικές αγροτικές συνθήκες (σκόνη, υγρασία, έντονη χρήση)
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η αυτονομία των ηλεκτρικών μηχανημάτων εξακολουθεί να είναι ένα ζήτημα, κυρίως για παραγωγούς που δραστηριοποιούνται σε μεγάλες εκτάσεις ή σε ορεινές-ημιορεινές περιοχές.
Από τα παραπάνω καταλαβαίνει κανείς πως η ηλεκτροκίνηση από μόνη της δεν αποτελεί «μαγική λύση». Μπορεί όμως να λειτουργήσει ως καταλύτης για ένα νέο, βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο. Η ενεργειακή αυτάρκεια με φωτοβολταϊκά, οι συνεργασίες μέσω ενεργειακών κοινοτήτων και η σταδιακή ένταξη “έξυπνων” γεωργικών πρακτικών, συνθέτουν ένα νέο πλαίσιο στο οποίο η αγροτική παραγωγή μπορεί να λειτουργεί με μικρότερο κόστος και μεγαλύτερη περιβαλλοντική υπευθυνότητα.
Η μετάβαση στην «πράσινη» ή «ηλεκτροκίνητη» αγροτική παραγωγή δεν είναι απλώς τεχνολογικό ζήτημα, αλλά κυρίως πολιτική και στρατηγική επιλογή. Χρειάζεται στοχευμένη στήριξη, φορολογικά κίνητρα, προσβάσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία και επιμόρφωση των παραγωγών και πολλά άλλα, ωστόσο αν υπάρξει σοβαρός σχεδιασμός και συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ίσως η ηλεκτροκίνηση μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της αγροτικής οικονομίας.
Στο ερώτημα λοιπόν αν η ηλεκτροκίνηση μπορεί να μειώσει το κόστος παραγωγής, η απάντηση είναι ναι αλλά υπό προϋποθέσεις και αυτές οι προϋποθέσεις περνούν από την πρόθεση να γυρίσουμε σελίδα σε ένα πιο βιώσιμο, αποδοτικό και σύγχρονο αγροτικό μοντέλο ή αν τελικά θα μείνουμε στο παλιό – απαρχαιωμένο παραγωγικό μοντέλο που μας χαροποιεί πρόσκαιρα όταν το πετρέλαιο είναι στα… κάτω του… και μας λυπεί πολύ συχνότερα όταν οι τιμές των καυσίμων είναι μόνιμα υψηλές.
