Η γεωργία υπήρξε πάντοτε θεμέλιο της ανθρώπινης επιβίωσης και προόδου. Από τη στιγμή που οι πρώτες κοινωνίες εγκαταστάθηκαν και καλλιέργησαν τη γη, ο άνθρωπος ανέπτυξε ολοένα και πιο σύνθετες μεθόδους για να αυξήσει την παραγωγή τροφίμων.
Όμως, καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός πλησιάζει τα 10 δισ. και η κλιματική κρίση προκύπτει ένα ερώτημα: είναι δυνατόν να δημιουργήσουμε την τέλεια φάρμα - μια φάρμα που να «ταΐζει» τον κόσμο χωρίς να καταστρέφει τον πλανήτη;
Σήμερα, περίπου το 40% της επιφάνειας της ξηράς στη Γη χρησιμοποιείται για γεωργική παραγωγή. Η επέκταση των αγροτικών εκτάσεων, η εντατική χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, η υπεράντληση υδάτινων πόρων και η υπερεκμετάλλευση των εδαφών, έχουν οδηγήσει σε τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα. Η γεωργία είναι ήδη υπεύθυνη για περίπου το 30% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ενώ αναφέρεται πως η ίδια ευθύνεται για την απώλεια της βιοποικιλότητας σε μεγάλες περιοχές του πλανήτη.
- Διαβάστε ακόμα - ΕΥΔΑΠ: Τι συμβαίνει με τη λειψυδρία, ποια μέτρα εξετάζονται – Τι έρχεται για τα τιμολόγια
Παράλληλα, εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται ή τρέφονται με ανθυγιεινά τρόφιμα, ενώ το 1/3 της παραγόμενης τροφής παγκοσμίως καταλήγει στα σκουπίδια (food waste).
Το όραμα της «τέλειας» φάρμας
Η τέλεια φάρμα δεν είναι μία μοναδική, ομοιογενής μονάδα. Θα μπορούσε να είναι περισσότερο ένα δίκτυο φαρμών που ακολουθούν κοινές αρχές: υψηλή παραγωγικότητα με σεβασμό στο περιβάλλον, διατήρηση των φυσικών πόρων, βελτίωση της διατροφικής αξίας των προϊόντων και ενίσχυση της τοπικής οικονομίας.
Για να υλοποιηθεί αυτό το όραμα, προτείνονται συγκεκριμένες στρατηγικές:
- Αναγεννητική γεωργία: Μια προσέγγιση που στοχεύει στην αποκατάσταση της υγείας του εδάφους, στη συγκράτηση του νερού και στην αύξηση της οργανικής ύλης. Περιλαμβάνει πρακτικές όπως η αμειψισπορά, η κομποστοποίηση, η κάλυψη του εδάφους και η μείωση της κατεργασίας του.
- Αγροοικολογία: Η ενσωμάτωση της βιοποικιλότητας και των οικολογικών αρχών στην παραγωγή. Καλλιέργειες και ζώα λειτουργούν σαν ένα ενιαίο οικοσύστημα, με αλληλεξαρτήσεις που μειώνουν την ανάγκη για εξωτερικές εισροές.
- Τεχνολογία και καινοτομία: Χρήση αισθητήρων, δορυφορικών εικόνων, τεχνητής νοημοσύνης και συστημάτων ακριβείας για τη βελτιστοποίηση της παραγωγής με ελάχιστους πόρους και τελικά τη μείωση του κόστους παραγωγής σε κάθε στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας.
- Μείωση της σπατάλης τροφίμων: Μέτρα που αφορούν την αλυσίδα εφοδιασμού, από το χωράφι έως το πιάτο, ώστε να μην χάνεται τροφή που έχει παραχθεί με κόπο και πόρους και η αλήθεια είναι πως η σπατάλη τροφίμων είναι μια μεγάλη «πληγή» που πρέπει με κάθε τρόπο να αντιμετωπιστεί. Βλέπουμε πολλές φιλοπεριβαλλοντικές οργανώσεις να δραστηριοποιούνται με σκοπό την αντιμετώπιση του food waste, ωστόσο φαίνεται πως αυτό δεν είναι αρκετό.
Είναι ζήτημα μόνο τεχνικό; Ή και πολιτικό
Η δημιουργία του τέλειου γεωργικού μοντέλου δεν είναι μόνο ζήτημα καλής πρόθεσης ή τεχνολογικής εξέλιξης. Απαιτεί πολιτική βούληση, συλλογική δράση και αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την τροφή και τη γεωργία.
Οι κυβερνήσεις καλούνται να δημιουργήσουν κίνητρα για βιώσιμες πρακτικές, να χρηματοδοτήσουν την αγροτική καινοτομία και να στηρίξουν τους παραγωγούς στην πράσινη μετάβαση κάτι που δυστυχώς στις χώρες της ΕΕ φαίνεται πως η υφιστάμενη ΚΑΠ έκανε πιο δύσκολο και πολύπλοκο και για αυτό το λόγο συζητιούνται αλλαγές.
Οι καταναλωτές, από την πλευρά τους, έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν την αγορά με τις διατροφικές τους επιλογές.
Η «τέλεια» φάρμα δεν είναι ουτοπία. Ήδη, σε πολλές γωνιές του κόσμου, υπάρχουν παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι η γεωργία μπορεί να είναι παραγωγική και βιώσιμη ταυτόχρονα. Αυτό που λείπει είναι η γενίκευση αυτών των προτύπων και η πολιτική και κοινωνική στήριξη ώστε να γίνουν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Αν θέλουμε να ταΐσουμε δίκαια και επαρκώς τον πλανήτη χωρίς να τον εξαντλήσουμε, τότε πρέπει να επανασχεδιάσουμε από τη βάση τον τρόπο με τον οποίο παράγουμε την τροφή μας.
Η τέλεια φάρμα είναι το μέσο - και η βιωσιμότητα… θα πρέπει τελικά να ο στόχος!
