Ροή
Τα επιτόκια θα παραμείνουν «σε επίπεδα περιοριστικής πολιτικής για αρκετά ακόμη», μέχρι ο πληθωρισμός (που εξακολουθεί να είναι επίμονος) να επιστρέψει στον στόχο του 2%, διεμήνυσε στη συνέντευξη Τύπου από την Αθήνα και το κτίριο της ΤτΕ, μετά την πρώτη παύση στις αυξήσεις έπειτα από 15 μήνες η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κα Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία επικουρούμενη από τον Αντιπρόεδρο της ΕΚΤ Λουίζ ντε Γκιντός και τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα, αναλύοντας το πεδίο και τις οικονομικές εξελίξεις.
Η πρόεδρος της ΕΚΤ, δεν παρέλειψε να ξεκαθαρίσει πως «το γεγονός ότι σήμερα κρατήσαμε αμετάβλητα τα επιτόκιά μας δεν σημαίνει ότι δεν θα ξανακάνουμε αυξήσεις - όλα θα εξαρτηθούν από τα δεδομένα», ενώ δεν έχουν φτάσει στην κορύφωσή τους, καθώς δεν υπάρχει «ταβάνι». Ταυτόχρονα, επανέλαβε πως «παραμένουμε προσηλωμένοι στην ανάγνωση και αποκωδικοποίηση» των οικονομικών στοιχείων, ενώ δήλωσε πως η οικονομία της ευρωζώνης παραμένει αδύναμη και θα συνεχίζει έτσι μέχρι το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους. «Όσο υποχωρεί ο πληθωρισμός, ανακάμπτουν τα εισοδήματα των νοικοκυριών, τονώνονται οι εξαγωγές» υπογράμμισε και συμπλήρωσε πως η ανεργία τον Αύγουστο έπεσε στο ιστορικό χαμηλό το 6,4%, και υπάρχουν ενδείξεις ότι η αγορά εργασίας αποδυναμώνεται. Υπό αυτό το πρίσμα, η «Σιδηρά Κυρία» της ΕΚΤ, απεύθυνε νέο κάλεσμα προς τις ευρωπαϊκές κυβέρνησης για απόσυρση των μέτρων στήριξης λόγω της αποκλιμάκωσης της ενεργειακής κρίσης.
Επίμονος ο πληθωρισμός
Πάντως, προέβλεψε πως ο πληθωρισμός αναμένεται να μείνει αρκετά ψηλά και για αυτό «αναμένουμε μεγάλες πιέσεις στις τιμές». Ωστόσο, το Σεπτέμβριο η «λαίλαπα» της ακρίβειας έδειξε σημάδια κάμψης, ενώ επιβράδυνση υπήρξε τόσο στο κόστος των τροφίμων ενώ παρατηρήθηκε υποχώρηση των ενεργειακών τιμών. Σε αυτό το κλίμα, σύμφωνα με την ίδια, χρήζουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στοχευμένα δημοσιονομικά μέτρα μπορούν να στηρίξουν την περαιτέρω αποκλιμάκωση των τιμών. «Η αποφασιστικότητα όλων των μελών του Δ.Σ. είναι να διασφαλίσουν ότι τα επιτόκια πολιτικής μας θα διαμορφωθούν σε επαρκώς περιοριστικά επίπεδα για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται απαραίτητο» επεσήμανε.
Καμπανάκι για ανάπτυξη
Έκρουσε, δε, τον κώδωνα του κινδύνου για το οικονομικό κλίμα λόγω του γεωπολιτικού ρίσκου, αναφερόμενη στον πόλεμο του Ισραήλ με την Χαμάς. «Η οικονομική ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί αισθητά ήδη», διαπίστωσε. «Η ανάπτυξη παραμένει αδύναμη, οι υπηρεσίες αποδυναμώνονται και η οικονομία θα συνεχίσει να είναι αδύναμη για το υπόλοιπο του έτους» διευκρίνισε χαρακτηριστικά. Έκανε επίσης λόγο και για ενδείξεις αποδυνάμωσης της αγοράς εργασίας, ενώ οι επιχειρήσεις βάζουν φρένο στις επενδύσεις τους εξαιτίας των υψηλότερων επιτοκίων. Παράλληλα, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, θεώρησε πως πρέπει να πραγματοποιηθεί πρόοδος προς την τραπεζική ένωση σε επίπεδο Ευρωζώνης.
Καμία συζήτηση για PEPP
«Η χρηματοδότηση έχει γίνει πιο ακριβή για τις τράπεζες, και συνακόλουθα και για τις επιχειρήσεις λόγω της αύξησης του κόστους δανεισμού. Οι τράπεζες ανησυχούν περισσότερο για το ρίσκο, και εμφανίζονται λιγότερο πρόθυμες να αναλάβουν ρίσκα» ανέφερε και αποκάλυψε πως στη διήμερη επίσκεψη του ΔΣ της ΕΚΤ στην Αθήνα δεν συζητήθηκε το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων (ΡΕΡΡ) της ΕΚΤ. Άλλωστε, στην ανακοίνωση της ΕΚΤ για το PEPP, διευκρινίζονταν πως θα παραμείνει σε ισχύ ο αρχικός σχεδιασμός για διακοπή των επανεπενδύσεων πόρων μέχρι το τέλος του 2024. Ωστόσο, αφήνει ανοιχτό το «παράθυρο» για χρήση πόρων που προκύπτουν από τη λήξη για στήριξη των ομολόγων που αντιμετωπίσουν πιέσεις, με στόχο την αποφυγή του κατακερματισμού της ευρωπαϊκής αγοράς ομολόγων.
Μέση Ανατολή
Αναφορικά με το αν η ΕΚΤ θα αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο σε περίπτωση που ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών της ενέργειας «φουσκώνοντας» τον πληθωρισμό, η Κριστίν Λαγκάρντ σημείωσε ότι είμαστε σε διαφορετική κατάσταση σε σχέση με το 2022. «Πρέπει να πάρουμε υπόψη τα νέα δεδομένα για να εκτιμήσουμε πώς το υψηλό ενεργειακό κόστος θα μπορούσε να επηρεάσει την ευρωπαϊκή οικονομία. Σε κάθε περίπτωση δεν αλλάζει η αφοσίωσή μας στον στόχο για επαναφορά του πληθωρισμού στο 2%» επανέλαβε.
Το επιτελείο της ΕΚΤ θεωρεί ότι τα αποτελέσματα των υψηλών επιτοκίων στην πραγματική οικονομία θα φανούν πλήρως ως το τέλος του 2023, ενώ ήδη παρατηρείται ύφεση σε διάφορους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας λόγω των υψηλών επιτοκίων.
Η Ελλάδα
Ακόμη, έπλεξε το εγκώμιο της Ελλάδας με διθυραμβικά σχόλια, υπογραμμίζοντας ότι η οικονομία έχει επανέλθει σε υψηλότερα από τα προ κορονοϊού επίπεδα, ενώ συμπλήρωσε ότι «η Ελλάδα συγκρίνεται εξαιρετικά καλά με άλλες χώρες» και ότι έδειξε φανταστική ικανότητα ανάκαμψης, επιτυγχάνοντας πολύ καλές επιδόσεις. Τόνισε πως το καλό μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας των ελληνικών ομολόγων είναι ότι δεν χρειάζεται πλέον η κατ' εξαίρεση απόφαση (Waiver) για να τα αγοράζει η ΕΚΤ, ενώ το waiver για την ένταξη των ελληνικών τίτλων σε προγράμματα αγορών της ΕΚΤ έχει καταστεί περιττό καθώς τα ελληνικά ομόλογα θεωρούνται πλέον επιλέξιμα.
Για το θέμα αυτό έλαβε τον λόγο ο κ. Στουρνάρας, ο οποίος ανέφερε ότι πράγματι η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα είναι υψηλότερη και ότι συνολικά η Ελλάδα αποτέλεσε success story, αλλά θα πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά για να επανέλθει η Ελλάδα στη βαθμίδα Α+.
Η τοποθέτηση Στουρνάρα
Από την πλευρά του, ο κ. Γιάννης Στουρνάρας κατά τον χαιρετισμό του, δήλωσε πως είναι μεγάλη τιμή να φιλοξενούνται στο ιστορικό κτίριο της ΤτΕ τα στελέχη της ΕΚΤ, καθώς «έχουν περάσει 15 χρόνια από τότε που συναντηθήκαμε εδώ. Ήταν ένα μεγάλο ταξίδι από τότε». Εξήγησε πως αυτό που συνέβη την τελευταία 15ετία «είναι γνωστό σε όλους και αποτελεί κομμάτι της κοινής μας ιστορίας» ενώ πρόσθεσε πως πλέον είμαστε πιο έξυπνοι, πιο διαβασμένοι, πιο δυνατοί, πιο προετοιμασμένοι και πιο κοντά ώστε να αντιμετωπίσουμε από κοινού τις δυσκολίες. «Κι αν μου επιτρέπεται, πλέον είμαστε και πιο Ευρωπαίοι» κατέληξε.
Τα επιτόκια
Αξίζει να σημειωθεί πως το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης καθώς και τα επιτόκια της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης και της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων θα παραμείνουν αμετάβλητα σε 4,50%, 4,75% και 4,00% αντιστοίχως. Υπενθυμίζεται ότι τον Σεπτέμβριο, η ΕΚΤ αύξησε για δέκατη φορά τα επιτόκια κατά 0,25% τα οποία έχουν ενισχυθεί συνολικά κατά 425 ποσοστιαίες μονάδες.
Αξιολόγηση κινδύνων
«Οι κίνδυνοι για την οικονομική ανάπτυξη παραμένουν καθοδικοί. Η ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι χαμηλότερη εάν οι επιδράσεις της νομισματικής πολιτικής αποδειχθούν εντονότερες από ό,τι αναμένεται. Μια υποτονικότερη παγκόσμια οικονομία θα επηρέαζε επίσης αρνητικά την ανάπτυξη. Ο αδικαιολόγητος πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η τραγική σύγκρουση που προκάλεσαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ισραήλ αποτελούν βασικές πηγές γεωπολιτικού κινδύνου. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών να μειωθεί και η αβεβαιότητά τους για το μέλλον να αυξηθεί, και να επηρεάσει περαιτέρω δυσμενώς την ανάπτυξη. Αντιθέτως, η ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη από ό,τι αναμένεται, εάν το γεγονός ότι η αγορά εργασίας συνεχίζει να είναι ανθεκτική και τα πραγματικά εισοδήματα αυξάνονται επιφέρει ενίσχυση της εμπιστοσύνης των ανθρώπων και των επιχειρήσεων και των δαπανών τους ή η παγκόσμια οικονομία αναπτυχθεί με εντονότερο ρυθμό από ό,τι αναμένεται» ανέφερε η κα Λαγκάρντ στην εισαγωγική της τοποθέτηση.
Οι ανοδικοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό θα μπορούσαν να οφείλονται στο υψηλότερο κόστος της ενέργειας και των ειδών διατροφής. Οι αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις θα μπορούσαν να ωθήσουν προς τα πάνω τις τιμές της ενέργειας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, περιβάλλοντας παράλληλα τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές με μεγαλύτερη αβεβαιότητα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, και η εξελισσόμενη κλιματική κρίση γενικότερα, θα μπορούσαν να ωθήσουν τις τιμές των ειδών διατροφής προς τα πάνω περισσότερο από ό,τι αναμένεται. Μια διαρκής αύξηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό πάνω από τον στόχο μας ή υψηλότερες από τις αναμενόμενες αυξήσεις των μισθών ή των περιθωρίων κέρδους θα μπορούσαν επίσης να ωθήσουν τον πληθωρισμό σε υψηλότερο επίπεδο, και σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Αντιθέτως, η υποτονικότερη ζήτηση – για παράδειγμα λόγω μιας εντονότερης μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής ή επιδείνωσης του οικονομικού περιβάλλοντος στον υπόλοιπο κόσμο σε ένα περιβάλλον μεγαλύτερων γεωπολιτικών κινδύνων – θα μετρίαζε τις πιέσεις στις τιμές, ιδίως σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, πρόσθεσε.
Χρηματοπιστωτικές και νομισματικές συνθήκες
«Τα πιο μακροπρόθεσμα επιτόκια έχουν αυξηθεί σημαντικά μετά την τελευταία συνεδρίασή μας, αντανακλώντας έντονες αυξήσεις σε άλλες σημαντικές οικονομίες. Η νομισματική πολιτική μας εξακολουθεί να μεταδίδεται έντονα στις ευρύτερες συνθήκες χρηματοδότησης. Η άντληση χρηματοδότησης έχει γίνει πιο δαπανηρή για τις τράπεζες και τα επιτόκια των επιχειρηματικών δανείων και των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων αυξήθηκαν ξανά τον Αύγουστο, σε 5,0% και 3,9% αντίστοιχα. Τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού, μαζί με τις συναφείς περικοπές στα επενδυτικά σχέδια και τις αγορές κατοικιών, οδήγησαν σε περαιτέρω απότομη πτώση της ζήτησης πιστώσεων το γ΄ τρίμηνο, όπως αναφέρεται στην πιο πρόσφατη έρευνά μας για τις τραπεζικές χορηγήσεις. Επιπλέον, τα πιστοδοτικά κριτήρια για δάνεια προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά έγιναν πιο αυστηρά. Οι τράπεζες ανησυχούν περισσότερο για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι πελάτες τους και είναι λιγότερο διατεθειμένες να αναλάβουν οι ίδιες κινδύνους. Σε αυτό το περιβάλλον, η δυναμική των πιστώσεων έχει εξασθενήσει περαιτέρω. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των δανείων προς επιχειρήσεις μειώθηκε απότομα, από 2,2% τον Ιούλιο σε 0,7% τον Αύγουστο και 0,2% τον Σεπτέμβριο. Τα δάνεια προς νοικοκυριά παρέμειναν υποτονικά, καθώς ο ρυθμός αύξησης επιβραδύνθηκε σε 1,0% τον Αύγουστο και 0,8% τον Σεπτέμβριο. Σε ένα περιβάλλον υποτονικών χορηγήσεων και μείωσης του μεγέθους του ισολογισμού του Ευρωσυστήματος, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της ποσότητας χρήματος με την ευρεία έννοια (Μ3) μειώθηκε σε -1,3% τον Αύγουστο – στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί από την υιοθέτηση του ευρώ – και διαμορφώθηκε πάλι σε -1,2% τον Σεπτέμβριο» εξήγησε.
