Ροή
Στην αναβάθμιση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας προχώρησε την Παρασκευή ο οίκος αξιολόγησης Moody's, διατηρώντας ταυτόχρονα σταθερή στην βαθμίδα Ba3 την πιστοληπτική αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας.
Όπως αναφέρει ο οίκος, βασικοί παράγοντες που συνετέλεσαν στην αλλαγή των προοπτικών της οικονομίας της χώρας είναι η εκτίμηση πως το ελληνικό ΑΕΠ θα αυξηθεί με μεγαλύτερους ρυθμούς σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία καθώς και το γεγονός πως προγενέστερες μεταρρυθμίσεις του οικονομικού και τραπεζικού τομέα αποδίδουν εμφανώς πλέον καρπούς και κρίνονται ως αποτελεσματικές.
«Μαζί με τη συνεχιζόμενη δέσμευση για υγιή δημοσιονομικά μέσω της εφαρμογή των οικονομικών μέτρων, η υψηλότερη αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ θα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του χρέους της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια» τονίζει ο οίκος αξιολόγησης.
Αναφορικά με την αξιολόγηση που παρέμεινε σταθερή στο Ba3, η Moody's αναφέρει πως το παραπάνω γεγονός αντανακλά την ισορροπία μεταξύ των βελτιώσεων που παρατηρούνται σε πολλούς τομείς του πιστωτικού προφίλ της Ελλάδας και του γεγονότος πως η ελληνική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με διαδοχικές προκλήσεις.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει ο οίκος, περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στους τομείς της δικαιοσύνης, της εκπαίδευσης, του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και των αγορών εργασίας θα υποστήριζαν υψηλότερη αξιολόγηση, ενώ η επιβάρυνση του δημόσιου χρέους παραμένει πολύ υψηλή και στηρίζεται από τους επίσημους πιστωτές, με μελλοντικές βελτιώσεις και πλήρη επιστροφή σε χρηματοδότηση από τις αγορές να συνεπάγεται τη διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων τα επόμενα χρόνια.
Υπενθυμίζεται πως την προηγούμενη εβδομάδα, η DBRS επιβεβαίωσε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας στη βαθμίδα BB (high), διατηρώντας την ελληνική οικονομία μόλις μία βαθμίδα κάτω από το investement grade με σταθερό trend, ενώ τον Ιανουάριο η Fitch είχε αναβαθμίσει την Ελλάδα σε ΒΒ+ από ΒΒ με σταθερό outlook.
Ανάπτυξη 1,8% το 2023 και το 2024
Σύμφωνα με την Moody's, το ελληνικό ΑΕΠ θα αναπτυχθεί με ρυθμό 1,8% τόσο το 2023 όσο και το 2024, καθώς η οικονομία θα υποστηριχθεί από επενδύσεις, τόσο μέσω κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και μέσω ιδιωτικών επενδύσεων, καθώς η ενεργειακή κρίση αποδεικνύεται μικρότερη από ότι αναμενόταν το φθινόπωρο.
Όπως σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης, η Ελλάδα έχει ανακάμψει γρήγορα από την πανδημία και ξεπέρασε καλά την ενεργειακή κρίση, υπογραμμίζοντας τη συνολική οικονομική ανθεκτικότητά της. Το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 5,9% το 2022, μετά από 8,4% το 2021.Η ισχυρή ανάπτυξη προήλθε κυρίως από τον πολύ ισχυρό τουρισμό, την εγχώρια κατανάλωση και τις επενδύσεις.
Παράλληλα σημειώνεται πως τα επόμενα πέντε χρόνια το ελληνικό ΑΕΠ δυνητικά μπορεί να αναπτυχθεί με ρυθμό 2% έως 3%, καθώς οι επιπτώσεις των προηγούμενων μεταρρυθμίσεων –που αντικατοπτρίζονται για παράδειγμα στο βελτιωμένο επιχειρηματικό περιβάλλον– μαζί με τις συνεχείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα και της δικαιοσύνης θα υποστηρίξουν την μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη.
Όπως αναφέρει η Moody's, σε αντίθεση με τη δεκαετία έως το 2020 και καθώς απορροφάται η πλεονάζουσα οικονομική ικανότητα, οι αποπληθωριστικές και αποπληθωριστικές πιέσεις θα υποχωρήσουν και ο μέτριος πληθωρισμός θα υποστηρίξει την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.
Επιπλέον, το πλαίσιο NextGeneration EU (NGEU) θα υποστηρίξει τις επενδύσεις και τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως η ενεργειακή μετάβαση, η ψηφιοποίηση και οι τομείς ανάπτυξης που ενισχύουν την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας του NGEU (RRF), η Ελλάδα έχει πρόσβαση σε 30,5 δισ. ευρώ συνολικά (18% του ονομαστικού ΑΕΠ του 2021 διαιρείται σε 12,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια και 17,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις).
Η Ελλάδα είναι μεταξύ των πρωτοπόρων στην εφαρμογή του εθνικού της σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (NRRP), με περισσότερα από 11 δισ. ευρώ να έχουν ήδη εκταμιευθεί. Μαζί με τις εισροές από τον τακτικό προϋπολογισμό της ΕΕ, αυτό θα υπερδιπλασιάσει τις δημόσιες επενδύσεις σε 14 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως κατά την περίοδο 2023-26 σε σύγκριση με τον μέσο όρο πριν από το 2020. Η Moody's εκτιμά ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να δει ώθηση στον δυνητικό ρυθμό ανάπτυξής της περίπου 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως έως το 2030.
Στην Ελλάδα η μεγαλύτερη μείωση χρέους στην Ευρωζώνη το 2023
Όπως αναφέρει ο οίκος αξιολόγησης, η Ελλάδα αναμένεται να είναι η χώρα με μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις του χρέους μεταξύ όλων ων κρατών της Ευρωζώνης, τοποθετώντας το 162% του ΑΕΠ το 2023.
Σύμφωνα με την Moody's, Η πιο ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ θέτει τις προϋποθέσεις για να μειωθεί αισθητά το δημόσιο χρέος της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια. Επιπλέον, η επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα, υποβοηθούμενη από την οικονομική ανάκαμψη και τη δημοσιονομική εξυγίανση, θα μειώσουν επίσης το βάρος του χρέους.
Μεταξύ 2021 και 2023, η Moody's προβλέπει για τη χώρα μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις του χρέους μεταξύ όλων των αξιολογημένων κρατών και τη μεγαλύτερη μεταξύ των προηγμένων οικονομιών και των μελών της ζώνης του ευρώ, με το δημόσιο χρέος να μειώνεται στο 162% του ΑΕΠ το 2023 από 194,5% το 2021. Συνολικά, το δημόσιο χρέος προς το ΑΕΠ θα πρέπει να μειωθεί σε λιγότερο από το 150% του ΑΕΠ έως το 2026.
Η Moody's εκτιμά ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας μειώθηκε σημαντικά πέρυσι, στο 3,2% του ΑΕΠ από 7,5% το 2021. Για το 2023, η Moody's προβλέπει περαιτέρω βελτίωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο -1,5% του ΑΕΠ και πρωτογενές πλεόνασμα 1,2% του ΑΕΠ 2023.
Τα πρωτογενή πλεονάσματα θα ανέλθουν σε περίπου 2% από το 2024, λόγω της εξομάλυνσης των επιπέδων δαπανών κάτω από το 50% του ΑΕΠ, κυρίως ως αποτέλεσμα της μείωσης των πληρωμών επιδοτήσεων και μεταβιβάσεων καθώς καταργούνται σταδιακά τα προσωρινά μέτρα στήριξης. Ταυτόχρονα, οι προβλέψεις της Moody's λαμβάνουν υπόψη την βραδύτερη αύξηση των εσόδων λόγω της μόνιμης μείωσης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης.
Η διατήρηση σταθερών πρωτογενών πλεονασμάτων μεσοπρόθεσμα θα προκύψει εν μέρει από τη βελτίωση των θεσμών και της διακυβέρνησης της Ελλάδας. Η δέσμευση για συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης είναι αξιόπιστη και η εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει ήδη επιφέρει απτή πρόοδο σε τομείς όπως η φορολογική διοίκηση και η συμμόρφωση, κάτι που κατά την άποψη της Moody's αντικατοπτρίζει τη βελτιωμένη ποιότητα των νομοθετικών και εκτελεστικών θεσμών.
Τράπεζες
Ο οίκος σημειώνει πως οι ελληνικές τράπεζες μείωσαν σημαντικά τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPE) το 2021 και το 2022, κυρίως μέσω τιτλοποιήσεων με το κυβερνητικό σύστημα προστασίας περιουσιακών στοιχείων (Ηρακλής ) που βοήθησε στην εκκαθάριση των ισολογισμών των τραπεζών από επισφαλή περιουσιακά στοιχεία.
Το πρόγραμμα Ηρακλής εισήχθη στα τέλη του 2019 και έληξε επίσημα τον Οκτώβριο του 2022. Στο τέλος του 2022, οι συνολικές κρατικές εγγυήσεις στο πλαίσιο του καθεστώτος ανήλθαν σε 17,9 δισ. ευρώ (8,6% του ΑΕΠ). Η Moody's εκτιμά ότι ο μέσος σταθμισμένος δείκτης NPE για τις τέσσερις συστημικά σημαντικές ελληνικές τράπεζες έφτασε στο 6,3% των ακαθάριστων δανείων τον Δεκέμβριο του 2022, υποδηλώνοντας περαιτέρω μείωση του δείκτη σε όλο το σύστημα, ο οποίος ήταν 9,1% στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2022, σε σύγκριση σε ανώτατο όριο 49% τον Δεκέμβριο του 2016.
Τα περιθώρια και τα καθαρά έσοδα από τόκους των ελληνικών τραπεζών θα ωφεληθούν από υψηλότερα επιτόκια και νέο εταιρικό δανεισμό, που θα μετριάσει τον αντίκτυπο από τις πωλήσεις NPE που μείωσαν τα υπόλοιπα των δανείων τα τελευταία δύο χρόνια. Αντίστοιχα, η Moody's αναμένει βελτίωση της κερδοφορίας των τραπεζών, υποστηριζόμενη επίσης από υψηλότερα έσοδα από προμήθειες, συγκράτηση κόστους (ισορροπημένη από συνεχείς επενδύσεις στην τεχνολογική καινοτομία) και μέτριες προβλέψεις για ζημίες δανείων τους επόμενους 12-18 μήνες. Η βελτιωμένη κερδοφορία θα υποστηρίξει την εσωτερική δημιουργία κεφαλαίου των τραπεζών μέσω παρακρατηθέντων κερδών, παρά το ενδεχόμενο μέτριων πληρωμών μερισμάτων το 2024. Με τη σειρά τους, οι βελτιώσεις στη χρηματοοικονομική υγεία των τραπεζών θα τους επιτρέψουν να υποστηρίξουν την πιστωτική ανάπτυξη και την οικονομική δραστηριότητα.
«Απίθανη βραχυπρόθεσμα μια υποβάθμιση της αξιολόγησης»
Σύμφωνα με την Moody's, οι θετικές προοπτικές σηματοδοτούν ότι μια υποβάθμιση της αξιολόγησης είναι απίθανη βραχυπρόθεσμα, ενώ η συνέχιση των οικονομικών πολιτικών και η δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση που υποδεικνύουν ταχύτερες βελτιώσεις στην οικονομική ανταγωνιστικότητα ή/και ταχύτερη βελτίωση της δημοσιονομικής ισχύος από ό,τι στο βασικό σενάριο της Moody's θα υποστήριζαν υψηλότερη αξιολόγηση.
Ταυτόχρονα, περαιτέρω βελτιώσεις στον τραπεζικό τομέα θα ήταν επίσης πιστωτικά θετικές, καθώς θα έφερναν την ποιότητα και την κεφαλαιοποίηση του ενεργητικού πιο κοντά στον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.
Στον αντίποδα, ο οίκος αξιολόγησης εκτιμά πως μια παρατεταμένη περίοδος αυξημένης πολιτικής αβεβαιότητας που υποδεικνύει μια πιθανή αντιστροφή της πορείας πολιτικής που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια, επιβαρύνοντας το επιχειρηματικό κλίμα και τις επενδύσεις, θα μπορούσε να επαναφέρει τις προοπτικές σε σταθερές.
Ταυτόχρονα, μια διαρκής, ουσιώδης επιδείνωση της δημοσιονομικής θέσης της κυβέρνησης σε συνδυασμό με μια απότομη επιδείνωση της υγείας του τραπεζικού τομέα θα πυροδοτούσε μια αρνητική ενέργεια αξιολόγησης. Μια κλιμάκωση της γεωπολιτικής κατάστασης στην Ευρώπη με τη συμμετοχή του ΝΑΤΟ πιθανότατα θα οδηγήσει σε καθοδική πίεση στην αξιολόγηση.
