Ροή
Επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο 0,9% για εφέτος (προηγούμενη εκτίμηση στο 0,6%) από 5,9% το 2022, με μια εκ νέου ισχυροποίηση στο 1,9% για το 2024, αναμένει πλέον η Fitch Solutions, εξαιτίας του υψηλότερου «carry - over» στη βάση του 2022.
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 1,4% σε τριμηνιαία βάση (4,5% σε ετήσια βάση) κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2022, με τη δυναμική της ιδιωτικής κατανάλωσης και των πάγιων επενδύσεων να οδηγούν σε μια επιτάχυνση κατά μία ποσοστιαία μονάδα από την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,4% το τρίτο τρίμηνο του 2022, αναθεωρημένη από το -0,5% ως αποτέλεσμα της αναδιαμόρφωσης ορισμένων επιδοτήσεων και μέτρων που ελήφθησαν για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών ενέργειας στον κρατικό προϋπολογισμό.
Καθώς η εγχώρια ζήτηση έκλεισε το 2022 σε ισχυρότερη βάση από ό,τι αναμενόταν, η Fitch Solutions εκτιμά ότι η ιδιωτική κατανάλωση και η αύξηση των πάγιων επενδύσεων θα συμβάλουν καθοριστικά στην αύξηση του ΑΕΠ κατά την εφετινή χρονιά εξαιτίας του του υψηλότερου «carry - over». Ωστόσο, η ισχυρότερη εγχώρια ζήτηση θα οδηγήσει σε μια αρνητική συμβολή των καθαρών εξαγωγών στην ανάπτυξη, γεγονός που παράλληλα με τις λιγότερο ευνοϊκές επιδράσεις βάσης («base effects») θα επιβαρύνουν το ρυθμό ανάπτυξης για εφέτος.
Ο αμερικανικός οίκος αναμένει μια επιβράδυνση της αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης από το 7,8% το 2022 στο 2,6% το 2023. Αν και ο υψηλός πληθωρισμός του 8,6% σε ετήσια βάση κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2022 επιβάρυνε τους όγκους των λιανικών πωλήσεων στο τρίμηνο, οι αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή η τάση θα αρχίσει να αντιστρέφεται κάπως το 2023 καθώς ο πληθωρισμός αρχίζει να υποχωρεί από τα υψηλά επίπεδα που έφτασε το 2022. Ωστόσο, βλέπουν τον πληθωρισμό να επιβραδύνεται στο 4,7% κατά μέσο όρο το 2023, ο οποίος παραμένει σε αρκετά υψηλότερα επίπεδο από το μέσο όρο του 0,4% μεταξύ 2011 - 2019, επιβαρύνοντας τα πραγματικά εισοδήματα.
Οι καταναλωτές θα συνεχίσουν επίσης να βρίσκονται υπό πίεση καθώς η κυβέρνηση «μάζεψε» σημαντικά μέτρα και επιδοτήσεις στα καύσιμα και στην ενέργεια στα τέλη του 2022, καθώς έχει στοχεύσει σε ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 0,7% για το 2023. Όπως σημειώνει η Fitch Solutions, τον Φεβρουάριο, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρωτοβουλία του «Market Pass», το οποίο αποτελεί ένα άμεσο μέτρο στήριξης (αγορές σε σούπερ μάρκετ, παντοπωλεία) με ανώτατο ποσό επιδοτούμενων μηνιαίων αγορών στα 220 ευρώ έως τον Ιούλιο του 2023, που θα αντισταθμίσει σε κάποιο βαθμό το υψηλότερο κόστος των τροφίμων στην ελληνική οικονομία, που παρέμεινε σε επίμονα υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μήνες του νέου έτους.
Περαιτέρω αντιξοότητες αναμένεται να προκύψουν από την αυστηροποίηση των χρηματοοικονομικών συνθηκών στην Ευρωζώνη. Επί του παρόντος, η Fitch Solutions αναμένει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να φτάσει το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων στο 3,25%, ωστόσο, η εκτίμησή της για έναν πιο επίμονα υψηλό πληθωρισμό σε ολόκληρη την Ευρωζώνη έχει ενισχύσει τους ανοδικούς κινδύνους (υψηλότερη «γραμμή» στο τελικό επιτόκιο από την ΕΚΤ) για τις προοπτικές της νομισματικής πολιτικής. Οι αναλυτές σημειώνουν, ότι οι προϋποθέσεις και όροι δανεισμού στην Ελλάδα παρέμειναν «σφιχτοί» και περιορισμένοι μετά την κρίση του δημόσιου χρέους, με τα καταναλωτικά δάνεια να παραμένουν σε μια πτωτική τάση έκτοτε. Ως εκ τούτου, ο οίκος εκτιμά πως τα ελληνικά νοικοκυριά θα υποστούν ένα ηπιότερο «σοκ» στα οικονομικά τους από εκείνα των άλλων οικονομιών της Ευρωζώνης ως αποτέλεσμα του τρέχοντος κύκλου αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής.
Παράλληλα, αναμένει μια επιβράδυνση της αύξησης των πάγιων επενδύσεων από το 11,7% το 2022 στο 9,7% το 2023. Το ξέσπασμα της πολεμικής σύρραξης μεταξύ Ρωσίας - Ουκρανίας οδήγησε κεφάλαια προς την ενεργειακή μετάβαση της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης για μια αυξημένη δυναμική εισαγωγής LNG και ενός «pipeline» συνδέσεων. Τον Οκτώβριο του 2022 τέθηκε σε λειτουργία η γραμμή διασύνδεσης Ελλάδας - Βουλγαρίας, διευκολύνοντας τη βελτιωμένη διαμετακόμιση φυσικού αερίου. Από την άλλη, οι κεφαλαιουχικές δαπάνες θα παραμείνουν υψηλές ενόψει του ανοίγματος της πλωτής μονάδας αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη έως το τέλος του 2023, η οποία θα επεκταθεί στη βάση της αποθηκευτικής ικανότητας του μοναδικού FSRU της Ελλάδας στη Ρεβυθούσα. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τη Fitch Solutions έχει επίσης καταγράψει μια σημαντική πρόοδο ως προς την επίτευξη των μεταρρυθμίσεων που ορίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2022, έχοντας ήδη λάβει το 25% της κατανομής των πόρων της, με 3,96 δισ. ευρώ να εισρέουν τόσο τον Αύγουστο του 2021 όσο και τον Απρίλιο του 2022. Ο «βραχιόνας» της Fitch αναμένει πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να λαμβάνει πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης καθόλο το 2023, κάτι που θα στηρίξει την ανάπτυξη των δημόσιων επενδύσεων. Στο μέτωπο των ιδιωτικών επενδύσεων, αναμένει μια υποτονικότητα, υπό το βάρος των υψηλότερων επιπέδων των επιτοκίων δανεισμού για τις επιχειρήσεις.
Ο οίκος προβλέπει ότι οι καθαρές εξαγωγές θα αφαιρέσουν από την αύξηση του ΑΕΠ το 2023 0,6 ποσοστιαίες μονάδες, έναντι συρρίκνωσης 2,7 ποσοστιαίων μονάδων το 2022. Η εγχώρια ζήτηση θα ενισχυθεί από μια σειρά κρατικών μέτρων στήριξης σε βραχυπρόθεσμη βάση, τονώνοντας τη ζήτηση για ξένα αγαθά και μετριάζοντας την επιβράδυνση της αύξησης των εισαγωγών από το 10,2% το 2022 στο 4,8% το 2023. Αυτό θα αντισταθμιστεί σε κάποιο βαθμό από τη θετική δυναμική στις εξαγωγές. Επιπλέον, ο τουρισμός αντιπροσωπεύει σχεδόν το 20% του ΑΕΠ στη βάση του 2019, με τον κλάδο να έχει σημειώσει μια αξιοσημείωτη ανάκαμψη μετά την πανδημία του κορονοϊού, κατά το 2022. Η Fitch Solutions θεωρεί ότι οι λιγότερο αρνητικές οικονομικές προοπτικές για την Ευρώπη σε σύγκριση με το περασμένο τρίμηνο θα στηρίξουν τις εξαγωγές υπηρεσιών που σχετίζονται με τον τουρισμό το 2023 περισσότερο από ό,τι ανέμενε προηγουμένως, ενώ η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ζήτηση για μη ρωσική ενέργεια θα οδηγήσει τις εξαγωγές στην Ελλάδα.
Παράλληλα, οι αναλυτές εντοπίζουν και μια σειρά κινδύνων που ενδέχεται να επιβαρύνουν τις οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας. Η αβεβαιότητα σχετικά με τη δυναμική και την «υγεία» που αποπνέει η κατανάλωση παρέμεινε αυξημένη δεδομένης της έλλειψης δεδομένων γύρω από την ισχύ των εισοδημάτων, η οποία θολώνει τις προοπτικές για τα πραγματικά εισοδήματα, ένα βασικό σημείο ανησυχίας σε ολόκληρη την Ευρωζώνη, καθώς αλλού, οι αυξήσεις των μισθών δεν ανταποκρίνονται στον ρυθμό του πληθωρισμού. Επιπλέον, το ενδεχόμενο μιας νέας αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου και της ενέργειας ενόψει του χειμώνα του 2023 - 2024 παραμένει στο προσκήνιο, καθώς η Ελλάδα αλλά και ευρύτερα η Ευρώπη εξακολουθούν να μην έχουν καταγράψει μια πλήρη μετάβαση από τη μακροχρόνια σχέση εξάρτησης με τα ρωσικά εμπορεύματα. Ως αποτέλεσμα, ο υψηλότερος πληθωρισμός θα μπορούσε να ασκήσει περαιτέρω πιέσεις στα πραγματικά εισοδήματα για ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το αναμενόμενο, γεγονός που θα ενίσχυε τις αντιξοότητες που δρουν κατά της ιδιωτικής κατανάλωσης.
Επιπλέον, η πολιτική αβεβαιότητα που σχετίζεται με τις εθνικές εκλογές τον Ιούνιο του 2023 θα μπορούσε να ανατρέψει την τρέχουσα βασική θέση των αναλυτών της Fitch Solutions για μια συνεχιζόμενη απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης το 2023, καθώς ένα διαιρεμένο και διχασμένο κοινοβούλιο θα μπορούσε να λειτουργήσει ανασταλτικά ως προς την υιοθέτηση και υλοποίηση των απαραίτητων στόχων για μια σειρά μεταρρυθμίσεων που έχει θέσει η ΕΕ, επιφέροντας καθυστερήσεις στις εκταμιεύσεις των δόσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να επιβαρύνουν τις προοπτικές των ακαθάριστων πάγιων επενδύσεων.
