Ροή
Μέσω «χτισίματος» συνεργασιών με εγχώριους επιχειρηματικούς πόλους και ισχυρά ξένα funds, συμμαχιών στους διαγωνισμούς (ενίοτε που προκαλούν σκέψεις και εντυπώσεις), κινήσεων μετοχικής και κεφαλαιακής ενίσχυσης, εσωτερικών διεργασιών και αναδιοργάνωσης που θα «δείξουν» τη νέα στρατηγική τους, κυοφορούμενων deals, διεργασιών με στόχο την περαιτέρω ενδυνάμωση της χρηματοδοτικής ισχύς (π.χ. πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων), «μεταγραφών» σημαντικών στελεχών, τα μεγάλα γκρουπ του κλάδου των υποδομών – κατασκευών ετοιμάζονται για την τα προσεχή έτη και βέβαια, όχι μόνο για την προώθηση των έργων που έχουν ήδη «κερδίσει», αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη τους και την διεκδίκηση εμβληματικών projects που θα καθορίσουν την «επόμενη μέρα» στον χώρο.
Εμβληματικοί διαγωνισμοί, μεγάλες αναπτύξεις
Το προσεχές χρονικό διάστημα «βγαίνουν» δεκάδες projects συνολικού ύψους πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ σε διάφορους τομείς, δημόσια, ιδιωτικά ή Παραχωρήσεις/ΣΔΙΤ, ωστόσο, όπως αναφέρουν στην κατασκευαστική αγορά, 3+1 έργα (συμβάσεις) θα είναι αυτά που θα διαμορφώσουν περαιτέρω τον «χάρτη» στον χώρο των υποδομών, ανάλογα με την κατάληξη των διαγωνισμών.
«Η διεκδίκηση της νέας 25ετούς σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού σαφώς και μοιάζει ως το μεγαλύτερο… έπαθλο για όλους, παρά το γεγονός ότι δεν έχει κατασκευαστικό αντικείμενο ενώ επί της ουσίας βασικό ρόλο θα παίξουν ισχυρά ξένα funds. Ωστόσο, δεν είναι το μόνο asset που τραβάει τα βλέμματα ή θα καθορίσει την επόμενη μέρα, αναλόγως ποιοι θα κερδίσουν τους διαγωνισμούς.
Η οδική Παραχώρηση για το μεγαλύτερο τμήμα του ΒΟΑΚ, το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο, μήκους 157,5 χλμ. και εκτιμώμενου ύψους 1,5 δισ. ευρώ, το πακέτο των σιδηροδρομικών έργων που προωθεί η ΕΡΓΟΣΕ μέσω ανταγωνιστικού διαλόγου σχεδόν 4,5 δισ. ευρώ συνολικά, οι λοιπές επεκτάσεις της Αττικής Οδού αναμένεται να ξεπεράσουν το 1,5 δισ. ευρώ αθροιστικά είναι μεταξύ των έργων με υψηλό ενδιαφέρον. Όμως, το κερασάκι στην τούρτα που μπορεί να εγγυηθεί σημαντικές ροές, είναι η νέα σύμβαση Παραχώρησης της Αττικής Οδού ο γνωστός διαγωνισμός που προωθεί το ΤΑΙΠΕΔ», ανέφερε στέλεχος τους κλάδου σε σχέση με τα μεγάλα έργα.
Μόνο το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών υλοποιεί πρόγραμμα άνω των 13 δις ευρώ, δίχως να λογαριάζουμε τα projects άλλων υπουργείων, φορέων, του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΤΑΙΠΕΔ κ.α.
Τα εκατοντάδες εργοτάξια που θα «στηθούν» στην χώρα προσεχώς καθώς σταδιακά υπογράφονται μεγάλα έργα (π.χ. οδικά, έγινε με το FlyOver, θα έρθουν το Μπράλος – Άμφισσα, η Παράκαμψη Χαλκίδας, τα τμήματα του ΒΟΑΚ, η επέκταση της Λ. Κύμης αλλά και άλλα δημόσια και ιδιωτικά projects), η ανάγκη για ενδυνάμωση των ομίλων (με στελέχη και εταιρείες), οι υψηλές χρηματοδοτικές – κεφαλαιακές απαιτήσεις (για ανάπτυξη έργων σε ακίνητα, ΑΠΕ, για τις παραχωρήσεις και τα ΣΔΙΤ αλλά και προφανώς για τους νέους διαγωνισμούς), η μεγάλη έλλειψη προσωπικού (μηχανικοί και εργάτες) αλλά και οι στοχεύσεις – στρατηγικές που «χτίζουν» κάθε γκρουπ ξεχωριστά «υπόσχονται» ότι η δυναμική των εξελίξεων και των διεργασιών στον κλάδο δύσκολα θα σταματήσει σε όσα έχουν γίνει μέχρι στιγμής.
Αντιθέτως, όπως εδώ και πολλούς μήνες έχει αναδείξει το insider.gr, «ο κλάδος των υποδομών θα συνεχίσει να προσφέρει διεργασίες, συμμαχίες, deals και… εκπλήξεις». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι όλα τα γκρουπ είναι σε διαδικασία ζυμώσεων και διεργασιών.
Τα big projects και… deals της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ
Στη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, που έχει υψηλή χρηματοδοτική ισχύ και ανεκτέλεστο – «μαμούθ» (4,8 δις ευρώ), στη λίστα των επικείμενων κινήσεων είναι το deal για την Τέρνα Ενεργειακή, ενώ ο κατασκευαστικός όμιλος ήδη έχει ενισχυθεί και με στελέχη (Π. Σουρέτης και Χρ. Παναγιωτόπουλος), «χτίζει» συμμαχίες και συνεργασίες στα έργα, διεκδικώντας το σύνολο σχεδόν των διαγωνισμών και των «φιλέτων», όπου δεσπόζει και η συνεργασία με την First Sentier για την Αττική Οδό. Αν κινηθεί και προς άλλες κατευθύνσεις σε επιχειρηματικό επίπεδο, θα φανεί στη συνέχεια. Μια φορά πάντως, έχει μπροστά την Εγνατία Οδό, το Καζίνο στο Ελληνικό, το αεροδρόμιο στο Καστέλι, το ΣΔΙΤ απορριμμάτων Πελοποννήσου και πλήθος ακόμα projects που εγγυόνται έσοδα, ροές και μερίσματα (παραχωρήσεις, ΣΔΙΤ κ.α.), ενώ, ως γνωστόν διεκδικεί και άλλα assets όπως το αεροδρόμιο της Καλαμάτας (μαζί με τους Ινδούς εταίρους της GMR). Ένα σημείο επίσης με ενδιαφέρον είναι ότι ακούγεται πως η First Sentier έχει ως «σύμμαχο» στο θέμα της αγοράς μετοχών της Τέρνα Ενεργειακής το επίσης γνωστό ισχυρό Αυστραλιανό fund, Macquarie, το οποίο όμως διεκδικεί την Αττική Οδό με το γκρουπ Κοπελούζου. Είναι προφανές ότι το γκρουπ εισέρχεται στο 2023 από θέση ισχύος και έχοντας, μαζί με την Εγνατία Οδό (όταν «κλείσει» η συναλλαγή τον νέο χρόνο) το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο οδικών παραχωρήσεων). Διαθέτει ετησιοποιημένα έσοδα από μερίσματα παραχώρησης και ΑΠΕ ύψους 100 εκατ. ευρώ, ποσό που θα ανέλθει στα 300 εκατ. ετησίως τα επόμενα χρόνια, λόγω της εισροής νέων συμβάσεων (αεροδρόμιο Κρήτης, το τουριστικό συγκρότημα με καζίνο στο Ελληνικό, Εγνατία Οδός).
Η στρατηγική της ΕΛΛΑΚΤΩΡ και το θέμα των θυγατρικών
Στον ΕΛΛΑΚΤΩΡ θεωρητικά αναμένεται το νέο στρατηγικό σχέδιο αν και ήδη έχουν διαφανεί κάποια πράγματα, όπως το deal για τις ΑΠΕ με τη Motor Oil, η εστίαση σε Παραχωρήσεις και ΣΔΙΤ, το ενδιαφέρον του ομίλου (και του βασικού μετόχου, της Reggeborgh) για ακίνητα – τουρισμό, με το γκρουπ βέβαια, μέσω της ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις να «χτυπάει» όχι μόνο τα σχετικά μεγάλα projects, αλλά και να έχει επεκταθεί σε διαγωνισμούς για λιμάνια, αεροδρόμια, μαρίνες (σε κάποιες σε συνεργασία με ΑΒΑΞ) κ.α. Η συνέχεια θα δείξει ακριβώς πως ο Χ. Χόλτερμαν σκέφτεται το μέλλον της ΕΛΛΑΚΤΩΡ και αν αυτό θα περιλαμβάνει όλες τις θυγατρικές και τους κλάδους. Γιατί πέρα από τα διάφορα σενάρια για την «τύχη» της ΗΛΕΚΤΩΡ (τομέας περιβάλλοντος), ως γνωστόν, έχουν ανακύψει και πληροφορίες για ενδιαφέρον Δ. Κούτρα – Wade Adams για την κατασκευαστική ΑΚΤΩΡ, για την οποία θεωρητικά το γκρουπ είχε πλάνα «εξωραϊσμού» καθώς τα περασμένη έτη «έβγαζε» ζημιές και η μητρική ήθελε να εστιάσει σε «ποιότητα και επιλεκτικά έργα, παρά σε ποσότητα που αφήνει τρύπες». Σε κάθε περίπτωση, ο Χ. Χόλτερμαν έχει δείξει ότι ήρθε στην Ελλάδα για να μείνει, ανοίγεται και σε άλλες δουλειές (π.χ. τράπεζες κ.α.), έχει προσωπικό ενδιαφέρον για τον κλάδο real estate – τουρισμού, κατά συνέπεια, οι αποφάσεις της εισηγμένης (και της REDS) θα παίξουν ρόλο για τον κλάδο. Υπενθυμίζεται ότι το γκρουπ εκτός από τη διενέργεια ΑΜΚ έχει προχωρήσει και στην πρόωρη αποπληρωμή του ακριβού ομολόγου των 670 εκατ. ευρώ, «καθαρίζοντας» περαιτέρω το χρηματοοικονομικό τοπίο (γλύτωσε τόκους 45 εκατ. ευρώ ετησίως).
Η ΑΜΚ της INTRAKAT και τα νέα πλάνα
Η Intrakat από την πλευρά της εκκινεί άμεσα την ΑΜΚ των 100 εκατ. ευρώ με ορίζοντα ολοκλήρωσης την 25η Ιανουαρίου 2023. Οι νέοι μέτοχοι, με βασικό μοχλό τη WINEX (Μπάκος, Καϋμενάκης, Εξάρχου) σχεδιάζουν να δώσουν ώθηση στο δυναμικό αναπτυξιακό πλάνο της εταιρείας, έχοντας μαζί τους φιλικά εφοπλιστικά κεφάλαια (Αγγέλου, Γκότσης). Ποσό ύψους 50 εκατ. ευρώ περίπου θα χρησιμοποιηθεί για την επιτάχυνση υφιστάμενων έργων, την υλοποίηση νέων έργων που έχουν συμβασιοποιηθεί και για τη διεκδίκηση έργων που αναμένεται να προκηρυχθούν. Το υπόλοιπο ποσό ύψους 50 εκατ. περίπου θα χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις στους τομείς δραστηριότητας της Εταιρίας με έμφαση σε επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα, στον τομέα των παραχωρήσεων και ΣΔΙΤ, στον τομέα έργων περιβάλλοντος καθώς και στον τομέα των Α.Π.Ε. Η χρηματοδότηση των εν λόγω επενδύσεων θα γίνει και μέσω εξαγορών (υπό οποιαδήποτε μορφή αυτές διενεργηθούν όπως ενδεικτικά μέσω απόκτησης μετοχών ή άλλων κινητών αξιών ή τίτλων ιδιοκτησίας, ή μέσω μετασχηματισμών τρίτων οντοτήτων) ή και δημιουργίας νέων εταιριών ή άλλων τύπων συμπράξεων, στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό. Έχουν ακουστεί σενάριο για την Watt, την ΤΕΚΑΛ ή άλλους στόχους που σταδιακά θα «ξεδιπλώνονται». Ενδιαφέρον έχει ότι ο όμιλος συμμετέχει με ποσοστό 30% σε κοινοπραξία (υπό την Brisa) που διεκδικεί τη νέα σύμβαση της Αττικής Οδού. Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων του ομίλου στις 30.09.2022 ανήλθε σε 1,2 δις. ευρώ, ενώ η εισηγμένη είχε μειοδοτήσει σε επιπλέον έργα ύψους 759 εκατ. για τα οποία αναμένει να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες συμβασιοποίησής τους εντός του 2023.
Το διπλό spin – off της Μυτιληναίος
Η ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ πάλι, όπως πρόσφατα επιβεβαιώθηκε επισήμως, προχώρησε σε δύο αποσχίσεις με στόχο να αναδείξει την αξία, τις προοπτικές και τις διεκδικήσεις της στους κλάδους της Κατασκευής και των Παραχωρήσεων/ΣΔΙΤ. Και αυτό το έπραξε με τη δημιουργία δύο ξεχωριστών οντοτήτων, της ΜΕΤΚΑ και της Μ Παραχωρήσεις, εισφέροντας κεφάλαια 1 δις ευρώ (εκ των οποίων 300 εκατ. ευρώ σε κατατεθειμένο μετοχικό κεφάλαιο και 700 εκατ. ευρώ σε εγγυητικές πάσης φύσεως) και ανεκτέλεστο άνω των 1,5 δις ευρώ. Ο όμιλος, για τον οποίο εδώ και καιρό ακούγονταν σενάρια για εσωτερική αναδιοργάνωση και στον τομέα υποδομών, ακολουθεί εν μέρει τα πρότυπα άλλων γκρουπ του κλάδου που έχουν διακριτή παρουσία σε Κατασκευές και Παραχωρήσεις/ΣΔΙΤ, με ειδικές εσωτερικές μονάδες, έχοντας στοχεύσει στη διεκδίκηση μεγάλων έργων (δημόσια, ΣΔΙΤ, Παραχωρήσεις, Ταμείο Ανάκαμψης, ιδιωτικοποιήσεις, Πρότυπες Προτάσεις, έργα βιώσιμης ανάπτυξης κ.α.) από ένα «καλάθι» τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ. Έχει ήδη υπογράψει το FlyOver (50%), αναμένονται υπογραφές για το οδικό έργο της Παράκαμψης Χαλκίδας (200 εκατ.), έχει κερδίσει ή διεκδικεί μεγάλα σιδηροδρομικά έργα, ιδιωτικά, σχεδόν όλα τα ΣΔΙΤ (δηλαδή οδικά, κτηριακά, φράγματα, απορρίμματα κ.α., αλλά στην παραχώρηση του ΒΟΑΚ κ.λπ.) είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με το σύνολο των κορυφαίων ομίλων (εγχώριων ή και ξένων). Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει συνεργαστεί με το σύνολο σχεδόν των υπόλοιπων μεγάλων ομίλων σε οδικά έργα (π.χ. ΑΒΑΞ), σιδηροδρομικά (ΤΕΡΝΑ και ΕΛΛΑΚΤΩΡ), με την Intrakat σε κάποια ΣΔΙΤ (π.χ. φράγματα). Αν ξαναβάλει κάποια από τις εταιρείες (του spin off) στο ΧΑ, δηλαδή τη ΜΕΤΚΑ, θα φανεί προσεχώς.
Οι από-επενδύσεις της ΑΒΑΞ και οι στόχοι
Η ΑΒΑΞ τελευταία προχώρησε σε έναν κύκλο από-επένδυσης (κεντρικών της γραφείων στο Μαρούσι, της Volterra, του μεριδίου στη Γέφυρα Ρίο – Αντίρριο), κινήσεις που της απέφεραν συνολικά έσοδα 153,5 εκατ. ευρώ (με συνολικό κεφαλαιακό κέρδος άνω των 61 εκατ.). Με την πώληση της συμμετοχής στη Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου η ΑΒΑΞ, θεωρητικά, ολοκλήρωσε των κύκλο πώλησης περιουσιακών της στοιχείων στο πλαίσιο της στρατηγικής της για από – επένδυση από ώριμες συμμετοχές και στόχο την χρηματοοικονομική της εξυγίανση. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να δούμε άλλες κινήσεις, σε άλλες αγορές και χώρες (Κύπρος) Αρα, έχει ένα πρόσθετο… bonus που ενισχύει χρηματοοικονομικά το γκρουπ που διεκδικεί το σύνολο σχεδόν των μεγάλων έργων, από ΣΔΙΤ και σιδηρόδρομο έως κτηριακά και τον ΒΟΑΚ με την Αττική Οδό (στον τελευταία με ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις και τη γαλλική Ardian). Έχει ιδρύσει την ΑΒΑΞ Παραχωρήσεις, 100% θυγατρική εταιρεία και έχει ήδη μεταβιβάσει σε αυτή η συμμετοχή της στην παραχώρηση του αυτοκινητόδρομου Αιγαίου και έως τις αρχές του 2023 αναμένεται και η μεταβίβαση του ποσοστού 19% που κατέχει στην Ολυμπία Οδό. Η δημιουργία της θυγατρικής αυτής δύναται να αποτελέσει εργαλείο για την αναχρηματοδότηση του συνολικού τραπεζικού δανεισμού του κατασκευαστικού Ομίλου. Αν «μπει» και η ΑΒΑΞ εντονότερα στα σενάρια των deals στον κλάδο, θα φανεί προσεχώς. Πρόσφατα, η οικογένεια Χρ. Ιωάννου ενίσχυσε τα ποσοστά της αγοράζοντας ποσοστό σχεδόν 22% της J&P Investments. Απ’ ότι έχει φανεί, το γκρουπ «κινείται» σε όλα τα μέτωπα διεκδικώντας τα περισσότερα από τα μεγάλα έργα, είχε καλό γ’ τρίμηνο 2022 (αποτελέσματα) και ισχυρό ανεκτέλεστο.
Η παρουσία Κοπελούζου σε υποδομές
Πάντως, αξίζει να αναφέρουμε ότι «σφήνα» στους παραδοσιακούς κατασκευαστικούς ομίλους σε διεκδικήσεις μεγάλων projects (ΣΔΙΤ, Παραχωρήσεις) αλλά και στην ανάληψη συμβάσεων, έχει μπει και το γκρουπ Κοπελούζου (δεν μιλάμε για ενεργειακές μπίζνες όπου ο όμιλος έχει έτσι κι αλλιώς από παλιά ισχυρό αποτύπωμα σε projects αλλά και σε διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ). Για παράδειγμα, διεκδικεί, όπως ήδη ειπώθηκε, τη νέα σύμβαση της Αττικής Οδού με το αυστραλιανό fund, έχει δώσει το παρών σε κάποιους ΣΔΙΤ διαγωνισμούς (π.χ. με τη θυγατρική REDEX σε κτηριακά, πάντα με συνεργασίες, όπως για παράδειγμα με την Intrakat), ενώ πρόσφατα ήταν μεταξύ αυτών που υπέβαλαν φάκελο εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την εκμετάλλευση του αεροδρομίου Καλαμάτας (διαγωνισμός του Υπερταμείου). Αλλωστε, λόγω και της συμμετοχής του ομίλου στον ΔΑΑ – «Ελ. Βενιζέλος» έχει ήδη «πόστο» και εμπειρία σε αυτή την αγορά, με την περαιτέρω διάθεση ποσοστού του αερολιμένα προφανώς και να αποτελεί ενδιαφέρουσα περίπτωση. Αν «απλώσει δίχτυα» και σε άλλα κλασσικά έργα, ιδίως ΣΔΙΤ/Παραχωρήσεις (π.χ. σιδηροδρομικά όπως αυτά του ΟΣΕ, άλλα projects) θα φανεί προσεχώς, όπως βέβαια και ποιες άλλες πιθανές «συμμαχίες» μπορεί να «τσεκάρει». Βέβαια, η πιο εμβληματική παρουσία είναι στη διαδικασία για την Αττική Οδό. Υπενθυμίζεται επίσης ότι σε συνεργασία με την Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ), υπέβαλε προσφορά (τη μοναδική) για το Θριάσιο II (μέσω της Damco, εμπορευματικό κέντρο και με σιδηροδρομικές υποδομές). Δεδομένου ότι αναμένεται να «βγούνε» πολλά έργα προσεχώς και αποκρατικοποιήσεις, η αγορά παρακολουθεί τις κινήσεις του γκρουπ.
