Ροή
Νέο «γύρο» διαβουλεύσεων με τα κράτη-μέλη δρομολογεί η Κομισιόν για πρόσθετα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, ο οποίος θα πάρει τη σκυτάλη από τις τρεις πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν χθες. Αντικείμενο των καινούριων διαβουλεύσεων θα αποτελέσουν προτάσεις για παρέμβαση στις αγορές του φυσικού αερίου, με σκοπό τον περιορισμό της τιμής του, η εκτίναξη της οποίας αποτελεί και τη βασική αιτία της κρίσης. Μάλιστα, το θέμα θα τεθεί στη νέα έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας, η οποία προγραμματίζεται για τις 30 Σεπτεμβρίου.
Υπενθυμίζεται ότι ενδεχόμενες παρεμβάσεις στο φυσικό αέριο τέθηκαν επί τάπητος στην πρόσφατη έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας, χωρίς ωστόσο να εξασφαλισθεί η συμφωνία των ευρωπαϊκών χωρών. Η μία πρόταση αφορούσε την επιβολή πλαφόν στην τιμή ειδικά του ρωσικού αερίου, για την οποία είχαν αρνητική στάση αρκετά κράτη.
Ήδη πριν από τη διεξαγωγή της Συνόδου, η Ελλάδα είχε δηλώσει πως απορρίπτει στην πρόταση. Σύμφωνα με πληροφορίες, αντίθετες ήταν στη Σύνοδο και η Αυστρία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, καθώς και το Λουξεμβούργο.
Στη Σύνοδο συζητήθηκε επίσης και η προοπτική εφαρμογής γενικού πλαφόν – σε όλες τις ευρωπαϊκές χονδρεμπορικές αγορές αερίου, συμπεριλαμβανομένου και του εικονικού hub στην Ολλανδία. Πρόκειται για μία πρόταση που έχει εισηγηθεί εδώ και αρκετούς μήνες η χώρα μας, η οποία όπως είναι φυσικό τάχθηκε υπέρ.
Σύμφωνα με δήλωση του Έλληνα υπουργού Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, 15 κράτη-μέλη συνυπέγραψαν την πρόταση. Έτσι, θετικές ήταν επίσης οι Ιταλία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Μάλτα, Κύπρος, Σουηδία, Κροατία, Ρουμανία, Πολωνία, Λουξεμβούργο, Λετονία, Λιθουανία, Βουλγαρία, Σλοβενία και Γερμανία (υπό προϋποθέσεις). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι κανένα κράτος δεν ήταν κατηγορηματικά αντίθετο, με τις υπόλοιπες χώρες ωστόσο να εκφράζουν ανησυχίες για τις επιπτώσεις που ενδεχομένως θα έχει το μέτρο στην ασφάλεια εφοδιασμού.
Κανένα κατηγορηματικό «όχι» στο γενικό πλαφόν
Όπως αποκάλυψε στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου η Ευρωπαία Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, για τις δύο προτάσεις βρίσκεται σε εξέλιξη περαιτέρω τεχνική τεκμηρίωση, ώστε να τεθούν ξανά σε συζήτηση από τους υπουργούς Ενέργειας, στις 30 Σεπτεμβρίου. Η Επίτροπος υποστήριξε πως η Κομισιόν εμμένει στην άποψή της για την αποτελεσματικότητα του πλαφόν στο ρωσικό αέριο, εκφράζοντας την αισιοδοξία της ότι η τεχνική του επεξεργασία θα μεταπείσει τα κράτη-μέλη που είναι αρνητικά.
Πάντως, πηγές με γνώση όσων διημείφθησαν στην έκτακτη Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας επισημαίνουν στο Insider.gr ότι ακόμη και η πιο ενδελεχής ανάλυση δεν πρόκειται να αλλάξει τη στάση των χωρών που είναι έως τώρα αρνητικές, καθώς οποιαδήποτε επεξεργασία είναι αδύνατο να αποκλείσει το ενδεχόμενο να αντιδράσει η Ρωσία στο μέτρο, προχωρώντας σε διακοπή των εξαγωγών καυσίμου σε όλη την Ευρώπη. Μία εξέλιξη που θα σήμαινε ότι θα ανακύψει πρόβλημα επάρκειας τροφοδοσίας και σε όσες αγορές συνεχίζει να καταφθάνει ρωσικό αέριο, εκτινάσσοντας έτσι εκ νέου πανευρωπαϊκά τις τιμές.
Οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως, στον αντίποδα, η πρόσφατη Σύνοδος ουσιαστικά άνοιξε τη συζήτηση για την εφαρμογή ενός γενικού πλαφόν, καθώς ακόμη και τα κράτη που δεν το προσυπέγραψαν δεν αντιτάχθηκαν ρητά, αλλά εξέφρασαν επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο να προκαλέσει προβλήματα εφοδιασμού. Το αντεπιχείρημα που ανέπτυξε η ελληνική πλευρά είναι ότι προβλήματα εφοδιασμού μπορούν να ανακύψουν κάλλιστα και με μία νέα εκτίναξη των τιμών, αφού ακόμη κι αν υπάρχει διαθέσιμο καύσιμο, τότε λόγω του υψηλού κόστους η Ε.Ε. δεν θα μπορεί να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ποσότητες.
Τα ελληνικά επιχειρήματα
Σύμφωνα με τη χώρα μας, ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν είναι απίθανο, καθώς αν η Κίνα εγκαταλείψει την πολιτική zero COVID που ακολουθεί, τότε η αύξηση της ζήτησης με την ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής θα «βάλει φωτιά» στις τιμές. Επομένως, θα πρέπει ο μηχανισμός γενικού πλαφόν να είναι σε εφεδρεία, ώστε να ενεργοποιηθεί σε μία τέτοια περίπτωση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελλάδα, η Ιταλία και το Βέλγιο είναι πιο «ενεργές» τεχνοκρατικά χώρες προς αυτή την κατεύθυνση, καταρτίζοντας συγκεκριμένες προτάσεις για τα σχήματα με τα οποία θα μπορούσε να υλοποιηθεί το γενικό πλαφόν. Μάλιστα, συνδράμουν τα τεχνικά επιτελεία της Κομισιόν τα οποία έχουν αναλάβει την εκπόνηση των μοντέλων που θα τεθούν προς αξιολόγηση στους Ευρωπαίους υπουργούς στην επόμενη έκτακτη Σύνοδο.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι, κατά τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου, οι κοινοτικοί αξιωματούχοι έθεσαν και νέους εναλλακτικούς τρόπους για τη συγκράτηση των τιμών αερίου στην Ευρώπη, όπως την αντικατάσταση του δείκτη TTF με έναν νέο δείκτη, ο οποίος θα αντικατοπτρίζει πιο αντικειμενικά τη σχέση προσφοράς και ζήτησης. Επίσης, άφησαν να εννοηθεί ότι θα προωθηθούν έτι περαιτέρω οι κοινές προμήθειες καυσίμου από κράτη-μέλη, όπως και ότι θα επιδιωχθεί η σύναψη μακροχρόνιοων συμβολαίων προμήθειας με αξιόπιστους εταίρους της Ε.Ε.
Η «φόρμουλα» για τη μείωση της ζήτησης
Υπενθυμίζεται ότι μία από τις τρεις πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν χθες ήταν η υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 5% από τα κράτη-μέλη τις ώρες αιχμής. Σύμφωνα με πληροφορίες του Insider.gr, η Ελλάδα θα ορίσει τις ώρες αιχμής στα διαστήματα 13:00-16:00 και 20:00-22:00.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, «όχημα» θα είναι οι βιομηχανίες οι οποίες τα εν λόγω διαστήματα θα περιορίζουν τη ζήτησή τους σε ρεύμα. Αυτό θα γίνει μέσω του Μηχανισμού Απόκρισης-Ζήτησης, ενός μέτρου που βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή από το καλοκαίρι, και το οποίο μέσα από ανταγωνιστικές διαδικασίες παρέχει οικονομικά κίνητρα σε μεγάλους καταναλωτές να περικόψουν τις ανάγκες τους σε ρεύμα, σε προκαθορισμένες περιόδους μέσα στο 24ωρο.
Όπως είναι φυσικό, τα νοικοκυριά δεν θα υποχρεωθούν να συμβάλουν στη μείωση κατά τις ώρες αιχμής. Βέβαια, και ο οικιακός τομέας θα ενθαρρυνθεί να ελαττώσει την κατανάλωσή του, ώστε να συμβάλει στην αποκλιμάκωση των χονδρεμπορικών τιμών. Εξάλλου, πέρα από τον στόχο του 5% για τις ώρες αιχμής, η Κομισιόν θέτει ως εθελοντικό στόχο για τα κράτη-μέλη και τον περιορισμό κατά 10% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Ελληνικό «ναι» στο τέλος αλληλεγγύης
Όσον αφορά τις υπόλοιπες δύο πρωτοβουλίες, η ανάκτηση των υπερεσόδων των ηλεκτροπαραγωγών δεν επηρεάζει την Ελλάδα, καθώς ένα ανάλογο μοντέλο εφαρμόζεται στη χώρα μας ήδη από τον Οκτώβριο. Μάλιστα, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί να προχωρήσει σε τροποποιήσεις του μοντέλου, ώστε να ευθυγραμμιστεί πλήρως με το ευρωπαϊκό σχήμα.
Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας έχει ήδη ταχθεί θετικά στην επιβολή τέλους αλληλεγγύης στις εταιρείες του κλάδου πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, καθώς και στα διυλιστήρια. Μάλιστα, όπως έχει γράψει το Insider.gr, η ελληνική κυβέρνηση έχει στο τραπέζι την εφαρμογή του έκτακτου τέλους, ακόμη κι αν η πρόταση δεν πάρει το «πράσινο φως» για πανευρωπαϊκή εφαρμογή. Το μέτρο αυτό «αγγίζει» στη χώρα μας τα διυλιστήρια.
