Ροή
Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών υπό τον τίτλο «Δημόσιες υπεραστικές και αστικές τακτικές οδικές μεταφορές επιβατών», διαδικασία που θα διαρκέσει έως τις 9 Σεπτεμβρίου, με το προτεινόμενο νομοσχέδιο να προβλέπει και τη διενέργεια διαγωνισμών για την ανάθεση των δρομολογίων των αστικών και υπεραστικών ΚΤΕΛ. Με την προώθηση του εν λόγω νομοσχεδίου επιχειρείται η εκ νέου διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις υπεραστικές και αστικές οδικές επιβατικές μεταφορές.
Αντικείμενο και στόχοι
Αντικείμενο του νομοσχεδίου που τέθηκε σε διαβούλευση είναι ο σχεδιασμός, η οργάνωση και λειτουργία δικτύων δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών που συνδέουν τα αστικά κέντρα μεταξύ τους και εξασφαλίζουν την οδική μεταφορά επιβατών από οικισμούς προς τα αστικά ή διοικητικά κέντρα ή προς άλλες περιοχές ή προορισμούς με εργασιακό, εκπαιδευτικό, ιστορικό ή τουριστικό ενδιαφέρον, η ρύθμιση της χορήγησης αποκλειστικών δικαιωμάτων εκμετάλλευσης δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών γραμμών ή δικτύων, καθώς και η πρόβλεψη αποζημιώσεων ως αντισταθμίσματος για την εκπλήρωση υποχρεώσεων παροχής δημοσίων οδικών τακτικών υπεραστικών και αστικών επιβατικών μεταφορών.
Ο βραχυπρόθεσμος στόχος είναι ο σχεδιασμός του έργου των αστικών συγκοινωνιών με τον καθορισμό των αντίστοιχων γεωγραφικών περιοχών, η διενέργεια των διαγωνιστικών διαδικασιών για την ανάθεση των συμβάσεων παροχής αστικού συγκοινωνιακού έργου από τους αναδόχους. Οι μακροπρόθεσμοι είναι η ανακήρυξη των αναδόχων και η υπογραφή των συμβάσεων, προκειμένου να υπάρξει ένα επαρκές και αξιόπιστο σύστημα παροχής των υπεραστικών και αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών στο σύνολο της Χώρας.
Διαγωνισμοί ανά γεωγραφική περιοχή
Για τις τακτικές οδικές αστικές και υπεραστικές επιβατικές μεταφορές, προβλέπεται ως αρμόδιο όργανο για τη διενέργεια των διαγωνιστικών διαδικασιών ανά γεωγραφική περιοχή και την ανάθεση των συμβάσεων το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ενώ την παρακολούθηση της εκτέλεσης των συμβάσεων θα έχουν οι «Αρμόδιες Τοπικές Αρχές» και συγκεκριμένα οι Περιφέρειες της Χώρας στην περιοχή ευθύνης τους.
Με τα διάφορα άρθρα του ν/σ ορίζονται οι γεωγραφικές περιοχές και το δίκτυο των τακτικών υπεραστικών και αστικών γραμμών κατόπιν προτάσεων των αρμόδιων τοπικών αρχών, τίθενται τα βασικά χαρακτηριστικά των σταθμών αφιξοαναχώρησης υπεραστικών λεωφορείων, προβλέπεται ο καθορισμός προδιαγραφών στάσεων και στεγάστρων αναμονής και εξυπηρέτησης επιβατών από κάθε αρμόδια τοπική αρχή, καθώς και η διαφημιστική εκμετάλλευση αυτών και των λεωφορείων, ορίζεται η υποχρέωση της αρμόδιας αρχής να καθορίζει στις προκηρύξεις την ανώτατη επιτρεπόμενη κατά ζώνη χρέωση (προκειμένου για τις αστικές μεταφορές), ως και την χρέωση (προκειμένου για τις υπεραστικές μεταφορές) των μεταφερόμενων αποσκευών και ασυνόδευτων δεμάτων κ.α.
Α) Όσον αφορά τις ευρύτερες μητροπολιτικές περιοχές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, η παροχή των αστικών οδικών μεταφορών επιβατών ανατέθηκε σε «εγχώριους φορείς», δηλαδή σε νομικώς ανεξάρτητες οντότητες (ΟΑΣΑ, ΟΣΥ, ΣΤΑΣΥ, ΟΑΣΘ κ.α.). ,
Το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει και εφαρμόζεται στις ως άνω αστικές περιοχές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, είναι απολύτως συμβατό με το ενωσιακό δίκαιο, θα συνεχίσει να ισχύει και εφεξής και ο σχεδιασμός του Υπουργείου δεν προβλέπει τη μεταβολή αυτού.
Β) Όσον αφορά τις αστικές και υπεραστικές οδικές μεταφορές επιβατών με λεωφορεία, εκτός των αστικών περιοχών Αττικής και Θεσσαλονίκης, αυτές παρέχονται από Ανώνυμες Εταιρείες (ΚΤΕΛ Α.Ε.) και σε ελάχιστο ποσοστό από ΚΤΕΛ ή και μεμονωμένους μεταφορείς (σε μεμονωμένους νήσους) κατ’ εφαρμογή των ρυθμίσεων του Ν. 2963/2001, όπως τροποποιήθηκε, συμπληρώθηκε και ισχύει.
Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών σχεδιάζει δια του νέου νομοθετικού πλαισίου, να ορίσει ως «Αρμόδια Αρχή» το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και ως «Αρμόδιες Τοπικές Αρχές» τις Περιφέρειες της Χώρας στην περιοχή ευθύνης κάθε Περιφέρειας , ως και ενιαίες διατάξεις για το σύνολο των αστικών και υπεραστικών οδικών μεταφορών επιβατών.
Μεθοδολογία – Διαδικασίες προκήρυξης
Από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών πρόκειται να υιοθετηθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία κι ανοικτές σε όλους τους φορείς διαδικασίες προκήρυξης των προβλεπόμενων διαγωνιστικών διαδικασιών για τον καθορισμό των όρων παροχής των PSO, επιτρέποντας της τήρηση των αρχών της διαφάνειας και της αμεροληψίας.
Σύμφωνα με τη μεθοδολογία που προτείνει το υπουργείο να ακολουθηθεί στις επικείμενες προκηρύξεις ανά γεωγραφική περιοχή, θα καθορίζεται ανώτατη επιτρεπόμενη χρέωση των μετακινουμένων επιβατών ανά χιλιόμετρο εκτελούμενου δρομολογίου (προκειμένου για τις υπεραστικές μεταφορές) κι ανώτατη επιτρεπόμενη κατά ζώνη χρέωση (προκειμένου για τις αστικές μεταφορές), λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία κόστους των παρεχομένων υπηρεσιών που θα πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια ποιότητας.
Σκοπός της ακολουθούμενης μεθοδολογίας, όπως ορίζεται από τον Κανονισμό 1370/2007, είναι να διασφαλιστεί, ότι τα ανώτατα όρια χρέωσης καλύπτουν το πραγματικό κόστος εκτέλεσης της σαφώς καθοριζόμενης ελάχιστης δημόσιας υπηρεσίας που θα προκηρυχθεί, περιλαμβανομένων όλων των λειτουργικών δαπανών, αλλά και των αποσβέσεων και του εύλογου κέρδους, ώστε να αποφευχθεί η υπεραντιστάθμιση.
Η διενέργεια των διαγνωστικών διαδικασιών για την ανάθεση των υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας (PSO) για τις τακτικές οδικές αστικές και υπεραστικές μεταφορές επιβατών εντάσσεται στους στόχους του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Μεταφορών 2017 – 2037, καθώς εξυπηρετούνται πλήρως οι στόχοι περιφερειακής ανάπτυξης, κάλυψης της ανάγκης μετακινήσεων επιβατών που διαβιούν σε απομακρυσμένες περιοχές να μεταβούν προς τα αστικά διοικητικά κέντρα, όπως επίσης και της διασύνδεσης των δικτύων τακτικών υπεραστικών και αστικών επιβατικών γραμμών με τα λοιπά δίκτυα μεταφορών (αεροδρόμια, λιμάνια, σιδηροδρομικούς σταθμούς).
Οι όροι και τα στοιχεία των Υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας (PSO) που θα προκηρυχθούν στις τακτικές αστικές και υπεραστικές μεταφορές, θα έχουν πλήρη οικονομική και τεχνική τεκμηρίωση, με αναλογικό τρόπο.
Στις σχεδιαζόμενες διαγνωστικές διαδικασίες για την ανάθεση των υπεραστικών ή και των αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών επιβατών προβλέπεται η εκ των προτέρων αξιολόγηση για τον καθορισμό των αποζημιώσεων, εφόσον κριθεί αναγκαίο, κατ΄εφαρμογή συγκεκριμένων κριτηρίων, στη βάση υφιστάμενων στοιχείων που θα παρασχεθούν από τις αρμόδιες τοπικές αρχές, κατά γεωγραφική περιοχή προκήρυξης του διαγωνισμού, λαμβανομένου υπόψη και του Παραρτήματος του Κανονισμού 1370/2007.
Κατά την αξιολόγηση θα προκύψουν και γεωγραφικές περιοχές, για τις οποίες δεν απαιτείται ο καθορισμός αποζημίωσης για υπηρεσία PSO, καθώς θα αντιμετωπισθούν με πλήρως εμπορικά δεδομένα.
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στο άρθρο 14 του προωθούμενου ν/σ:
1. Η προκήρυξη των διαγωνισμών περιλαμβάνει τις τακτικές υπεραστικές και αστικές γραμμές, σε κάθε περιφερειακή ενότητα ή γεωγραφική περιοχή σύμφωνα με το παρόν.
2. Στην προκήρυξη περιλαμβάνονται κατ’ ελάχιστον η διαδικασία και τα στάδια των διαγωνισμών, οι προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά συμμετοχής των ενδιαφερομένων, λόγοι αποκλεισμού διαγωνιζομένων, τα κριτήρια αξιολόγησης των προσφορών, ο τρόπος ανάδειξης του αναδόχου, η δυνατότητα ενστάσεων των διαγωνιζομένων, μέτρα πρόληψης, εντοπισμού και διόρθωσης περιπτώσεων απάτης, διαφθοράς και σύγκρουσης συμφερόντων κατά τη διαγωνιστική διαδικασία και άλλες σχετικές λεπτομέρειες.
3. Οι διαγωνισμοί για την ανάθεση των δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών μεταφορών επιβατών προκηρύσσονται ως εξής:
α. Για τις περιφερειακές ενότητες στις οποίες η παροχή των τακτικών υπεραστικών και αστικών γραμμών εκτελείται από έναν συγκοινωνιακό φορέα, προκηρύσσεται ενιαίος διαγωνισμός για το σύνολο των τακτικών υπεραστικών, ενδοπεριφερειακών και διαπεριφερειακών γραμμών, και, αν υφίστανται, και αστικών γραμμών και ανακηρύσσεται ένας ανάδοχος για το σύνολο του έργου.
β. Για τις περιφερειακές ενότητες στις οποίες η παροχή των τακτικών υπεραστικών γραμμών εκτελείται από έναν συγκοινωνιακό φορέα και η παροχή των τακτικών αστικών γραμμών εκτελείται από άλλον συγκοινωνιακό φορέα, προκηρύσσονται δύο διαγωνισμοί, δηλαδή, ένας για το τακτικό υπεραστικό έργο και άλλος για το τακτικό αστικό έργο.
γ. Ειδικά για τις τακτικές αστικές οδικές επιβατικές μεταφορές προκηρύσσεται διαγωνισμός για γεωγραφική περιοχή που περιλαμβάνει αστικές περιοχές περισσότερων δήμων, όμορων ή μη, της αυτής ή άλλων περιφερειακών ενοτήτων, αν αυτό κρίνεται κατάλληλο για την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και συγχρόνως για τη βιωσιμότητα του αναδόχου, ή αν η παροχή αυτοτελούς αστικού συγκοινωνιακού έργου σε κάποια γεωγραφική περιοχή κρίνεται ασύμφορη. Ως κριτήρια για τον καθορισμό της γεωγραφικής περιοχής παροχής αστικού συγκοινωνιακού έργου, που αποτελεί αντικείμενο του διαγωνισμού στην περίπτωση αυτή, λαμβάνονται ιδίως υπόψη τα εκτιμώμενα προς εκτέλεση χιλιόμετρα, ο απαιτούμενος για την εκτέλεσή τους αριθμός λεωφορείων και τα ακαθάριστα έσοδα του αναδόχου, η εξασφάλιση αστικών συγκοινωνιακών υπηρεσιών προς τους επιβάτες, η οικονομική βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και το ελάχιστο δυνατό κόστος μετακίνησης.
δ. Αν στην ίδια περιφερειακή ενότητα το τακτικό υπεραστικό συγκοινωνιακό έργο παρέχεται από περισσότερους συγκοινωνιακούς φορείς, προκηρύσσονται αντίστοιχοι διαγωνισμοί ανάθεσης.
ε. Σε περιφέρειες στις οποίες οι τακτικές υπεραστικές ενδοπεριφερειακές και διαπεριφερειακές οδικές επιβατικές μεταφορές παρέχονται από έναν συγκοινωνιακό φορέα για περισσότερες της μίας περιφερειακές ενότητες, προκηρύσσεται ενιαίος διαγωνισμός και ανακηρύσσεται ένας ανάδοχος, για το σύνολο του υπεραστικού συγκοινωνιακού έργου.
στ. Στις νήσους, η ανάθεση του έργου, μετά από ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία ή διαδικασία απευθείας ανάθεσης, διενεργείται κατά μεμονωμένη νήσο.
Ορισμός μέγιστων κομίστρων
Σύμφωνα με το υπουργείο, στις επικείμενες προκηρύξεις ανά γεωγραφική περιοχή θα καθορίζεται ανώτατη επιτρεπόμενη χρέωση των μετακινούμενων επιβατών και ασυνόδευτων δεμάτων ανά χιλιόμετρο εκτελούμενου δρομολογίου (προκειμένου (προκειμένου για τις αστικές μεταφορές), λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία κόστους των παρεχομένων υπηρεσιών που θα πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια ποιότητας.
Το ποσό της ανώτατης επιτρεπόμενης χρέωσης των επιβατών και προκειμένου για υπεραστικές μεταφορές, το ανώτατο επιτρεπόμενο βάρος αποσκευών επιβατών χωρίς κόμιστρο, το ανώτατο επιτρεπόμενο κόμιστρο επιβατών για αποσκευές πέραν του μέγιστου επιτρεπόμενου βάρους χωρίς κόμιστρο, καθώς και το ανώτατο επιτρεπόμενο κόμιστρο για ασυνόδευτα δέματα, καθορίζονται στις προκηρύξεις.
Για τον καθορισμό του ανωτάτου ορίου χρέωσης, η αρμόδια αρχή λαμβάνει υπόψη: α) το υπολογιζόμενο συνολικό κόστος του φορέα εκτέλεσης της απαιτούμενης ελάχιστης δημόσιας υπηρεσίας οδικών τακτικών υπεραστικών και αστικών μεταφορών, με βάση τον σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και την προβλεπόμενη επιβατική κίνηση, και β) το εύλογο κέρδος της επιχείρησης του φορέα εκτέλεσης των απαιτούμενων υπηρεσιών μεταφοράς επιβατών. Για τον υπολογισμό του συνολικού κόστους λειτουργίας του φορέα λαμβάνονται υπόψη ιδίως το κόστος κίνησης των αναγκαίων οχημάτων, οι αμοιβές του προσωπικού, οι αμοιβές τρίτων, το κόστος διοίκησης της επιχείρησης του αναδόχου για το συγκεκριμένο έργο, οι αποσβέσεις, οι γενικές δαπάνες εκμετάλλευσης, το κόστος συντήρησης και επισκευών και διάφορες δαπάνες που συνδέονται με την εκτέλεση του έργου.
Σκοπός της ακολουθούμενης μεθοδολογίας, όπως ορίζεται από τον Κανονισμό (ΕΚ) 1370/2007, είναι να διασφαλιστεί, ότι τα ανώτατα όρια χρέωσης καλύπτουν το πραγματικό κόστος εκτέλεσης της σαφώς καθοριζόμενης ελάχιστης δημόσιας υπηρεσίας που θα προκηρυχθεί, περιλαμβανομένων όλων των λειτουργικών δαπανών, αλλά και των αποσβέσεων και του εύλογου κέρδους, όπως αυτό περιγράφεται στην παρ. 6 του Παραρτήματος του Κανονισμού (ΕΚ) 1370/2007, με αποφυγή υπεραντιστάθμισης.
Στο πλαίσιο αυτό θα προσδιορίζονται οι γεωγραφικές περιοχές για τις οποίες χορηγούνται μόνο αποκλειστικά δικαιώματα (διαγωνισμός με εμπορικά κριτήρια, καθώς και εκείνες για τις οποίες θα χορηγείται και αποζημίωση, πέραν των αποκλειστικών δικαιωμάτων (διαγωνισμός με υπηρεσία PSO).
Επίσης θα περιλαμβάνονται ελάχιστα κοινωνικά (παρεχόμενες υπηρεσίες – κόμιστρα) και ποιοτικά (προδιαγραφές λεωφορείων φιλικών προς το περιβάλλον, συχνότητα εξυπηρέτησης, υποδομές, κλπ) κριτήρια αξιολόγησης κάθε προσφοράς και επιλογής (ανάδειξης) του παρόχου. Αυτά τα κριτήρια υπάρχουν και στους υφιστάμενους νόμους, που διέπουν και σήμερα τις παρεχόμενες υπηρεσίες, έως της διενέργειας των διαγωνιστικών διαδικασιών και της ανάδειξης των νέων παρόχων.
Η διάρκεια των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας (PSO) που θα υπογραφούν μετά την ολοκλήρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών και την ανάθεση του έργου στους νέους Αναδόχους, προβλέπεται να είναι διάρκειας 10 ετών, με δυνατότητα παράτασης του χρόνου ανάθεσης, όπως ορίζεται στον Κανονισμό 1370/2007.
Οι ζυμώσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο εστάλη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG MOVE), η οποία εξέφρασε ορισμένες επιφυλάξεις σε επί μέρους σημεία. Ακολούθησαν διαβουλεύσεις μεταξύ της Γενικής Γραμματείας Μεταφορών και των εκπροσώπων της DG MOVE οι οποίες συνοψίζονται ως εξής:
1. Μεταβατική Περίοδος
Η αρχική πρόταση του Υπουργείου ήταν να καθοριστεί περίοδος μέχρι τρία (3) χρόνια. Το σκεπτικό της πρότασης αυτής ήταν ο κίνδυνος διακοπής συγκοινωνιακού έργου από τυχόν διενέξεις, προσφυγές κλπ.
Η Επιτροπή επέμεινε στον καθορισμό μεταβατικής περιόδου δύο (2) ετών.
Τελικά προτάθηκε σαν συμβιβαστική λύση η αποδοχή από πλευράς μας του ορίου των δύο ετών, με τη ρητή, όμως, επιφύλαξη στο κείμενο του νόμου για παράταση της μεταβατικής περιόδου, στις περιπτώσεις που θα υπάρχουν εν εξελίξει δικαστικές διαφορές.
2. Υποχρεωτική κυκλοφορία «πράσινων» ηλεκτρικών λεωφορείων
Από πλευράς υπουργείου επισημάνθηκε ότι τέτοιου είδους λεωφορεία δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν στο υπεραστικό δίκτυο, όταν μάλιστα μεγάλο μήκος αυτού είναι σε ορεινές περιοχές. Προς ικανοποίηση των αιτημάτων της Επιτροπής, συμπεριελήφθησαν διατάξεις για την «πράσινη ανάπτυξη», όπως π.χ. ενεργειακά συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας στις εγκαταστάσεις και πρόβλεψη για την περιβαλλοντική απόδοση του οχήματος ως ελάχιστη απαίτηση στις προκηρύξεις. Σε κάθε περίπτωση, οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή των «πράσινων» κριτηρίων θα καθοριστούν στη δευτερογενή νομοθεσία.
Κριτήρια επιλογής των αναδόχων
Η πρόταση του Υπουργείου στο σχέδιο νόμου ήταν μεταξύ των άλλων η πρόβλεψη ότι οι διαγωνιζόμενοι κατά την ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού να διαθέτουν:
Α) τον απαιτούμενο Αριθμό λεωφορείων που θα έχει καθοριστεί για την συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή και
Β) τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις (σταθμούς).
Με τη προτεινόμενη αυτή απαίτηση επιδιώκεται αφενός η συμμετοχή αξιόπιστων συγκοινωνιακών φορέων κι αφετέρου η ελαχιστοποίηση της πιθανότητας διακοπής του συγκοινωνιακού έργου. Σύμφωνα με την άποψη της Commission, μια τέτοια πρόβλεψη θα αποτρέψει την συμμετοχή νέων εισερχομένων υποψηφίων .
Από το υπουργείο επισημαίνεται ότι στην περίπτωση αυτή, ενδεχομένως να υπάρξουν καθυστερήσεις με κίνδυνο διακοπής παροχής του συγκοινωνιακού έργου στις συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές .
Επίσης, για αποφυγή παρερμηνειών διευκρινίστηκε στην Επιτροπή ότι οι υπάρχοντες σταθμοί των ΚΤΕΛ είναι ιδιωτικοί σταθμοί ιδιοκτησίας των μετόχων, έχουν κατασκευαστεί με ίδια κεφάλαια και δεν είναι δυνατόν να υποχρεωθούν σε παραχώρηση αυτών σε τρίτους, διότι μία τυχόν τέτοια ρύθμιση εγείρει σοβαρά θέματα αντισυνταγματικότητας .
Μια εναλλακτική λύση θα ήταν να τεθεί ως όρος στους διαγωνισμούς ότι οι υποψήφιοι ανάδοχοι «θα παρέχουν εγγυήσεις κατά την διενέργεια του διαγωνισμού ότι κατά την υπογραφή της σύμβασης εάν επιλεγούν θα διαθέτουν τον απαιτούμενο αριθμό λεωφορείων και τις εγκαταστάσεις των σταθμών σε πλήρη λειτουργία».
Εάν επιλεγούν, θα πρέπει να τεθεί χρονικός περιορισμός πλήρωσης των προαναφερομένων απαιτήσεων. Σε διαφορετική περίπτωση θα κηρυχθεί ο ανάδοχος έκπτωτος κι θα επιλεγεί ο επόμενος υποψήφιος, που θα πληροί τις προϋποθέσεις αυτές.
Βασικές κατευθύνσεις σχεδιασμού
Ο σχεδιασμός του δικτύου δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών μεταφορών επιβατών καλύπτει τουλάχιστον τις οδικές συγκοινωνιακές συνδέσεις, οι οποίες συνδέουν: α) τις τοπικές και δημοτικές ενότητες με τα διοικητικά κέντρα των δήμων, β) τα κέντρα των δήμων με τα διοικητικά κέντρα των περιφερειακών ενοτήτων, γ) τα κέντρα των περιφερειακών ενοτήτων με το διοικητικό κέντρο της περιφέρειας και δ) τα διοικητικά κέντρα των περιφερειακών ενοτήτων και της περιφέρειας με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη ή τα διοικητικά κέντρα άλλων περιφερειακών ενοτήτων ή περιφερειών.
Ο σχεδιασμός του δικτύου λαμβάνει υπόψη και τις ανάγκες μετακίνησης του επιβατικού κοινού από και προς άλλες πόλεις ή αστικά κέντρα ή προορισμούς ιστορικού καιτουριστικού ενδιαφέροντος, που δεν αποτελούν διοικητικά κέντρα δήμων, περιφερειακών ενοτήτων ή της περιφέρειας.
Στον σχεδιασμό του δικτύου δημοσίων τακτικών οδικών μεταφορών επιβατών εντάσσονται και γραμμές που συνδέουν τοπικές κοινότητες ή οικισμούς με τα κέντρα των δημοτικών κοινοτήτων και δημοτικών ενοτήτων ή μεταξύ τους.
Ο σχεδιασμός του δικτύου λαμβάνει υπόψη τις ειδικές ανάγκες μετακινήσεων μαθητών ή εκπαιδευομένων προς τα κέντρα εκπαίδευσης και των εργαζομένων προς τους χώρους εργασίας, των ατόμων με αναπηρία και των εμποδιζόμενων ατόμων, των στρατευσίμων που υπηρετούν τη θητεία τους, και γενικά την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού. Σε κάθε περίπτωση, ο σχεδιασμός του δικτύου αποσκοπεί στη διευκόλυνση του επιβατικού κοινού για τη μετεπιβίβασή του σε σταθμούς άλλων μέσων μαζικής μεταφοράς όπως αεροδρόμια, λιμάνια και σιδηρoδρομικούς σταθμούς.
Όσον αφορά στην Περιφέρεια Αττικής, εξαιρουμένης της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων, και στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης, ο σχεδιασμός του δικτύου υπεραστικών οδικών επιβατικών μεταφορών αφορά μόνο στις υπεραστικές γραμμές εντός των γεωγραφικών ορίων τους, καθώς και στην υπεραστική γραμμή Αθήνας - Θεσσαλονίκης και αντίστροφα.
Όσον αφορά στην Περιφέρεια Κρήτης, ο σχεδιασμός του δικτύου των υπεραστικών οδικών γραμμών γίνεται για τις Περιφερειακές Ενότητες Ηρακλείου-Λασιθίου και Χανίων-Ρεθύμνου ως προς τις μεταξύ τους υφιστάμενες διαπεριφερειακές γραμμές ή άλλες γραμμές που συνδέουν τις πόλεις αυτές με διάφορες πόλεις της επικράτειας.
Όσον αφορά στην Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας, ο σχεδιασμός του δικτύου υπεραστικών οδικών γραμμών γίνεται κατά γεωγραφικές περιοχές.
Διοικητικά πρόστιμα
Αν ο ανάδοχος παραβαίνει τις συμβατικές του υποχρεώσεις επιβάλλονται διοικητικά πρόστιμα, το ύψος των οποίων κυμαίνεται από χίλια (1.000) έως δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ. Τα διοικητικά πρόστιμα που επιβάλλονται σε βάρος των αναδόχων, αποτελούν έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού.
Διασφάλιση της συνεχούς παροχής των τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών μεταφορών επιβατών
Όπως αναφέρεται, σε περίπτωση διακοπής των τακτικών υπηρεσιών υπεραστικών και αστικών οδικών μεταφορών επιβατών ή επικειμένου κινδύνου διακοπής τους, η αρμόδια αρχή λαμβάνει έκτακτα μέτρα για τη διασφάλιση της συνεχούς παροχής των τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών μεταφορών επιβατών σε μία ή περισσότερες περιφερειακές ενότητες ή γεωγραφικές περιοχές, που συνίστανται είτε στην απευθείας ανάθεση σε τρίτο του έργου, είτε στην παράταση της διάρκειας της σύμβασης με τον ανάδοχο πέραν των ορίων που προβλέπονται, με απευθείας ανάθεση. Η διάρκεια της απευθείας ανάθεσης ή της παράτασης της σύμβασης πέραν του προβλεπόμενου χρόνου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο (2) έτη.
Προϋποθέσεις απευθείας ανάθεσης περιορισμένου μεταφορικού έργου
Μετά από πρόταση της αρμόδιας τοπικής αρχής, η αρμόδια αρχή δύναται να αναθέτει το έργο των δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών μεταφορών επιβατών με απευθείας ανάθεση σε επιχειρήσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 17, εάν η μέση ετήσια αξία των παρεχομένων υπηρεσιών υπολογίζεται σε ποσό κάτω του ενός εκατομμυρίου (1.000.000) ευρώ ή αν το ετήσιο μεταφορικό έργο είναι μικρότερο από τριακόσιες χιλιάδες (300.000) χιλιόμετρα. Αν η απευθείας ανάθεση αφορά σε μικρή ή μεσαία επιχείρηση, η οποία χρησιμοποιεί έως και είκοσι τρία (23) οχήματα, τα όρια της παρ. 1 διπλασιάζονται είτε σε μέση ετήσια αξία που υπολογίζεται σε ποσό κάτω των δύο εκατομμυρίων (2.000.000) ευρώ είτε σε ετήσιο μεταφορικό έργο κάτω των εξακοσίων χιλιάδων (600.000) χιλιομέτρων. Επίσης, απαγορεύεται η κατάτμηση περιφερειακών ενοτήτων σε μικρότερες γεωγραφικές περιοχές, με σκοπό να περιορισθεί το μεταφορικό έργο.
Διαδικασία ίδρυσης νέων υπεραστικών και αστικών γραμμών
Οι αρμόδιες τοπικές αρχές δύνανται να υποβάλουν στην αρμόδια αρχή φάκελο με τεκμηριωμένη πρόταση για τη δημιουργία νέας τακτικής γραμμής υπεραστικών ή αστικών οδικών μεταφορών επιβατών, για την οποία δεν έχει χορηγηθεί αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης ή αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης και δικαίωμα αποζημίωσης, μετά από διαγωνιστική διαδικασία ή με διαδικασία απευθείας ανάθεσης. Η αρμόδια αρχή αξιολογεί τις υποβληθείσες προτάσεις με κριτήριο την εξασφάλιση πληρέστερου δικτύου οδικών μεταφορών επιβατών και την καλύτερη εξυπηρέτηση των επιβατών και υποχρεούται να ολοκληρώσει την εξέταση του υποβληθέντος φακέλου εντός δύο (2) μηνών και εντός της προθεσμίας αυτής να εγκρίνει την υποβληθείσα πρόταση ή να την απορρίψει αιτιολογημένα.
