Ροή
Τη μεγάλη πρόοδο της χώρας σε μία σειρά από πεδία, αλλά και το πλέγμα παρεμβάσεων, κινήσεων και υποχρεώσεων, βάση των οποίων θα διαμορφωθεί η παρακολούθηση τα επόμενα χρόνια περιλαμβάνεται στα κείμενα των συστάσεων που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα και οδεύουν στο Eurogroup προς επικύρωση (ως μέρος του πακέτου του ευρωπαϊκού εξαμήνου). Ουσιαστικά δείχνουν ότι η Ελλάδα, τελειώνοντας την ενισχυμένη εποπτεία, θα παρακολουθείται στενά μέσα από διάφορους μηχανισμούς, κάθε ένας από τους οποίους έχει διαφορετικής ισχύος δύναμη συμμόρφωσης.
Οι εν λόγω μηχανισμοί εκτείνονται από το πρόγραμμα σταθερότητας και το πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, έως τη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών, τους κανόνες για το κριτήριο του ελλείμματος και του χρέους (διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος) και τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης. Στο σκέλος της ενισχυμένης εποπτείας (στην οποία καταγράφεται η πιο μεγάλη πρόοδος), επόμενο διακύβευμα είναι μετά το πακέτο δόσεων του Ιουνίου (που έχει προεξοφληθεί, όπως και η έξοδος από το καθεστώς τον Αύγουστο), το επόμενο πακέτο δόσεων του προσεχούς Δεκεμβρίου με τα σχετικά, πολλά, προαπαιτούμενα να αναμένονται έως τον Οκτώβριο, για να βγει το σχετικό πόρισμα τον Νοέμβριο. Για τα υπόλοιπα πακέτα συστάσεων, επόμενος σταθμός είναι το φθινοπωρινό πακέτο του ευρωπαϊκού εξαμήνου που θα εκδοθεί παράλληλα. Θα τσεκάρει από το νέο Προσχέδιο Προϋπολογισμού (για το κατά πόσο εκπληρώνεται ο στόχος επιστροφής σε πλεονάσματα), έως ένα φάσμα συστάσεων που εκτείνονται από παρεμβάσεις στις αγορές, στα δημόσια οικονομικά, στη φορολογία, έως την υγεία, στη μείωση της ανεργίας και της φτώχειας...
Το κείμενο
Στο κείμενο καταγράφονται επίσης οι προκλήσεις που δημιούργησε η ενεργειακή κρίση, αλλά και η πρόοδος της χώρας λόγω των παρεμβάσεων που δρομολογήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Μαζί με τις ευπάθειες που παραμένουν ανά πεδίο. Στη σύσταση του Συμβουλίου «σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων 2022 της Ελλάδας και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σταθερότητας 2022 της Ελλάδας» αναφέρονται ανά πόρισμα τα εξής:
* Στην έκθεση χώρας 2022 για την Ελλάδα όσον αφορά την εφαρμογή των σχετικών ειδικών ανά χώρα συστάσεων που εκδόθηκαν από το Συμβούλιο το 2019, το 2020 και το 2021, η Επιτροπή προέβη σε απολογισμό της εφαρμογής του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας. Με βάση την ανάλυση αυτή, η έκθεση χώρας εντόπισε κενά σε σχέση με τις προκλήσεις που δεν περιλαμβάνονται, ή περιλαμβάνονται μόνο εν μέρει, στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και τις νέες και αναδυόμενες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προκύπτουν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αξιολόγησε επίσης την πρόοδο της Ελλάδας όσον αφορά την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και την επίτευξη των πρωταρχικών στόχων της ΕΕ για την απασχόληση, τις δεξιότητες και τη μείωση της φτώχειας, καθώς και την πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.
* Η Επιτροπή διενήργησε εμπεριστατωμένη επισκόπηση βάσει του άρθρου 5 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 για την Ελλάδα. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει μακροοικονομικές ανισορροπίες. Οι ευπάθειες σχετίζονται με το υψηλό δημόσιο χρέος, την ατελή εξωτερική επανεξισορρόπηση και τα υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων, σε συνθήκες χαμηλής δυνητικής ανάπτυξης και υψηλής ανεργίας.
* Η Επιτροπή επίσης σε άλλη δημοσιονομική έκθεση (βάσει του άρθρου 126 παράγραφος 3 της Συνθήκης της ΕΕ), εξέτασε τη δημοσιονομική κατάσταση. Και τούτο καθώς το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης της χώρας το 2021 υπερέβαινε την τιμή αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ που ορίζει η Συνθήκη. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κριτήριο του ελλείμματος δεν πληρούνταν. Αλλά σύμφωνα με το καθεστώς της ρήτρας διαφυγής «»η Επιτροπή δεν πρότεινε να κινηθούν νέες διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος την άνοιξη του 2022 και θα αξιολογήσει εκ νέου τη σκοπιμότητα της πρότασης για κίνηση διαδικασιών υπερβολικού ελλείμματος το φθινόπωρο του 2022».
* Για το ελληνικό σχέδιο Ανάκαμψης αναφέρεται πως καθορίζει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης για τον συντονισμό, την υλοποίηση και την παρακολούθηση των επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών μέτρων. Αναφέρεται πως «η πραγματική εφαρμογή του σχεδίου θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη διοικητική και εκτελεστική ικανότητα των φορέων υλοποίησης και θα πρέπει να παρακολουθείται στενά. Οι τεχνικές υπηρεσίες της περιφερειακής και τοπικής διοίκησης, συμπεριλαμβανομένων των δημοτικών εταιρειών, αναμένεται να συμβάλουν στην υλοποίηση μιας σειράς συνιστωσών. Ωστόσο, η διοικητική τους ικανότητα, ιδίως για τους μικρότερους δήμους, είναι συνήθως περιορισμένη και θα είναι σημαντικό να διατίθεται πρόσθετη στήριξη από το κεντρικό επίπεδο όταν χρειάζεται. Η τήρηση αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων, η ταχεία αντίδραση σε κωλύματα και η εξεύρεση λύσεων θα είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή εφαρμογή του σχεδίου. Μπορεί να είναι χρήσιμη μια διυπουργική ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση των εμποδίων. Τέλος, όσον αφορά τον γενικό συντονισμό, η Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Ταμείου Ανάκαμψης, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομικών, θα έχει καίριο ρόλο και αναμένεται να διατεθούν επαρκείς πόροι σε αυτήν, ενώ είναι απαραίτητη η στενή συνεργασία της εν λόγω Υπηρεσίας και της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού (η οποία είναι αρμόδια για τον συντονισμό των μεταρρυθμιστικών μέτρων)».
* Για την ενισχυμένη εποπτεία αναφέρεται πως «συνέβαλε στην παρακολούθηση της υλοποίησης των συγκεκριμένων δεσμεύσεων που ανέλαβε η Ελλάδα έναντι της Ευρωομάδας στις 22 Ιουνίου 2018 για την ολοκλήρωση των βασικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησαν στο πλαίσιο του προγράμματος. Η υλοποίηση αυτών των δεσμεύσεων, εντός συμφωνημένων προθεσμιών έως τα μέσα του 2022, αποτελεί τη βάση για την ελάφρυνση του χρέους· συνεπώς, έχει ξεκινήσει το τελευταίο έτος αυτής της ρύθμισης για την Ελλάδα». «Παρά τις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας και, πιο πρόσφατα, τις οικονομικές επιπτώσεις της στρατιωτικής επίθεσης της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Ελλάδα έχει εφαρμόσει αποτελεσματικά το μεγαλύτερο μέρος των δεσμεύσεων πολιτικής, γεγονός που βελτίωσε την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας και ενίσχυσε τη χρηματοπιστωτική της σταθερότητα» επισημαίνεται. Ωστόσο, «ορισμένα στοιχεία δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί πλήρως. Αυτό ισχύει ιδίως για την ολοκλήρωση του εθνικού κτηματολογίου, το οποίο θα βελτιώσει περαιτέρω το επιχειρηματικό κλίμα της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος και το πλήρες κτηματολόγιο αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Δεκέμβριο του 2022. Η εφαρμογή του κτηματολογίου έλαβε στήριξη από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ. Πιο πρόσφατα, ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας παρέχει στήριξη για την ψηφιοποίηση των καταχωρίσεων και των τίτλων δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Στο πλαίσιο του έργου του κτηματολογίου, η Ελλάδα πρέπει επίσης να ολοκληρώσει την κτηματογράφηση, την επιχειρησιακή λειτουργία του κτηματολογίου και την επικύρωση των δασικών χαρτών που καλύπτουν ολόκληρη τη χώρα».
* Για το σχέδιο REPowerEU αναφέρεται πως αποσκοπεί στη σταδιακή κατάργηση της εξάρτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία το συντομότερο δυνατόν. Για τον σκοπό αυτόν, προσδιορίζονται τα έργα, οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις που είναι πλέον κατάλληλα σε εθνικό, περιφερειακό και ενωσιακό επίπεδο. Εκτιμάται πως η Ελλάδα θα μπορούσε να επιταχύνει την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να επιταχύνει τη δημιουργία μιας οργανωμένης πλατφόρμας συναλλαγών που θα διευκολύνει τις διμερείς συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Με τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα των αδειών που περιλαμβάνονται στο ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα μειωθούν τα εμπόδια στις επενδύσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η κατάσταση
Αναφέρεται στο κείμενο πως η απόκριση της Ελλάδας σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής στήριξε την οικονομική ανάκαμψη το 2021, ενώ τα προσωρινά μέτρα στήριξης έκτακτης ανάγκης μειώθηκαν από 7,6% του ΑΕΠ το 2020 σε 7,2% το 2021. Τα μέτρα που ελήφθησαν από την Ελλάδα το 2021 συνάδουν με τη σύσταση του Συμβουλίου της 20ής Ιουλίου 2020. Τα δημοσιονομικά μέτρα διακριτικής ευχέρειας που εγκρίθηκαν από την κυβέρνηση το 2020 και το 2021 ήταν προσωρινά ή συνοδεύονταν από αντισταθμιστικά μέτρα. Με βάση στοιχεία επικυρωμένα από την Eurostat, το χρέος της γενικής κυβέρνησης ανήλθε στο 193,3% του ΑΕΠ το 2021.
Εκτιμάται πως το μακροοικονομικό σενάριο, στο οποίο στηρίζονται οι δημοσιονομικές προβολές στο πρόγραμμα σταθερότητας 2022, είναι ρεαλιστικό για το 2022 και ευνοϊκό για το 2023. Το πρόγραμμα σταθερότητας 2022 προβλέπει αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,1% το 2022 και κατά 4,8% το 2023. Συγκριτικά, οι εαρινές προβλέψεις 2022 της Επιτροπής προβλέπουν μεγαλύτερη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,5% το 2022 και χαμηλότερη αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,1% το 2023. Η διαφορά μεταξύ των προβλέψεων οφείλεται κυρίως στις διαφορετικές παραδοχές σχετικά με τον ρυθμό απορρόφησης των κονδυλίων της ΕΕ και σχετικά με τον αντίκτυπο της στρατιωτικής επίθεσης, ιδίως στην ιδιωτική κατανάλωση.
Για το 2022 αναφέρεται πως, η κυβέρνηση κατήργησε σταδιακά την πλειονότητα των μέτρων που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση της κρίσης της νόσου COVID-19, με αποτέλεσμα τα προσωρινά μέτρα στήριξης έκτακτης ανάγκης να μειωθούν από 7,2% του ΑΕΠ το 2021 σε 1,8% το 2022. Σε περίπτωση που οι τιμές της ενέργειας παραμείνουν υψηλές και το 2023, ορισμένα από αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να διατηρηθούν, επισημαίνεται. Απευθύνεται ένα πλέγμα τεσσάρων συστάσεων που περιλαμβάνει και τροποποιήσεις του πλαισίου φορολογικής πολιτικής της Ελλάδας , αλλά και παρεμβάσεις στον αριθμό των έκτακτων δημοσίων υπαλλήλων.
Όπως έγραφε το insider.gr, το κείμενο ομαδοποιεί τις συστάσεις προς την Ελλάδα σε τέσσερις άξονες, τους εξής:
1. Το 2023, να ακολουθήσει συνετή δημοσιονομική πολιτική, περιορίζοντας συγκεκριμένα την αύξηση των εθνικά χρηματοδοτούμενων τρεχουσών δαπανών κάτω από τη μεσοπρόθεσμη αύξηση του δυνητικού προϊόντος, λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχιζόμενη προσωρινή και στοχευμένη στήριξη προς τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που είναι περισσότερο ευάλωτα στις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας και προς τα άτομα που εγκαταλείπουν την Ουκρανία. Να είναι έτοιμη να προσαρμόσει τις τρέχουσες δαπάνες στην εξελισσόμενη κατάσταση. Να επεκτείνει τις δημόσιες επενδύσεις για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και για την ενεργειακή ασφάλεια, μεταξύ άλλων με τη χρήση του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, του RePowerEU και άλλων κονδυλίων της ΕΕ. Για την περίοδο μετά το 2023, να ακολουθήσει δημοσιονομική πολιτική που θα αποσκοπεί στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων και τη διασφάλιση αξιόπιστης και σταδιακής μείωσης του χρέους και δημοσιονομικής βιωσιμότητας μεσοπρόθεσμα μέσω σταδιακής εξυγίανσης, επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων. Με βάση τις μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, να βελτιώσει τον φιλικό προς τις επενδύσεις χαρακτήρα του φορολογικού συστήματος μέσω της θέσπισης συστήματος προαποφάσεων σε θέματα φορολογίας και να επανεξετάσει τη διάρθρωση της φορολογικής επιβάρυνσης των αυτοαπασχολουμένων. Να διασφαλίσει την αποδοτικότητα της δημόσιας διοίκησης, διατηρώντας παράλληλα τη δυνατότητα προσέλκυσης των κατάλληλων δεξιοτήτων και της συνέπειας με το ενιαίο μισθολόγιο.
2. Να προχωρήσει στην εφαρμογή του οικείου σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, σύμφωνα με τα ορόσημα και τους στόχους που καθορίζονται στην εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου της 13ης Ιουλίου 2021. Να ολοκληρώσει ταχέως τις διαπραγματεύσεις με την Επιτροπή σχετικά με τα έγγραφα προγραμματισμού της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2021-2027, ώστε να αρχίσει η εφαρμογή τους. Να ολοκληρώσει τις εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις που έχουν επιδιωχθεί στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας, συμπεριλαμβανομένης της μεταρρύθμισης του κτηματολογίου.
3. Με σκοπό την εξασφάλιση επαρκούς και ισότιμης πρόσβασης στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, να ολοκληρώσει την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της πρωτοβάθμιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σύμφωνα με το πλαίσιο που τροποποιήθηκε βάσει της ενισχυμένης εποπτείας, συμπεριλαμβανομένης της στελέχωσης όλων των μονάδων πρωτοβάθμιας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της εγγραφής του πληθυσμού και της καθιέρωσης αποτελεσματικού συστήματος υποχρεωτικών παραπομπών των ασθενών από τους γενικούς ιατρούς.
4. Να μειώσει τη συνολική εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και να διαφοροποιήσει τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων επιταχύνοντας την ανάπτυξη της ανανεώσιμης ενέργειας και υποδομών που καθιστούν δυνατή τη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου. Να αντιμετωπίσει επίσης την εξάρτηση μέσω της εξασφάλισης επαρκούς δυναμικότητας των δικτύων και διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και των διασυνδέσεων αερίου και της διαφοροποίησης των οδών εφοδιασμού με αέριο. Να ενισχύσει το πλαίσιο της αγοράς ενεργειακών υπηρεσιών και να εντείνει τα μέτρα ενίσχυσης της ενεργειακής απόδοσης μέσω μεταρρυθμίσεων και κινήτρων της αγοράς για τη στήριξη της απανθρακοποίησης του οικοδομικού τομέα και του τομέα των μεταφορών, ιδίως με την προώθηση της ηλεκτρικής κινητικότητας.
