Το φορτίο των γυναικολογικών καρκίνων διεθνώς είναι σημαντικό, με 1,4 εκατομμύρια νέες διαγνώσεις, που αφορούν συνολικά τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, τον καρκίνο του ενδομητρίου και τον καρκίνο των ωοθηκών (ενώ υπάρχουν και κάποια περιστατικά σπάνιων μορφών όπως ο καρκίνος του κόλπου). Στην πατρίδα μας τη μεγαλύτερη επίπτωση έχουν τα δύο τελευταία ογκολογικά νοσήματα (δηλαδή οι καρκίνοι του ενδομητρίου και των ωοθηκών) που διακρίνονται δυστυχώς για την καθυστερημένη διάγνωση τους, με συνέπεια πολλά περιστατικά να έχουν κακή έκβαση.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας καταγράφει στην πατρίδα μας περίπου 1500 νέα περιστατικά ετησίως και χάρη στον HPV εμβολιασμό (όπου βέβαια μπορούμε να πάμε καλύτερα καθώς υστερούμε σε σύγκριση με το ευρωπαϊκό μέσο όρο της εμβολιαστικής κάλυψης σε κορίτσια και αγόρια), το τεστ ΠΑΠ και το τεστ HPV, έχει συντελεστεί πρόοδος στην έγκαιρη διάγνωση των προκαρκινικών βλαβών. Δεν μπορούμε ακόμα να τον συγκρίνουμε με το πολύ επιτυχημένο μοντέλο προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του μαστού, αλλά και πάλι είμαστε σε καλό δρόμο.
Δυστυχώς, όμως, για τον καρκίνο του ενδομητρίου και τον καρκίνο των ωοθηκών τα πράγματα δεν είναι καλά στην Ελλάδα. Όπως εξηγούν ο νέος πρόεδρος της Ένωσης Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) Εμμανουήλ Σαλούτσος και ο γενικός γραμματέας της ΕΟΠΕ Μιχάλης Λιόντος, πρώτος σε συχνότητα εμφάνισης γυναικολογικός καρκίνος στην Ελλάδα είναι ο καρκίνος του ενδομητρίου με 2500-3000 νέα περιστατικά ετησίως, δεύτερος ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας με 1000-2000 νέα περιστατικά ετησίως και τρίτος σε συχνότητα εμφάνισης είναι ο καρκίνος των ωοθηκών με 800-1000 νέα περιστατικά ετησίως.
Ο καρκίνος του ενδομητρίου έχει στενή συσχέτιση με την παχυσαρκία, που επίσης αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας στην πατρίδα μας. Επίσης περιλαμβάνεται μεταξύ των 14 νεοπλασιών που έχουν σαφές κληρονομικό υπόβαθρο. Ένα σύμπτωμα που πρέπει να χτυπήσει «καμπανάκι» είναι η κολπική αιμορραγία, ακόμα και στην εμμηνόπαυση, αλλά δυστυχώς οι γυναίκες δεν είναι ενήμερες για το αναφέρουν στον γιατρό τους. Στον καρκίνο του ενδομητρίου δεν υπάρχει εξέταση προσυμπτωματικού ελέγχου (κάτι σαν το τεστ ΠΑΠ) και η αντιμετώπιση είναι αποκλειστικά χειρουργική. Τη χειρότερη, πάντως, έκβαση στην Ελλάδα, έχουν τα περιστατικά του καρκίνου των ωοθηκών, που διαγιγνώσκονται ιδιαίτερα καθυστερημένα. Ούτε εδώ υπάρχει η δυνατότητα screening με πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου και στο 20% των περιστατικών ανιχνεύονται κληρονομικές μεταλλάξεις. Από την πλευρά της Ιατρικής έχουμε πλέον στη φαρέτρα νέα φάρμακα για τον καρκίνο των ωοθηκών μετά από μια 20ετία στασιμότητας, αλλά και πάλι είναι υψίστης σημασίας να γίνεται έγκαιρα η διάγνωσή του, κάτι που προϋποθέτει ετήσιο γυναικολογικό τσεκ-απ γιατί το συγκεκριμένο ογκολογικό νόσημα δεν δίνει προειδοποιητικά συμπτώματα. Γι αυτό άλλωστε χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς «σιωπηλός δολοφόνος».
Αυξημένη επιβίωση στα Κέντρα Εμπειρογνωμοσύνης
Παράλληλα, ο πρόεδρος της ΕΟΠΕ Εμμανουήλ Σαλούτσος και ο γενικός γραμματέας Μιχάλης Λιόντος υπογραμμίζουν την σημασία να αντιμετωπίζονται οι καρκίνοι από διεπιστημονική ομάδα σε Κέντρα Αριστείας ή Κέντρα Εμπειρογνωμοσύνης τα οποία χειρίζονται μεγάλο αριθμό περιστατικών και έχουν μεγάλη εμπειρία. Είναι επιβεβαιωμένο από διεθνείς μελέτες ότι η επιβίωση των ασθενών στα κέντρα Εμπειρογνωμοσύνης είναι αυξημένη κατά τουλάχιστον 10% ειδικά όταν αυτά συμμετέχουν στην διεξαγωγή κλινικών μελετών. Επειδή βέβαια τέτοιου είδους κέντρα δεν μπορούν να βρίσκονται παντού, παρά μόνο σε μεγάλες πόλεις, εκεί μπορεί να γίνεται η αρχική αντιμετώπιση του ασθενούς και μετά να παραπέμπεται στον κοντινό του παθολόγο-ογκολόγο, ώστε να αποφεύγονται οι μετακινήσεις των ασθενών από την περιφέρεια στην πρωτεύουσα. Όμως θα πρέπει να εγκαθιδρυθεί ένα οργανωμένο δίκτυο που να συνενώνει τα Κέντρα Εμπειρογνωμοσύνης με τις επιμέρους δομές στην πατρίδα μας.
Κενά στο Μητρώο Νεοπλασιών
Ένα άλλο πρόβλημα αφορά το Μητρώο Νεοπλασιών (Registry), που δεν έχει συμπεριλάβει όλα τα περιστατικά καρκίνου καθώς οι γιατροί που είναι επιφορτισμένοι με τη διαδικασία, δεν προλαβαίνουν να κάνουν πάντα την συμπλήρωσή του. Επίσης, στα ογκολογικά νοσοκομεία έχουν δημιουργηθεί τα ογκολογικά συμβούλια που είναι μεν αρμόδια για τη διαχείριση κάθε περιστατικού αλλά από τα ογκολογικά συμβούλια δεν προλαβαίνουν να περάσουν όλοι οι ασθενείς –λόγω του μεγάλου φορτίου που «σηκώνουν» τα ογκολογικά νοσοκομεία.
Ενημερωτική εκστρατεία «Έχεις Μήνυμα»
Για να αυξηθεί η πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες, η φαρμακοβιομηχανία GSK υλοποιεί 22 κλινικά ογκολογικά προγράμματα, εκ των οποίων τα 3 αφορούν τους γυναικολογικούς καρκίνους και διεξάγονται στην πατρίδα μας με την συμμετοχή 33 ασθενών. Επιπλέον για να μειωθούν οι καθυστερημένες διαγνώσεις η GSK υλοποιεί την ενημερωτική καμπάνια «Έχεις μήνυμα» (exeis-minima), προτρέποντας τις γυναίκες να μην αφήσουν το σώμα τους «στο αδιάβαστο» και να κάνουν ετήσια γυναικολογικά τσεκ-απ.
