Ροή
Τα κέρδη ομολόγων 644 εκατ. ευρώ που εισέρρευσαν στα κρατικά ταμεία, ως επιβράβευση για την επιτυχή ολοκλήρωση της 8ης αξιολόγησης χώρας σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, έχουν αυξημένη σημασία φέτος. Το κρίσιμο είναι η ακόμη μεγαλύτερη σημασία που θα έχουν το 2021 τα τουλάχιστο 1,3 δισ. ευρώ που περιμένει η Αθήνα από την ίδια πηγή.
Πέραν της – αναγκαίας - ενίσχυσης των ταμειακών διαθεσίμων του ελληνικού δημοσίου (που αναμένεται να κλείσουν στα 30-32 δισ. ευρώ φέτος), υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος: Η πανδημία άλλαξε τον τρόπο που μετράται το ελληνικό έλλειμμα. Κατά συνέπεια, το εν λόγω ποσό βελτιώνει την «εικόνα» της χώρας έναντι θεσμών και αγορών, αλλά και την «ανοχή» τους για επιπλέον παρεμβάσεις στήριξης της αγοράς και της κοινωνίας.
Υπό τις «κανονικές» συνθήκες της ενισχυμένης εποπτείας (που θα ίσχυαν στη χώρα αν δεν είχε ξεσπάσει η Πανδημία και δεν είχε εφαρμοσθεί η λεγόμενη «ρήτρα διαφυγής»), η Ελλάδα θα κρινόταν με άλλο δείκτη ελλείμματος. Ο λόγος για έναν δείκτη που είναι «κληρονομιά» των μνημονιών και δεν προσμετρά τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων, τις συναλλαγές για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αλλά και τα έσοδα από τις «δόσεις» του ESM (σ.σ. δηλαδή από τις μεταφορές ποσών που συνδέονται με εισοδήματα των εθνικών κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης, τα οποία προέρχονται από την κατοχή Ελληνικών κρατικών ομολόγων στα επενδυτικά τους χαρτοφυλάκια).
Η δημοσιονομική εποπτεία
Πλέον, η χώρα και το 2021 θα ελέγχεται τον ίδιο δείκτη που ισχύει για όλα τα κράτη της ΕΕ. Δηλαδή με βάση το έλλειμμα όπως το υπολογίζει η Eurostat.
Κατά συνέπεια, οι «δόσεις» του ESM των τουλάχιστον 1,3 δισ. ευρώ περίπου που μπορούν να έρθουν τον επόμενο Ιούνιο και Δεκέμβριο (αν όλα πάνε καλά στις αξιολογήσεις των θεσμών), θα βοηθήσουν τη δημοσιονομική της εικόνα, εξηγούν αρμόδιες πηγές. Θυμίζουν επίσης πως εκκρεμεί και 1 ακόμη δόση από το «παρελθόν» την οποία σε κάποια φάση θα διεκδικήσει η Αθήνα.
Το ποσό αυτό που μειώνει το έλλειμμα του 2021 όπως, επισημαίνουν, έχει ειδική σημασία και για τη διαπραγματευτική ικανότητα της χώρας ώστε να διεκδικήσει πιο πολλά μέτρα στήριξης αλλά και με την προσπάθεια άντλησης το 2021 από τις αγορές 8 - 12 δισ. ευρώ την οποία σχεδιάζει η κυβέρνηση και αποτυπώνεται στο Ετήσιο Πρόγραμμα Δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου.
Στο τελευταίο Eurogroup οι υπουργοί Οικονομικών επανεπιβεβαίωσαν ότι η ρήτρα γενικής διαφυγής θα ισχύει για το σύνολο του επόμενου έτους. Αλλά έκαναν σαφές ότι την Άνοιξη θα συναντηθούν για να επανεξετάσουν τη στάση τους.
Με άλλα λόγια ενώ φέτος επιτρέπονται τα μέτρα στήριξης σχεδόν «ελεύθερα», αρκεί να είναι προσωρινού χαρακτήρα και στοχευμένα σε παρεμβάσεις που συνδέονται με τη θωράκιση του υγειονομικού συστήματος των πολιτών και των επιχειρήσεων από την Πανδημία, το 2021 θα δίνεται όλο και πιο μεγάλη σημασία στο πώς θα γίνει η «επαναφορά» της οικονομίας. Δηλαδή η επιστροφή σε δημοσιονομικούς κανόνες για το έλλειμμα αλλά και για το χρέος (που αποτελεί το μεγάλο «αγκάθι» για την Ελλάδα αφού θα πρέπει να κρίνεται ως βιώσιμο μακροπρόθεσμα στις σχετικές μελέτες που θα γίνουν τους επόμενους μήνες).
Βεβαίως, έχει αρχίσει η συζήτηση στην ΕΕ για το πως μπορεί να ανοίξει ένας διάλογος αναφορικά με μία αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων σε σχέση με τα «βάρη» που προκάλεσε η κρίση. Ωστόσο, εξηγούν αρμόδιες πηγές, δεν είναι καθόλου σαφές το πότε και σε ποιο βαθμό αυτός θα τελεσφορήσει.
Και τούτο, όπως θυμίζουν, με την Ελλάδα να πρέπει θεωρητικά να ολοκληρώσει τη διαδικασία ενισχυμένης εποπτείας στα μέσα του 2022. Με τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% του ΑΕΠ το 2022 (με βάση τις αποφάσεις του 2018) και με σταδιακή αποκλιμάκωση στο 2,2% του ΑΕΠ στη συνέχεια για 10ετίες (με ενδιάμεσους σταθμούς στο 3% και στο 2,5% του ΑΕΠ τα έτη 2023 και 2024 αντίστοιχα).
Η κυβέρνηση έχει υπολογίσει μέτρα στήριξης αξίας 7,5 δισ. ευρώ το 2021 τα οποία πλέον εκτιμά ότι θα δαπανήσει μέσα στους πρώτους μήνες του έτους. Και ως μεγάλο αντιστάθμισμα επιχειρεί να αναδείξει την ενίσχυση του «παρονομαστή» του χρέους, δηλαδή του ΑΕΠ. Επιχειρεί την επιστροφή σε ανάπτυξη - ειδικά από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και μετά - με μοχλό τις ξένες επενδύσεις και τα κονδύλια του σχεδίου ανάκαμψης (σ.σ. το οποίο επίσης συνδέεται με μεταρρυθμίσεις και με τον κύκλο του Ευρωπαικού Εξαμήνου). Στον Κρατικό Προϋπολογισμό του έτους 2021 εκτιμάται επισήμως πως τα δημοσιονομικά μέτρα αλλά και οι συνέπειες της ύφεσης του 2020 οδηγούν σε πρόβλεψη πρωτογενούς ελλείμματος ύψους 3,88% του ΑΕΠ.
