Ροή
Έχοντας καταγράψει ρεκόρ επενδύσεων το 2018 οι θεσμικοί επενδυτές της αγοράς ακινήτων ετοιμάζονται για ένα δυνατό 2019, όπου θα κυριαρχήσουν ο ανταγωνισμός και δεν αποκλείεται να καταγραφούν ακόμη και πόλεμοι τιμών για τα καλύτερα ακίνητα που θα βγουν προς πώληση. Και αυτό γιατί ενώ τα κεφάλαια και οι εταιρείες που στοχεύουν σε επενδύσεις στο real estate αυξάνονται, οι εταιρείες ανάπτυξης ακινήτων (real estate developers) παραμένουν ελάχιστες και τα καλά ακίνητα ακόμη λιγότερα.
Όλες οι Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητα (ΑΕΕΑΠ), από την μεγαλύτερη έως και τη μικρότερη, παραμένουν εξαιρετικά ενεργές αναζητώντας ποιοτικά ακίνητα για να επενδύσουν. «Οπλισμένες» με υψηλά διαθέσιμα αλλά και ανοιχτές πιστωτικές γραμμές οι εγχώριες επενδυτικές εταιρίες διαθέτουν μια ρευστότητα της τάξης των 500 εκατ. ευρώ, έτοιμη να χρησιμοποιηθεί για την αγορά όποιο ακινήτου εισοδήματος βγει στην αγορά. Την ίδια στιγμή τον δρόμο για το ΧΑ έχει πάρει μια σειρά νέων ΑΕΕΑΠ. Μεταξύ αυτών η Orilina ΑΕΕΑΠ με βασικό μέτοχο το βρετανικό επενδυτικό κεφάλαιο Brevan Howard αλλά και η ΑΕΕΑΠ του ομίλου Βιοχάλκο που διαθέτει σημαντικό χαρτοφυλάκιο ακινήτων όπως τα εμπορικό κέντρo River West στον Κηφισό και το εμπορικό πάρκο Mare West στην Κόρινθο. Αίτημα στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας ΑΕΕΑΠ έχει υποβάλλει και ο όμιλος Fourlis. Ταυτόχρονα την είσοδο της στο ΧΑ ετοιμάζει και η Μπλε Κέδρος ΑΕΕΑΠ συμφερόντων οικογένειας Ευμορφίδη της Cocomat.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του insider.gr, τουλάχιστον άλλα τρια με τέσσερα επιχειρηματικά σχήματα και funds ετοιμάζουν τους φακέλους για την δημιουργία ΑΕΕΑΠ μέσα στο 2019.
Μετρημένοι στα δάχτυλα οι developers
Και αν οι παίχτες στο επενδυτικό πεδίο αυξάνονται, το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει στο πεδίο των developers, δηλαδή των εταιρειών που κατασκευάζουν ποιοτικά κτήρια (είτε από την αρχή είτε μέσω ανακατασκευής υπάρχοντων ακινήτων), βρίσκουν ενοικιαστές και στη συνέχεια τα πωλούν σε επενδυτές.
Εν μέρει αυτό οφείλεται και στα ηχηρά «κανόνια» που καταγράφηκαν στον συγκεκριμένο κλάδο τα χρόνια της κρίσης με πιο σημαντικό αυτό της «Μπάμπης Βωβός Διεθνής Τεχνική». Έχοντας σημαντικά ανοίγματα από την περίοδο της ραγδαίας ανάπτυξης πολλοί developers δεν κατάφεραν να αντέξουν τη σφοδρή κρίση του 2009 που χτύπησε κυρίως τον κλάδο των ακινήτων. Η μεγαλύτερη απ’ αυτές, η Μπάμπης Βωβός λύγισε και τα ακίνητά της οδηγήθηκαν στις πιστώτριες τράπεζες, η Ektasis Development βρίσκεται σε… κωματώδη κατάσταση με τις τράπεζες να ζητούν την εκκαθάρισή της, ενώ ο όμιλος Χαραγκιώνη αναμένει την ολοκλήρωση μια σημαντικής συμφωνίας χρηματοδότησης από ξένο fund για να ξεκινήσει να δραστηριοποιείται εκ νέου.
Ουσιαστικά, η μοναδική εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων που υλοποιεί σήμερα μεγάλα έργα στη χώρα μας είναι η Dimand, τα τελευταία χρόνια έχει αναλάβει μια σειρά από σημαντικά projects, τα οποία όμως πάντα γίνονται προσεκτικά και με εξασφαλισμένη την χρηματοδότησή τους είτε από τον τελικό χρήστη, είτε από επενδυτή. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι τα γραφεία που ανέπτυξε η εταιρεία στην Καλλιθέα για τον όμιλο Αγγελικούση και η ανακατασκευή των πρώην αποθηκών του Παπαστράτου στον Πειραιά.
Μια ακόμη εταιρεία που έχει αναπτύξει πλούσια δράση στην χώρα μας και μάλιστα χωρίς να απασχολήσει πολύ την επικαιρότητα έρχεται από την Ολλανδία. Ο λόγος για την Ten Brinke η οποία μέσω της ελληνικής θυγατρικής της διαθέτει περί τα 25 έργα σε φάση σχεδιασμού ή ανάπτυξης στη χώρα μας. Από κει και περά εντοπίζεται ένα κενό, το οποίο όπως σημειώνουν έμπειροι επαγγελματίες της αγοράς προσφέρει ευκαιρίες για όποιον είναι διατεθειμένος να πάρει το απαραίτητο ρίσκο.
Η… ένδεια προσφοράς ανεβάζει τις τιμές
Η έλλειψη ποιοτικών ακινήτων όπως είναι φυσικό ανεβάζει τις τιμές. Αυτό το φαινόμενο είναι πιο εμφανές στην αγορά γραφείων, που θεωρείται από τους πιο «καυτούς» κλάδους της αγοράς ακινήτων στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Οι ποιοτικοί χώροι είναι ελάχιστοι με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν σημαντικά τα ενοίκια, τα οποία με τη σειρά τους ανεβάζουν τις αποδόσεις.
Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων, Arbitrage Real Estate σε επαγγελματικά κτίρια Α΄ κατηγορίας και υψηλής ποιότητας κατασκευής, τα μισθώματα κυμαίνονται
μεταξύ 13 και 30 ευρώ ανά τετραγωνικό τον μήνα με το ποσοστό των κενών χώρων να βρίσκεται μεταξύ 10%-15%.
Στο επίκεντρο τα «κόκκινα» χαρτοφυλάκια
Μια αύξηση της προσφοράς αναμένεται από τα ακίνητα των «κόκκινων» δανείων που θα βγουν προς πώληση από τις τράπεζες. Οι επενδυτές, όμως, κρατούν μικρό καλάθι καθώς θεωρούν πως τα πραγματικά ποιοτικά ακίνητα εισοδήματος που βρίσκονται σε αυτά τα χαρτοφυλάκια είναι ελάχιστα.
Ένα πρώτο τεστ για το 2019 είναι ο διαγωνισμός που τρέχει η Alpha Bank για την πώληση ακινήτων που ανήκαν στην Μπάμπης Βωβός Διεθνής Τεχνικής συνολικής εκτιμώμενης αξίας 70 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες το ενδιαφέρον για τον εν λόγω διαγωνισμό είναι έντονο και σχεδόν όλες οι μεγάλες επενδυτικές εταιρείες αλλά και funds ακινήτων ετοιμάζονται να καταθέσουν προσφορές.
