Ροή
Ζητήματα, ή και προβλήματα χρηματοδότησης, αλλά και προσφυγές σε μεγάλους διαγωνισμούς φαίνεται να «ταλαιπωρούν» συμβάσεις δισεκατομμυρίων ευρώ αθροιστικά και έργα που σχετίζονται με οδικούς άξονες, φράγματα/αντιπλημμυρικά, σιδηρόδρομο, Μετρό ή λιμενικές υποδομές κ.α. Πλήθος έργων και συμβάσεων κινδυνεύουν με εκτροχιασμό, είτε σε σχέση με τα χρονοδιαγράμματα (υπογραφή συμβάσεων, εκτέλεση και ολοκλήρωση εργασιών, τεχνικές αλλαγές κ.α.) είτε και αναφορικά με το μοντέλο χρηματοδότησής τους. Τα θέματα αυτά, όπως προκύπτει, εμπλέκουν πολλούς και διαφορετικούς τομείς δραστηριοτήτων και βέβαια σχεδόν το σύνολο των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων – δυνάμεων της χώρας, ήτοι τους ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Intrakat – ΑΚΤΩΡ, ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, Mytilineos που έτσι κι αλλιώς καρπώνονται τη «μερίδα του λέοντος» των συμβάσεων, «χτίζοντας» αθροιστικό ανεκτέλεστο σχεδόν 14 δισ. ευρώ, έχοντας κερδίσει ή διεκδικώντας συμβάσεις (παραχωρήσεις/ΣΔΙΤ) πολλών δισ. ευρώ συνολικά.
Είναι δεδομένο ότι ενώ η αγορά αναμένει ολοκλήρωση διαδικασιών και επίσπευση έργων, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών βρίσκεται στη θέση αναζήτησης χρηματοδοτικών «καλαθιών» για έργα που συχνά απεντάσσονται (π.χ. από Ταμείο Ανάκαμψης ή και από ΠΔΕ – ΕΣΠΑ) για να «χωρέσουν» άλλα projects ή για να προωθηθούν άλλες εργολαβίες που αποτελούν πλέον προτεραιότητες. Και με τη σειρά τους οι κατασκευαστές είτε αναμένουν αποφάσεις για τη χρηματοδότηση έργων είτε για προσφυγές που έχουν υποβληθεί από φορείς (π.χ. Δήμοι κ.α.) ή και από τον ανταγωνισμό.
Οι ανακατατάξεις και τα θέματα χρηματοδότησης
Όπως τελευταία έχει αναφέρει η στήλη BackStory αλλά και γενικότερα το insider.gr, για παράδειγμα, είτε για λόγους χαμηλής ωρίμανσης, είτε επειδή το Ταμείο Ανάκαμψης έχει πιο «σφιχτά» χρονοδιαγράμματα έναντι άλλων χρηματοδοτικών «καλαθιών» αλλά και σε σχέση με την ελληνική πραγματικότητα που βρίθει καθυστερήσεων και εκκρεμοτήτων, είτε λόγω νέων δεδομένων (π.χ. ζημίες από Daniel) ή αναπροσαρμογής στόχων και προτεραιοτήτων, κάποια έργα υποδομών μάλλον «χάνουν το τρένο» του RRF. Βέβαια, αυτό μπορεί και να μην είναι μεγάλο πρόβλημα, καθώς, αν έμεναν εντός ίσως να έχαναν χρηματοδότηση, ενώ πλέον, η κυβέρνηση θα αναζητήσει άλλους πόρους. Ανάμεσα σε αυτά είναι 4-5 έργα κατασκευής φραγμάτων/αντιπλημμυρικών ανά την χώρα (Κρήτη, Λουτράκι, Θεσσαλονίκη, Αμβρακία) ή και ύδρευσης (Άρτας, Πρέβεζας και Λευκάδας), τα ηλεκτρονικά διόδια, το 5G στους οδικούς άξονες, το ΣΔΙΤ ανάταξης του σιδηρόδρομου, έργα ψηφιοποίησης κ.α.. Και δεν είναι λίγα τα ποσά, κάπου 600 – 700 εκατ. ευρώ. Βέβαια, μπήκαν έργα όπως η αποκατάσταση ζημιών στη Θεσσαλία (σιδηρόδρομος κ.α.), ενώ, γενικά, έτσι κι αλλιώς το RRF είχε τις αναπροσαρμογές του. Παρέμειναν στο Ταμείο Ανάκαμψης ο οδικός Αξονας Κεντρικής Ελλάδας E65 – Βόρειο Τμήμα με χρηματοδότηση ύψους 442 εκατ. ευρώ και τα έργα του Βορείου Οδικού Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.), με 427 εκατ. ευρώ, ωστόσο, ουδείς μπορεί να «βάλει το χέρι του στη φωτιά» τι θα ισχύσει, ενώ ερωτηματικά υπάρχουν και για τα έργα οδικής ασφάλειας (κάπου 700 εκατ. ευρώ), τις έξυπνες γέφυρες κ.α. Προφανώς, στο υπουργείο αναζητούν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης π.χ. μέσω ΕΣΠΑ και άλλων πόρων – προγραμμάτων.
Ο τελευταίος γύρος συζητήσεων για το θέμα της χρηματοδότησης προέκυψε και με αφορμή το έργο για την επέκταση της Λ. Κύμης (ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ – Intrakat), σχεδόν 350 εκατ. ευρώ (υπάρχει και προαίρεση), όπου αποδείχτηκε πως δεν υπάρχει «κλειδωμένη» χρηματοδότηση π.χ. από το ΠΔΕ για ένα αναγκαίο έργα για το Λεκανοπέδιο, ενώ ερωτηματικά υπάρχουν για άλλα projects με φράγματα, ακόμα και με οδικά όπως και η παράκαμψης Μακρακώμης με το ανατολικό μέτωπο Σήραγγας Τυμφρηστού του οδικού Άξονα Λαμία – Καρπενήσι, προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ.
Υπό αναζήτηση χρηματοδότησης, όπως έχει αποκαλύψει το insider.gr, είναι και το «πακέτο» των σιδηροδρομικών έργων, με ανταγωνιστικό διάλογο, ύψους 4,5 δισ. ευρώ που προωθεί η ΕΡΓΟΣΕ για να συνδέσει δίκτυο με κεντρικά λιμάνια. Τα δύο έργα στο βόρειο μέτωπο (π.χ. το τμήμα Τοξότες – Νέα Καρβάλη, η σύνδεση της Αλεξανδρούπολης με το Ορμένιο) αποτελούν προτεραιότητες, αλλά υπάρχουν κάποια «κενά» στη χρηματοδότηση, όπως και η γραμμή έως το λιμάνι της Πάτρας (με νέα χρηματοδοτική πρόταση, υπάρχουν και ενστάσεις για το τεχνικό αντικείμενο), ή και η επέκταση προς Λαύριο, με αυτήν προς Ραφήνα να αποτελεί ερωτηματικό. Πόροι από το ΕΠΣΑ 2021 – 2027, το CEF ή διακρατικά «καλάθια» ίσως παίξουν τον ρόλο τους στα projects αυτά. Βέβαια, στον σιδηρόδρομο υπάρχει εσχάτως και το θέμα της «ομογενοποίησης» των 3 φορέων (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ) που όμως απαιτεί και το «οκ» των Βρυξελλών.
Το πρόβλημα των προσφυγών
Την ίδια ώρα, κάποια έργα και συμβάσεις έχουν «μπλέξει» με προσφυγές. Και μπορεί για την παραχώρηση του ΒΟΑΚ το «πεδίο να είναι καθαρό», αλλά να αγνοείται το timimg ανακοίνωσης νεότερων εξελίξεων για τις οικονομικές προσφορές, ή στο FlyOver να εκκινούν κάποιες αρχικές διεργασίες, ωστόσο, στο ΣτΕ θα κριθεί, για παράδειγμα, η τύχη της επέκτασης της Λ. Κύμης καθώς ο δήμος Ηρακλείου έχει προσφύγει ζητώντας μέρος του έργου να είναι «σκεπαστό» (στα όρια του δήμου). Η υπόθεση θα συζητηθεί τον προσεχή Φεβρουάριο, με την προσφυγή να αποτελεί ένα ακόμα πρόβλημα πέραν της χρηματοδότησης. Αλλά και ο διαγωνισμός για τη νέα 25ετή σύμβαση της Αττικής Οδού έχει εκκρεμότητες που σχετίζονται με το κατά πόσο η Vinci (με τη Mytilineos) θα πάνε στο ΣτΕ κι ενώ για την ώρα η ΕΔΗΣΥ έχει απορρίψει την προσφυγή τους. Με αποτέλεσμα ΤΑΙΠΕΔ και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ να αναμένουν τις εξελίξεις με την τρέχουσα σύμβαση που λήγει τον Οκτώβριο του 2024. Η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (με την Egis) αναμένει εξελίξεις και για τη Εγνατία Οδό, όπου εκκρεμότητες δεν υπάρχουν με προσφυγές αλλά με άλλα ζητήματα, όπως η αναθεώρηση των διοδίων κ.α., ώστε να «κλείσει» το θέμα και να υπογραφεί η σύμβαση των 1,5 δις ευρώ. Βέβαια, το θέμα των προσφυγών – ενστάσεων υπήρχε και σε άλλους διαγωνισμούς που τελικά ακυρώθηκαν και δημοπρατήθηκαν εκ νέου, όπως το οδικό έργο Ιωάννινα – Κακκαβιά 310 εκατ. ευρώ και η παράκαμψης Μακρακώμης με το ανατολικό μέτωπο Σήραγγας Τυμφρηστού, με τις ΕΚΤΕΡ – Δομική Κρήτης, ΕΡΕΤΒΟ, ΤΕ.ΝΑ. να προσφεύγουν στην ΕΑΔΗΣΥ στο πρόσφατο παρελθόν, όπως είχαμε αποκαλύψει, να δικαιώνονται, και να ετοιμάζονται για τους νέους διαγωνισμούς (προσφορές 5 Δεκεμβρίου αν δεν αλλάξει κάτι).
Σημειώστε ότι «παγωμένοι» είναι και άλλοι διαγωνισμοί που… αναμένουν εκδικάσεις από ΕΑΔΗΣΥ ή ΣτΕ, όπως στη διαχείριση αποβλήτων, με μια χαρακτηριστική περίπτωση τη ΣΔΙΤ Μονάδας Αποβλήτων αξίας 202 εκατ. ευρώ στην Κεντρική Μακεδονία (προσφυγές από τις «ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. - ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ Α.Ε.» και «ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ Α.Ε»), διαγωνισμό που διεκδικούν οι «ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ – ΤΙΤΑΝ», «MORE - ΑΒΑΞ - THALIS», ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ (αρχικά εμφανίζονταν μαζί με τη Μεσόγειος), INTRAKAT, «ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. – ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ Α.Ε.», ή και το έργο για την «Κατασκευή, Λειτουργία και Συντήρηση Μονάδας ΑΕΚΚ εντός της ΟΕΔΑ Δυτικής Αττικής», ήτοι υλικών που εντάσσονται στην κατηγορία των Αποβλήτων από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ), αξίας άνω των 67 εκατ. ευρώ.
Πάντως, στο ΣτΕ μένει να φανεί αν πάει και η Goldair Cargo για τον διαγωνισμό του ΤΑΙΠΕΔ για την πώληση του 67% του Οργανισμού Λιμένος Βόλου στον οποίο είχε επικρατήσει ο ΟΛΘ.
Το γενικό πλαίσιο
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν έργα και συμβάσεις πολλών δις ευρώ συνολικά που για τον ένα ή τον άλλον λόγο βρίσκονται σε… αρρυθμία, με το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών να επιχειρεί να βρει λύσεις και χρηματοδότηση. Αυτό, σε μια περίοδο που έχει συσσωρευθεί τεράστιο πακέτο προς εκτέλεση υποδομών που φέρνει του 4 ισχυρούς ομίλους στα όρια των δυνατοτήτων τους, ίσως όχι τόσο για την τεχνική τους επάρκεια, όσο για την εξασφάλιση πόρων, την ίδια συμμετοχή τους (λόγω πολλών παραχωρήσεων/ΣΔΙΤ), τις δυνατότητες των τραπεζών να συνδράμουν κι ενώ υπάρχουν και αρκετές άλλες δυσκολίες (έλλειψη εργατών, εγγυητικές κ.α.).
