Οι μεγάλοι σε μέγεθος (και προοπτική/αξία) διαγωνισμοί, προσελκύουν αναπόφευκτα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα και μοιραία προκαλούν και… μεγάλο ανταγωνισμό, που κάποιες φορές καταλήγει σε «μάχες» μεταξύ των διεκδικητών. Ιδίως, όταν υπάρχουν γενικότερα πολλά «ανοιχτά μέτωπα», σε διαγωνισμούς και έργα, αλλά και θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος που παραμένουν «στο τραπέζι» (π.χ. το ζήτημα των διοδίων που έχει φέρει σε αντιπαράθεση αλλά και σε διαπραγμάτευση παραχωρησιούχους, ιδίως ξένους ομίλους, και κυβέρνηση).
Το «παζλ» των διεκδικήσεων
Όπως έχει αναδείξει και η στήλη BackStory, η διαγωνιστική διαδικασία για τη νέα 25ετή σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού, την οποία έχει κερδίσει η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με προσφορά κοντά 3,3 δισ. ευρώ, αποτελεί πλέον ένα νέο μέτωπο αντιπαράθεσης με την κοινοπραξία της Vinci (μαζί με τη Mytilineos). Ωστόσο, στην αγορά περιμένουν να διαπιστώσουν κατά πόσο αυτή η εξέλιξη «περάσει» και σε άλλους διαγωνισμούς, όπως του ΒΟΑΚ, όπου πάντως απουσιάζουν οι Γάλλοι της Vinci που πλέον κατά βάση εστιάζουν στην λιγότερο επικίνδυνη παραχώρηση (λειτουργία/συντήρηση οδικών αξόνων και είσπραξη διοδίων/πληρωμών διαθεσιμότητας) παρά στον αμιγώς τεχνικό τομέα (εξ ου και άφησαν το Πάτρα – Πύργος μόνο σε ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ – ΑΒΑΞ), θεωρώντας ότι η κατασκευή μάλλον δεν δίνει καλά περιθώρια κέρδους στην Ελλάδα. Πλην όμως, αυτή διαφαίνεται να είναι η τακτική του γκρουπ κάτι που αποτελεί προφανώς δικαίωμα των Γάλλων να κινηθούν όπως θεωρούν ότι προστατεύονται τα συμφέροντά τους. Πάντως, δεν είναι μόνο η παραχώρηση του ΒΟΑΚ των 1,7 – 2 δισ. ευρώ που κεντρίζει το ενδιαφέρον στο μέτωπο των οδικών έργων. Υπάρχουν 2 ΣΔΙΤ στη Βόρεια Ελλάδα (Θεσσαλονίκη – Έδεσσα και Δράμα – Αμφίπολη) συνολικής εκτιμώμενης αξίας 700 εκατ. ευρώ. Και σε αυτά τα έργα υπάρχει ενδιαφέρον από ισχυρά συμφέροντα. Το δε «κερασάκι στην τούρτα», που μάλλον αποτελεί και «χρυσό έπαθλο» για τον νικητή, είναι η υλοποίηση των επεκτάσεων της Αττικής Οδού (άνω των 1,5 δισ. ευρώ τις εκτιμούσε η αγορά) όπου υπάρχει πρόταση, και μάλιστα Πρότυπη, από ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – ΑΒΑΞ για να γίνει το project ως παραχώρηση.
Δέλεαρ τα σταθερά έσοδα επί δεκαετίες
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι αυτές οι συμβάσεις, ανεξάρτητα αν κάποιες είναι πολύ προχωρημένες (π.χ. Αττική Οδός) ως προς τις διαδικασίες τους (έπεται ΒΟΑΚ), συνεχίζουν να προκαλούν αντιπαραθέσεις είτε… «στο παρά ένα», είτε και «στο και ένα» των αναμετρήσεων. Μόνο οι παραπάνω συμβάσεις (παραχώρησης και σύμπραξης δημόσιου – ιδιωτικού τομέα), εκτιμάται ότι ανέρχονται συνολικά σε αξία 5,7 δισ. και «χτυπάνε κόκκινο» στους δυνατούς «παίκτες» των υποδομών ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΕΛΛΑΚΤΩΡ (ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις), ΑΒΑΞ, INTRAKAT, MYTILINEOS οι οποίο «δίνουν ρέστα» για να κατοχυρώσουν projects που μπορούν να εισφέρουν στα ταμεία τους έσοδα/ροές από διόδια ή πληρωμές διαθεσιμότητας για 25-30 χρόνια. Η μεγάλη αγορά των παραχωρήσεων και των ΣΔΙΤ επί της ουσίας θα κατανεμηθεί στους ισχυρούς ομίλους, τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ που αποτελεί και τον leader του κλάδου, την Intrakat που εξαγοράζει την ΑΚΤΩΡ (και έχει συνάψει και στενές σχέσεις με την ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις για τον τεχνικό τομέα), την ΑΒΑΞ, την ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις (όμιλος Ελλάκτωρ) και τη Mytilineos.
Γεγονός είναι ότι ΣΔΙΤ και Παραχωρήσεις και κυρίως οι τελευταίες βρίσκονται με προτεραιότητα στο στόχαστρο των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων καθώς εγγυώνται σταθερά έσοδα από μερίσματα, διόδια και πληρωμές διαθεσιμότητας, την ώρα που η κατασκευή χαρακτηρίζεται από κυκλικότητα. Όπως από καιρό έχουμε αναφέρει οι μεγάλοι όμιλοι του κλάδου υποδομών – κατασκευών έχουν αναδείξει ως βασικό μοχλό ανάπτυξης την διατήρηση σημαντικών ροών για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσω της εκμετάλλευσης έργων που μπορούν να προσφέρουν τέτοια οφέλη. Πρόσφατα μόνο η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ σε παρουσίαση προς θερμικούς αναλυτές/επενδυτές σημείωνε ότι αναμένει EBITDA της τάξεως των 300 εκατ. ευρώ (στη διάρκεια της σύμβασης) ετησίως από την Αττική οδό ή 6 δισ. ευρώ έσοδα από τις παραχωρήσεις (στον κύκλο ζωής τους).
Οι εξελίξεις στην Αττική Οδό
Σε σχέση με την Αττική Οδό, όπως έχουμε αναφέρει, προσφυγή στην Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ) κατά της διαδικασίας για την νέα σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού κατέθεσε η κοινοπραξία των VINCI Highways – VINCI Concessions – Μυτιληναίος Α.Ε. – Mobility Partner, η οποία με προσφορά 3,106 δισ. ευρώ, έχει ανακηρυχθεί επιλαχόντας προτιμητέος επενδυτής. Μεταξύ άλλων επικαλείται διαδικαστικά θέματα ως προς τον τρόπο που δομείται η χρηματοοικονομική επάρκεια της προσφοράς της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Η τελευταία με προσφορά 3,270 δις. ευρώ, έχει αναδειχθεί από το ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου) προτιμητέος επενδυτής για τη λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση του αστικού αυτοκινητοδρόμου για χρονικό διάστημα 25 ετών.
Η κοινοπραξία των Vinci – Μυτιληναίου είχε ζητήσει επίσης, και έγινε δεκτό, την εξέταση των ψηφιακών συστημάτων του ΤΑΙΠΕΔ από δικούς της εμπειρογνώμονες, χωρίς πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, να υπάρξει κάποιο εύρημα. Πληροφορίες επίσης αναφέρουν ότι στη διαδικασία της προσφυγής περισσότερο δραστήρια είναι η Vinci η οποία έχει και το μεγαλύτερο ποσοστό στην κοινοπραξία, Ως προς τη συνέχεια τα βασικά σενάρια είναι δύο. Εάν η ΕΑΔΗΣΥ κάνει δεκτή την προσφυγή, τότε η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ θα προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) και εν τέλει η τύχη του διαγωνισμού για τη νέα παραχώρηση της Αττικής οδού θα κριθεί από το ανώτατο δικαστήριο. Αν απορριφθεί η προσφυγή της κοινοπραξίας, είναι πιθανό αυτή να το συνεχίσει πηγαίνοντας στο ΣτΕ, έτσι και πάλι την υπόθεση θα κλείσει η Δικαιοσύνη. Μια ένδειξη για το που θα κινηθεί η ΕΑΔΗΣΥ θα είναι το αν θα κάνει δεκτό το αίτημα της κοινοπραξίας για αναστολή της διαγωνιστικής διαδικασίας, έως την οριστική εκδίκαση της προσφυγής.
Σε κάθε περίπτωση, θα υπάρξει καθυστέρηση στις διαδικασίες και ενδεχομένως να μην προλάβει να υπογραφεί η σύμβαση για την εκ νέου παραχώρηση του αυτοκινητόδρομου μέχρι τη λήξη της υφιστάμενης, τον Οκτώβριο του 2024, καθώς θα εκκρεμούν σημαντικά βήματα.
ΒΟΑΚ: Η «μάχη» της Κρήτης
Θεωρητικά η επόμενη μεγάλη μάχη αφορά στην παραχώρηση του ΒΟΑΚ με κατασκευαστικό αντικείμενο της τάξεως του 1,7 δισ. ευρώ.
Είναι η μοναδική μεγάλη παραχώρηση που υφίσταται για το ορατό μέλλον και όλοι οι όμιλοι εκτιμάται ότι δεν θα προσπεράσουν τη διαγωνιστική διαδικασία χωρίς «εντάσεις», αν και πάντα κυκλοφορούν σενάρια για μετέπειτα συμμαχίες, που όμως, θα πρέπει πρώτα να «κλειδώσουν» από πριν. Στην κατασκευαστική αγορά υπάρχει η εκτίμηση πως οι οικονομικές προσφορές για τον ΒΟΑΚ, τμήμα Ηράκλειο – Χανιά, θα ανοίξουν προς το τέλος του τρέχοντος μηνός. Για την παραχώρηση του ΒΟΑΚ, δηλαδή την κατασκευή και λειτουργία του τμήματος του αυτοκινητόδρομου στην Κρήτη, Ηράκλειο – Χανιά έχουν καταθέσει προσφορές (8 Μαΐου 2023) η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και οι κοινοπραξίες ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις – Μυτιληναίος και ΑΒΑΞ – Egis – Meridiam.
Επεκτάσεις Αττικής Οδού: Τι θα γίνει με την Πρότυπη Πρόταση;
Βέβαια, η επόμενη μεγάλη παραχώρηση είναι αυτή που περιλαμβάνει τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού, προς Λαύριο, Ραφήνα και Λεωφόρο Βουλιαγμένης, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό που θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ. Προς το παρόν δεν υπάρχει εκτίμηση για το αν η κυβέρνηση και το υπουργείο Υποδομών θα κάνει δεκτή την πρότυπη πρόταση για την υλοποίησή τους. Το πιθανότερο είναι πάντως να το δεχτεί καθώς τα έργα αυτά είναι απολύτως αναγκαία για την Αττική και την ίδια στιγμή δύσκολα θα εξασφαλιστούν τα αναγκαία κονδύλια για να υλοποιηθούν ως δημόσια έργα. Την εν λόγω πρότυπη πρόταση κατέθεσε στο υπουργείο Υποδομών στις 17 Μαΐου 2023 κοινοπραξία αποτελούμενη από τις ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (36%), ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις (32%) και ΑΒΑΞ (32%). Πάντως, ο ανάδοχος θα αναδειχτεί έπειτα από διαγωνισμό. Για την ώρα, εκτός «κάδρου» στην υπόθεση αυτή μένουν Intrakat και Mytilineos (ΜΕΤΚΑ). Ωστόσο, αφενός η πρώτη προσεχώς, και όταν η Επιτροπή Ανταγωνισμού δώσει το «ΟΚ» για την απόκτηση της ΑΚΤΩΡ, ίσως έχει λόγο στο project λόγω της στενής σχέσης με την ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, αφετέρου, η δεύτερη ενδέχεται να αναζητήσει τρόπο να εισέλθει στη διαδικασία. Εξάλλου, αν για παράδειγμα οι κοινοπραξίες στις οποίες συμμετέχει η Mytilineos δεν καταφέρουν να ανατρέψουν τα δεδομένα στην Αττική οδό ή να κερδίσουν τον ΒΟΑΚ, το γκρουπ θα μείνει μόνο με το 50% του FlyOver (όσον αφορά στον τομέα ΣΔΙΤ/Παραχωρήσεων). Να σημειωθεί ότι πρόσφατα ο υφυπουργός Υποδομών, κ. Ταχιάος, μιλώντας σε συνέδριο είχε αφήσει να εννοηθεί ότι το μοντέλο Πρότυπων Προτάσεων χρήζει θεσμικών αλλαγών και παρεμβάσεων.
Τα 2 ΣΔΙΤ στον Βορρά
Πάντως, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ – ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, ΑΒΑΞ, INTRAKAT διεκδικούν τα δύο οδικά ΣΔΙΤ στη Β. Ελλάδα, ήτοι τα «ΚΑΘΕΤΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΔΡΑΜΑ – ΑΜΦΙΠΟΛΗ (ΠΑΛΑΙΟΚΩΜΗ)» και «Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση της Αναβάθμισης του οδικού άξονα ΕΟ2 (Μαυροβούνι – Έδεσσα, Παράκαμψη Γιαννιτσών, Παράκαμψη Χαλκηδόνας) και λειτουργία/ συντήρηση του τμήματος γέφυρας Αξιού ποταμού – Έδεσσας», συνολικής αξίας 700 εκατ. ευρώ που δεν θα έχουν διόδια (άρα, θα έχουν πληρωμές διαθεσιμότητας).
