Ροή
Τα δεδομένα για τις τράπεζες σε ΗΠΑ και Ευρώπη αναφορικά με την αύξηση των επιτοκίων είναι διαφορετικά και η πρόσφατη τραπεζική κρίση που σημειώθηκε σε μικρές τράπεζες των ΗΠΑ και στην Credit Suisse, δεν αφορά την Ευρώπη ή τις ελληνικές τράπεζες. Αυτό ανέφεραν οι CEOs των τραπεζών Eurobank και Εθνική κ.κ. Φ. Καραβίας και Π. Μυλωνάς, σε συζήτησή τους με τον Peter Spiegel, Managing Director των Financial Times HΠΑ, στο πλαίσιο του Οικονομικού Forum των Δελφών.
Με την αύξηση των επιτοκίων να αποτελεί αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη πρόκληση για τις τράπεζες, αλλά και τις νομισματικές αρχές σε Ευρώπη και ΗΠΑ, οι δύο Έλληνες τραπεζίτες επεσήμαναν ότι οι ελληνικές τράπεζες παραμένουν ανθεκτικές στις αυξήσεις των επιτοκίων, ενώ η πρόσφατη τραπεζική κρίση που σημειώθηκε σε μικρές τράπεζες των ΗΠΑ και στην Credit Suisse, για την οποία έχουν «κατηγορηθεί» τα υψηλά επιτόκια, δεν αφορά τις ευρωπαϊκές τράπεζες και τις ελληνικές.
Η τραπεζική κρίση σε μικρές τράπεζες που προήλθε από την άνοδο των επιτοκίων στις ΗΠΑ, όπως είπε ο κ. Καραβίας αναφερόμενος στην κατάρρευση της SVB, είχε να κάνει με κακή διαχείριση των κινδύνων και μη ισορροπημένη έκθεση του ισολογισμού της τράπεζας. Παράλληλα, το κανονιστικό – εποπτικό σύστημα των ΗΠΑ εξαιρεί από τους ελέγχους τις μικρές τράπεζες, όπως επίσης αυτές δεν έχουν πρόσβαση σε δανεισμό από την κεντρική τράπεζα σε περίπτωση κρίσης ρευστότητας. Όσον αφορά στην περίπτωση της Credit Suisse, ο κ. Καραβίας απέδωσε την κρίση σε θέμα κουλτούρας της τράπεζας που θα είχε αποκαλυφθεί νωρίτερα αν δεν υπήρχε το μεγάλο μέγεθος και η φήμη της ελβετικής τράπεζας, καθώς και τα υψηλά επιτόκια που πλήρωνε για την άντληση καταθέσεων.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, ο κ. Καραβίας τόνισε το αυστηρό επίπεδο εποπτείας και ελέγχων από τις εποπτικές αρχές στην Ευρώπη (stress tests που τρέχουν για το 2023, επιτόπιους ελέγχους από τον SSM, ισχυρά συστήματα εποπτείας επιτοκιακού κινδύνου και κινδύνου αγοράς κ.ά.), σε βαθμό που οι ευρωπαϊκές τράπεζες παραπονιούνται για το υψηλό κόστος των ελέγχων. Επιπλέον, τόνισε την πρόσβαση που έχουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες για αναγκαία ρευστότητα από την ΕΚΤ, όπως αποδείχτηκε και από την ελληνική κρίση.
Συμφωνώντας στα παραπάνω, σχολιάζοντας την πρόσφατη τραπεζική κρίση και τις διαφορές σε ΗΠΑ και ΕΕ, ο CEO της ΕΤΕ Παύλος Μυλωνάς πρόσθεσε ότι οι νομισματικές αρχές και οι αρχές μακροπροληπτικής εποπτείας θα έπρεπε να είναι διαφοροποιημένα και να λειτουργούν ξεχωριστά. Συμπλήρωσε επίσης ότι ο κίνδυνος διακράτησης πολλών κρατικών ομολόγων (σχετικά με τις επιπτώσεις της ανόδου των επιτοκίων) από τις τράπεζες παρακολουθείται στενά από τις εποπτικές αρχές στην Ευρώπη (έλεγχοι SREP).
Ο CEO της Eurobank Φωκίων Καραβίας ανέφερε ότι η άνοδος των επιτοκίων έχει σε κάθε περίπτωση επίπτωση στην ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών. Ωστόσο, οι ελληνικές τράπεζες δεν βλέπουν μέχρι στιγμής ανησυχητικά σημάδια στα χαρτοφυλάκιά τους, με αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. «Οι ελληνικές τράπεζες έχουν μεν πολλά στεγαστικά δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο, αλλά τα παρακολουθούμε στενά και δεν βλέπουμε ανησυχητικά σημάδια. Επιπλέον, προχωρήσαμε ως τραπεζικό σύστημα σε δύο μέτρα στήριξης: επιδότηση του 50% των αυξήσεων στις δόσεις των δανείων και «πάγωμα» των επιτοκίων βάσης για ένα έτος», τόνισε ο κ. Καραβίας. Επεσήμανε επίσης ότι το πρόβλημα με την άνοδο των επιτοκίων είναι μεγαλύτερο για όσες τράπεζες έχουν μεγάλη έκθεση σε εμπορικά ακίνητα, κάτι που δεν ισχύει για τις ελληνικές.
Όπως είπε ο κ. Καραβίας: Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, υπάρχουν ανησυχίες για τα χαρτοφυλάκια δανείων που σχετίζονται με εμπορικά ακίνητα (CRE - Commercial Real Estate). Εκτιμάται ότι στο τέλος του 2022 η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε εμπορικά ακίνητα (CRE) ανέρχονταν κατά μέσο όρο στο 8% των δανειακών τους χαρτοφυλακίων. Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 18% για τις μεγάλης και 36% για τις μεσαίας κεφαλαιοποίησης αμερικανικές τράπεζες. Μια επιπλέον εστία προβληματισμού είναι τα δάνεια με μόχλευση (leverage loans), δηλαδή επιπρόσθετα δάνεια που δίνονται σε ιδιώτες και επιχειρήσεις που έχουν ήδη σημαντική έκθεση σε δανεισμό ή έχουν ιστορικό χαμηλής πιστωτικής αξιολόγησης.
Για τις περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες, η έκθεση σε δάνεια αυτής της κατηγορίας είναι αμελητέα. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικές τράπεζες για τις οποίες τέτοιου είδους δάνεια αντιστοιχούν στο 10 - 20% της αξίας του χαρτοφυλακίου τους. Επιπρόσθετα, στην Ευρώπη, τα χαρτοφυλάκια με υψηλό ποσοστό ενυπόθηκων δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά.
Παρόλα αυτά, στην Ελλάδα δεν έχουμε ενδείξεις σημαντικής επιδείνωσης του ενεργητικού των τραπεζών. Η έκθεση σε δάνεια CRE είναι ελάχιστη, καθώς η Ελλάδα δεν ακολούθησε την υπόλοιπη Ευρώπη στην έκρηξη του Real Estate την τελευταία δεκαετία, εξαιτίας της εγχώριας δεκαετούς οικονομικής κρίσης. Η έκθεση σε δάνεια άμεσης μόχλευσης (outright leverage loans) είναι επίσης πολύ περιορισμένη ενώ και τα χαρτοφυλάκια ενυπόθηκων δανείων παρουσιάζουν ανθεκτικότητα, μέχρι στιγμής.
Σχολιάζοντας την επίπτωση των υψηλότερων επιτοκίων στην πιστωτική επέκταση, ο CEO της ΕΤΕ Π. Μυλωνάς είπε ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έρχεται μετά από μια δεκαετία μεγάλης πτώσης του ΑΕΠ όπου δεν υπήρχε ζήτηση δανείων και το 2022 και 2023 η ανάπτυξη είναι πλέον πολύ υψηλή. Μάλιστα το 2023, αναμένεται ανάπτυξη 2,3% - 2,5% ίσως και υψηλότερη, σημαντικά μεγαλύτερη από την ανάπτυξη που θα παρουσιάσουν οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σίγουρα θα υπάρξει επιβράδυνση φέτος στην πιστωτική επέκταση, αλλά αυτή θα εξακολουθήσει να είναι υψηλή και λόγω του Ταμείου Ανάκαμψης, είπε.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Φ. Καραβίας ανέφερε ότι τα πιστωτικά κριτήρια έχουν γίνει πιο σφιχτά και στο α΄ τρίμηνο 2023 δεν αποκλείεται οι τράπεζες να δείξουν αρνητικό ρυθμό πιστωτικής επέκτασης, κάτι όμως που δεν θα αλλάξει την τάση για υψηλή (αν και χαμηλότερη από πέρυσι) πιστωτική επέκταση και φέτος. Είπε επίσης ότι οι τράπεζες βιώνουν το φαινόμενο πρόωρων αποπληρωμών δανείων από μεγάλες επιχειρήσεις που διαθέτουν ρευστότητα.
Και οι δύο τραπεζίτες τόνισαν τον ρόλο των τραπεζών για την στήριξη των επενδύσεων, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι πίσω από τη χρηματοδότηση όλων των μεγάλων έργων υποδομών, πράσινης και ψηφιακής μετάβασης βρίσκονται ελληνικές τράπεζες.
Σύμφωνα με τον κ. Μυλωνά, η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα πολύ θετικό σημείο του οικονομικού κύκλου. Μετά την πολυετή κρίση της περασμένης δεκαετίας και τη μεγάλη συρρίκνωση του ΑΕΠ, οι επενδύσεις στην ελληνική οικονομία έχουν αυξηθεί σε διψήφιο ποσοστό και φτάνουν το 13%-14% του ΑΕΠ, ενώ προβλέπεται να πλησιάσουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 18-19% τα επόμενα χρόνια. Οι περισσότερες επενδύσεις πραγματοποιούνται στους κλάδους της Ενέργειας και του Τουρισμού, ωστόσο υπάρχουν και άλλοι κλάδοι που προσελκύουν το επενδυτικό ενδιαφέρον. Οι ελληνικές τράπεζες, συμπλήρωσε ο κ. Μυλωνάς στηρίζουν αποφασιστικά τις επενδύσεις και είναι έτοιμες να χρηματοδοτήσουν και νέα μεγάλα επενδυτικά σχέδια.
Αναφορικά με την ανάπτυξη του ελληνικού ΑΕΠ, ο CEO της Εθνικής Τράπεζας τόνισε ότι καταγράφεται ισχυρό momentum χάρη της οικονομικής αναδιάρθρωσης, μετά από την δεκαετή κρίση χρέους. Η ελληνική οικονομία, σημείωσε ο κ. Μυλωνάς, αναπτύχθηκε με ισχυρό ρυθμό το 2021 και το 2022, ενώ και το 2023 η ανάπτυξη εκτιμάται ότι θα φτάσει ίσως και θα ξεπεράσει το επίπεδο του 2,5%, αρκετά υψηλότερο των υπολοίπων ευρωπαϊκών οικονομιών.
Σχολιάζοντας, τέλος, την επισήμανση του P. Spiegel και των ξένων οίκων για την «απίστευτη δουλειά που έχει γίνει με τη μείωση των κόκκινων δανείων», οι δύο τραπεζίτες ανέφεραν ότι από περίπου 50% δείκτη NPE, τα κόκκινα δάνεια των ελληνικών τραπεζών περιορίζονται σε μόλις μερικά δις. «Οπωσδήποτε έχουμε ακόμη δουλειά να κάνουμε, αλλά τα κόκκινα δάνεια δεν αποτελούν σήμερα πρόβλημα», είπαν.
