Ροή
Τα σενάρια διακοπής των εξαγωγών ρωσικού αερίου, και τις συνέπειες που θα έχει μία τέτοια εξέλιξη στην ενεργειακή επάρκεια των ευρωπαϊκών χωρών συμπεριλαμβανομένης και την Ελλάδας, αναζωπυρώνει ο επικείμενος μερικός αποκλεισμός της Ρωσίας από το διατραπεζικό σύστημα συναλλαγών SWIFT, στο πλαίσιο κλιμάκωσης των οικονομικών κυρώσεων μετά την εισβολή της χώρας στην Ουκρανία.
Ο αποκλεισμός θα αφορά συγκεκριμένα «σημαντικά» ρωσικά τραπεζικά ιδρύματα και πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή τις προσεχείς ημέρες, όπως ανέφερε η σχετική κοινή ανακοίνωση ΗΠΑ, Ε.Ε., Καναδά, και Βρετανίας. «Με αυτό τον τρόπο, οι συγκεκριμένες τράπεζες δεν θα μπορούν να διεκπεραιώσουν τις περισσότερες διεθνείς συναλλαγές τους, με συνέπεια να τεθεί αποτελεσματικός φραγμός στις ρωσικές εισαγωγές και εξαγωγές», δήλωσε λίγες ώρες αργότερα σε έκτακτη συνέντευξη Τύπου η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάινεν.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η λίστα των «σημαντικών» αυτών τραπεζών θα αφήνει ανοικτό τουλάχιστον προς το παρόν τον δρόμο για τη συνέχιση των ενεργειακών εμπορικών συναλλαγών της Μόσχας με τα ευρωπαϊκά κράτη. Σύμφωνα ωστόσο με στελέχη του κλάδου, αυτό κάθε άλλο παρά σημαίνει ότι αποφεύγεται το ενδεχόμενο να διακοπεί η τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο.
Το αέριο στα ρωσικά «αντίμετρα»;
Αντίθετα, όπως συμπληρώνουν τα ίδια στελέχη, η κλιμάκωση των οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας είναι δεδομένο ότι θα απαντηθεί με ανάλογα «αντίμετρα» από τη Μόσχα, η οποία όπως είναι φυσικό θα προκρίνει εκείνες τις κινήσεις που θα μπορούσαν να καταφέρουν εξίσου σημαντικό πλήγμα στις δυτικές οικονομίες.
Επομένως, με δεδομένο ότι η Ε.Ε. καλύπτει κατά 40% τις ανάγκες της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία, όπως είναι φυσικό η διακοπή των ρωσικών εξαγωγών βρίσκεται ψηλά στη λίστα αυτών των πιθανών «αντίμετρων».
Το απειλητικό παραπάνω σενάριο, εξάλλου, εξηγεί γιατί πριν από λίγα 24ωρα η Ιταλία εξέδωσε ανακοίνωση για την παροχή έκτακτων κινήτρων για την πλήρωση των αποθηκών αερίου που υπάρχουν στη χώρα, λαμβάνοντας υπόψη το ρίσκο πιθανών διαταραχών τροφοδοσίας, όσο συνεχίζεται η ένοπλη σύγκρουση στην Ουκρανία. Αν και στην ίδια ανακοίνωση επισημαίνεται ότι ο ανεφοδιασμός προς ώρας συνεχίζεται κανονικά, η Ιταλία εφιστά την προσοχή των εγχώριων εταιρειών για την αβεβαιότητα που δημιουργεί η γεωπολιτική ένταση.
Πρώτη «γραμμή άμυνας» οι λιγνίτες
Σύμφωνα με πληροφορίες, ανάλογη είναι και η αποτίμηση της κατάστασης από τους αρμόδιους φορείς και στη χώρα μας, καθώς έως και αυτή τη στιγμή οι εισαγωγές αερίου αγωγού όχι μόνο συνεχίζονται απρόσκοπτα, αλλά και έχουν αυξηθεί τα τελευταία 24ωρα – όπως συμβαίνει και σχεδόν σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Ωστόσο, τυχόν «αλυσιδωτές αντιδράσεις» από τον αποκλεισμό ρωσικών τραπεζών από το SWIFT απειλούν και την τροφοδοσία της χώρας μας, στην οποία το μερίδιο του ρωσικού αερίου κινείται στο 33% περίπου το πρώτο δίμηνο του 2022.
Στην συνεδρίαση της Ομάδας Διαχείρισης Κρίσεων του ΥΠΕΝ την Παρασκευή, υπό τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα, αναλύθηκαν οι πέντε «εφεδρείες» που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν ενεργειακή επάρκεια στη χώρα μας, σε ένα τέτοιο δυσοίωνο σενάριο. Σύμφωνα με πληροφορίες, όσο συνεχίζονται κανονικά οι εισαγωγές αερίου αγωγού, αποφασίσθηκε να προτεραιοποιηθεί η χρήση του, ακριβώς για να μείνουν σε παρακαταθήκη οι υπόλοιπες «γραμμές άμυνας».
Στο απευκταίο σενάριο, η πρώτη «εφεδρεία» που θα αξιοποιηθεί θα είναι οι λιγνιτικές μονάδες, οι οποίες όπως ανέφερε ο κ. Σκρέκας μετά τη συνεδρίαση, με το υπάρχον απόθεμα λιγνίτη μπορούν να λειτουργήσουν για ένα διάστημα μεγαλύτερο από 30 ημερών. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι λιγνιτικές μονάδες μπορούν να καλύψουν έως και το 20% της ζήτησης σε ρεύμα.
Την ίδια στιγμή, θα επιδιωχθεί η όσο το δυνατόν πιο αργή κατανάλωση των φορτίων LNG που καταφθάνουν στο τέρμιναλ του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα, το οποίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή σχεδόν σε μέγιστο βαθμό πλήρωσης, έπειτα από την άφιξη πριν από 5 ημέρες ενός φορτίου 109.000 κυβικών μέτρων για λογαριασμό της ΔΕΗ. Παράλληλα, θα αναζητηθούν έξτρα φορτία LNG, από προμηθευτές από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αλγερία και το Κατάρ.
Μάλιστα, στη συνεδρίαση αναφέρθηκε πως ανά πάσα στιγμή μπορούν να διασφαλισθούν τα φορτία υγροποιημένου αερίου που θα απαιτηθούν, και σε σχετικά καλές τιμές προμήθειας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στο απευκταίο σενάριο, μόνο για τον Μάρτιο θα χρειασθούν δύο έξτρα φορτία.
«Κλειδώνουν» τα μέτρα ενίσχυσης για τον Μάρτιο
Δεύτερο πεδίο άμεσης παρέμβασης για την κυβέρνηση είναι η στήριξη των καταναλωτών στην ενεργειακή κρίση, η οποία παρατείνεται από γεωπολιτική κρίση. Χαρακτηριστικό της παράτασης είναι το χονδρεμπορικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο έπειτα από την παροδική αποκλιμάκωση το σαββατοκύριακο, επιστρέφει σήμερα σε υψηλά επίπεδα (στα 226,04 ευρώ/MWh), σημειώνοντας ημερήσια αύξηση κατά 13,2%.
Σε αυτό το πλαίσιο, μέσα στις επόμενες ημέρες οριστικοποιούνται και ανακοινώνονται τα μέτρα στήριξης που θα ισχύσουν τον Μάρτιο. Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό που έχει ήδη «κλειδώσει» είναι η μικρή μείωση της επιδότησης στα οικιακά νοικοκυριά έναντι του Φεβρουαρίου, στα επίπεδα των 35-36 ευρώ για 300 κιλοβατώρες κατανάλωσης, από 39 ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Επίσης, σταθερή αναμένεται να παραμείνει η κρατική επιδότηση για τα οικιακά τιμολόγια αερίου.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, προς μικρή μείωση «όδευε» και η επιδότηση ρεύματος των μη οικιακών τιμολογίων, αν και μετά την ανάφλεξη στην Ουκρανία (που επιφέρει ανατιμήσεις και στις πρώτες ύλες) υπάρχουν σκέψεις να διατηρηθεί στα επίπεδα του Φεβρουαρίου. Ίδια με τον Φεβρουάριο αναμένεται να παραμείνει η επιδότηση στα μη οικιακά τιμολόγια φυσικού αερίου.
Αναγκαία μία ευρωπαϊκή «δύναμη πυρός» πάνω από 100 δισ. ευρώ
Η τρίτη κυβερνητική παρέμβαση κινείται σε πιο μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς πλέον εκτιμάται ότι η ενεργειακή κρίση θα παραταθεί σε χρόνο και ένταση, με την κρίση στην Ουκρανία. Έτσι, όπως ανέφερε χθεσινή ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, στη σημερινή έκτακτη σύνοδο των Ευρωπαίων υπουργών Ενέργειας, ο κ. Σκρέκας θα συγκεκριμενοποιήσει την πρόταση για τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ταμείου, το οποίο θα μπορούσε να συνδράμει τα κράτη-μέλη, ώστε αυτά να συνεχίσουν για όσο χρειαστεί τα μέτρα στήριξης των καταναλωτών και επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο ευρωπαϊκός Μηχανισμός Αλληλεγγύης για την ενεργειακή κρίση - EU Energy Crisis Solidarity Facility (ECSF) θα παράσχει για αυτό τον σκοπό χαμηλό δάνεια προς τα κράτη, τα οποία θα μπορούν να αποπληρώσουν μεταξύ άλλων με μελλοντικά έσοδα από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων ρύπων ή την επιβολή εισφοράς στην κατανάλωση ενέργειας.
Η σύσταση του πανευρωπαϊκού ταμείου τέθηκε από τον Έλληνα πρωθυπουργό στην έκτακτη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με τον κ. Μητσοτάκη να επισημαίνει την αναγκαιότητα για τη δημιουργία μίας οικονομικής «δύναμης πυρός» ύψους 100 δισ. ευρώ για τη στήριξη των Ευρωπαίων καταναλωτών. Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, στην περίπτωση που υπάρξει διαταραχή στις ρωσικές εξαγωγές αερίου, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι εκτιμούν πως η εκτίναξη των τιμών ρεύματος και αερίου θα είναι αισθητά μεγαλύτερη. Κάτι που σημαίνει πως τα κεφάλαια του ευρωπαϊκού ταμείου θα χρειαστεί να αναθεωρηθούν προς τα πάνω.
