Ροή
Το Brexit μπαίνει πλέον στην τελική ευθεία, καθώς απομένουν πέντε ημέρες μέχρι την κρίσιμη συζήτηση στο βρετανικό Κοινοβούλιο και την ψηφοφορία της 11ης Δεκεμβρίου. Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα των διαπραγματεύσεων με την ΕΕ αλλά κι ένα θέμα που δημιούργησε δεκάδες συγκρούσεις στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Βρετανίας είναι το τι θα συμβεί στα σύνορα της Ιρλανδίας. Τι είναι λοιπόν αυτό το «περιβόητο» το backstop;
Η ανάγκη για ένα «backstop» δημιουργήθηκε για να αποφευχθεί ένα δύσκολο σύνορο μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, ένα από τα πρώτα πράγματα που τόσο η ΕΕ όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησαν ότι ήταν ουσιώδες στις διαπραγματεύσεις. Όμως, αφού οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν ξανά και ξανά σχετικά με τις λεπτομέρειες του backstop η πολυπλοκότητα αυτού του αμφιλεγόμενου ζητήματος έγινε όλο και πιο φανερή.
Τώρα, που επιτεύχθηκε μια συμφωνία μεταξύ της Τερέζα Μέι και της ΕΕ, το backstop εξακολουθεί να αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την Τερέζα Μέι και την κυβέρνηση της για να περάσει τη συμφωνία από το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Πριν αναλύσουμε το θέμα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε δύο πράγματα: Πρώτον, αν η συμφωνία Brexit ψηφιστεί στις 11 Δεκεμβρίου, αυτό δεν σημαίνει ότι τελείωσαν και οι διαπραγματεύσεις.
Το μόνο που πραγματικά κάνει η συμφωνία είναι πως δίνεται περισσότερος χρόνος για τις λεπτομέρειες μιας συμφωνίας που θα ολοκληρωθεί, η οποία θα γίνει κατά τη διάρκεια της διετούς μεταβατικής περιόδου μετά την επίσημη ημερομηνία εξόδου στις 29 Μαρτίου.
Δεύτερον, το backstop, σύμφωνα με την Βρετανική κυβέρνηση, είναι μια «τελευταία λύση», δεν είναι επιθυμητή και θα επιβληθεί μόνο εάν μια καλύτερη λύση δεν παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια των δύο ετών μετάβασης.
Ας δούμε, λοιπόν, ποιο είναι το backstop με απλά λόγια:
Το backstop είναι ένα είδος δίχτυ ασφαλείας ή ασφαλιστήριο συμβόλαιο.
Εχει σκοπό να εξασφαλίσει ότι ανεξάρτητα με το τι συμβαίνει με τις υπόλοιπες διαπραγματεύσεις, δεν θα υπάρξει ένα δύσκολο σύνορο μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.
Έτσι, ακόμη και αν το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο εγκαταλείψει την ΕΕ χωρίς ρυθμίσεις εμπορίου ή ασφάλειας, δεν θα υπάρξουν ξαφνικά συνοριακοί έλεγχοι και περιορισμοί στο νησί της Ιρλανδίας.
Προς το παρόν, τα αγαθά και οι υπηρεσίες διακινούνται μεταξύ των δύο δικαιοδοσιών με λίγους περιορισμούς.
Δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία αποτελούν επί του παρόντος μέρος της ενιαίας αγοράς της ΕΕ και της τελωνειακής ένωσης, τα προϊόντα δεν χρειάζεται να επιθεωρούνται αλλά μετά το Brexit, όλα αυτά θα μπορούσαν να αλλάξουν.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο το backstop;
Υπάρχουν δύο βασικά θέματα: πολιτικά και οικονομικά.
- 1. Πολιτικά
Το βασικό δομικό στοιχείο της ειρήνης στη Βόρεια Ιρλανδία - η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 - αφαιρούσε τους ελέγχους ασφαλείας από τα ιρλανδικά σύνορα και τα καθιστούσε πρακτικά αόρατα.
Πριν από αυτή τη συμφωνία, μια μακρά περίοδος σύγκρουσης, υπήρξε από τη δεκαετία του 1920, γνωστή ως The Troubles.
Ήταν μια περίοδος βίας ανάμεσα σε δύο ομάδες – τους Ρεπουμπλικάνους (που ήθελαν τη Βόρεια Ιρλανδία να επανενταχθεί στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας) και τους Πιστούς (που ήθελαν να παραμείνουν μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου). Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια αυτών των συγκρούσεων.
Υπάρχουν ανησυχίες ότι η επιστροφή σε σκληρά σύνορα θα μπορούσε να αναζωπυρώσει την πολιτική βία της εποχής εκείνης.
Εκτός αυτού με σκληρά σύνορα υπάρχει ανησυχία για τη δημιουργία ενός σκληρού συνόρου στην ιρλανδική θάλασσα – που θα κόψει τη Βόρεια Ιρλανδία από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ουσιαστικά, εάν τα ιρλανδικά σύνορα παραμείνουν ανοιχτά, θα χρειαστεί ακόμη να γίνονται έλεγχοι για τα εμπορεύματα εντός και εκτός του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ.
Εάν δεν υπάρχουν σκληρά σύνορα στην Ιρλανδία, τα αγαθά αυτά θα πρέπει να ελέγχονται στους λιμένες, πράγμα που σημαίνει ότι το εμπόριο μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου θα είναι σταθερό.
Έτσι δεν θα δημιουργηθεί ένα σκληρό σύνορο στην Ιρλανδία και στο ιρλανδικό πέλαγος.
Και γιατί πρέπει να υπάρχει κάποια σύνορα; Επειδή το Ηνωμένο Βασίλειο επέμεινε ότι θα εγκαταλείψει την ενιαία αγορά της ΕΕ και την τελωνειακή ένωση.
Αυτό σημαίνει, με κάποιο τρόπο, ότι όλα τα αγαθά μέσα κι έξω από το Ηνωμένο Βασίλειο προς κι από την ΕΕ πρέπει να περάσουν από έναν συνοριακό έλεγχο.
- 2. Οικονομικό
Το άλλο πρόβλημα, φυσικά, είναι οικονομικό.
Οι οικονομίες της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας είναι πλήρως συνδεδεμένες.
Τεράστια ποσά αγαθών και υπηρεσιών διασχίζουν τα σύνορα κάθε μέρα χωρίς ελέγχους οποιουδήποτε είδους.
Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 30.000 άτομα ταξιδεύουν περνούν τα σύνορα κάθε μέρα για να πάνε στην εργασία τους.
Η Δημοκρατία και η Βόρεια Ιρλανδία έχουν μια κοινή περιοχή ταξιδιού που προηγείται της ΕΕ, την οποία και οι δύο πλευρές επιμένουν ότι θα παραμείνει σε ισχύ ανεξάρτητα με το τι θα συμβεί.
Αλλά αυτό δεν εμποδίζει την εμφάνιση σκληρών συνόρων για οτιδήποτε άλλο.
Τι λέει λοιπόν η συμφωνία της Τερέζα Μέι σχετικά με το backstop
Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, η Τερέζα Μέι ανακοίνωσε τελικά τη συμφωνία της στις 14 Νοεμβρίου - αλλά όπως είδαμε, δεν υπάρχουν πολλοί στη βρετανική πολιτική που είναι πρόθυμοι να την υποστηρίξουν.
Η συμφωνία περιλαμβάνει ένα backstop που θα επέτρεπε τη Βόρεια Ιρλανδία να παραμείνει ευθυγραμμισμένη με ορισμένους κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, εάν δεν μπορεί να επιτευχθεί άλλη λύση πριν από το τέλος της μεταβατικής περιόδου (τέλος του 2020).
Αυτό σημαίνει ότι τα εμπορεύματα που εισέρχονται στη Βόρεια Ιρλανδία από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να ελέγχονται για να διαπιστωθεί αν πληρούν τα πρότυπα της ΕΕ (ουσιαστικά δημιουργούν σύνορα μεταξύ των δύο περιοχών).
Θα συνεπαγόταν επίσης ένα προσωρινό ενιαίο τελωνειακό έδαφος που θα κρατούσε ουσιαστικά ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ - μέχρις ότου τόσο η ΕΕ όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνούσαν ότι δεν είναι πλέον απαραίτητο.
Αλλά η ανησυχία εδώ είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα μπορέσει να εγκαταλείψει μονομερώς το backstop - πράγμα που σημαίνει ότι η ΕΕ θα χρειαστεί να εγκρίνει το τέλος αυτής της κατάστασης.
Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στο να υποχρεωθεί το Ηνωμένο Βασίλειο να ακολουθήσει τους κανόνες της ΕΕ για αόριστο χρονικό διάστημα, χωρίς να έχει λόγο σε αυτές λόγω του καθεστώτος αποχώρησης.
Η κ. Μέι δήλωσε ότι δεν υπήρξε συμφωνία στο τραπέζι που να μην συμπεριλαμβάνει το backstop - αλλά ότι πρόκειται μόνο για ασφαλιστήριο συμβόλαιο.
