Σε έκτακτη ανάγκη κηρύσσονται επισήμως η Αττική, η Λέρος και η Πάτμος λόγω λειψυδρίας, καθώς υπεγράφησαν οι σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου. Η απόφαση έρχεται ύστερα από τη θετική εισήγηση του ΔΣ της ΡΑΑΕΥ την Πέμπτη και από προηγούμενο αίτημα της ΕΥΔΑΠ στο ΥΠΕΝ.
Πλέον, η ενεργοποίηση του άρθρου 55 του νόμου 5215/25 μεταφέρει τις διαδικασίες ωρίμανσης των μεγάλων έργων στη Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Υπερταμείου. Έτσι τα έργα εντάσσονται σε fast track διαδικασία, με πλήρη τήρηση των κανόνων διαφάνειας και νομιμότητας και με την τεχνική υποστήριξη του PPF. Στόχος είναι η άμεση εκκίνηση κρίσιμων έργων που ήδη έχουν σχεδιαστεί και μελετηθεί από την ΕΥΔΑΠ σε συνεργασία με την Πολιτεία.
Η εικόνα των ταμιευτήρων και το «καμπανάκι» των επιστημόνων
Η Αττική εισέρχεται επίσημα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας, μια εξέλιξη που δεν προέκυψε αιφνιδιαστικά αλλά στηρίζεται σε υδρολογικά δεδομένα. Τα αποθέματα στους ταμιευτήρες έχουν μειωθεί δραματικά, με τον Εύηνο να βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ακόμη χαμηλότερα και από το 2008. Η εικόνα επιβαρύνεται από τη συνολική μεταβολή των κλιματικών συνθηκών: μείωση βροχοπτώσεων κατά περίπου 25%, αύξηση της εξάτμισης κατά 15% και άνοδο της κατανάλωσης κατά 6%.
Από το 2022, τα αποθέματα μειώνονται κατά περίπου 250 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως, όταν μέχρι το 2021 ήταν σταθερά στο 1,1 δισ. κυβικά. Όλα αυτά κατατάσσουν την Ελλάδα, μετά την Κύπρο, στις χώρες με το υψηλότερο υδατικό στρες στη νότια Ευρώπη, με τη ζήτηση να αγγίζει το 70% του διαθέσιμου νερού.
Οι μελέτες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με περίοδο επίμονης ξηρασίας, συγκρίσιμη με εκείνη του 1988-1994.
Τι σημαίνει η κήρυξη της Αττικής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Η απόφαση του ΥΠΕΝ, κατόπιν εισήγησης της ΡΑΑΕΥ και αιτήματος της ΕΥΔΑΠ, ενεργοποιεί έναν μηχανισμό επιτάχυνσης των έργων και των παρεμβάσεων για την προστασία των υδατικών πόρων. Η κήρυξη δεν συνδέεται με περιορισμούς για τους πολίτες, αλλά λειτουργεί ως «ήχος συναγερμού» για την Πολιτεία, θέτοντας σε προτεραιότητα κρίσιμες υποδομές: ταμιευτήρες, δίκτυα μεταφοράς, ενίσχυση αποθεμάτων και έργα θωράκισης της επάρκειας.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αποτελεί, όπως τονίζουν αρμόδιες πηγές, την τελευταία δυνατότητα να ολοκληρωθούν χωρίς καθυστερήσεις έργα που θα εξασφαλίσουν τη μεσομακροπρόθεσμη υδροδότηση της Αττικής.
Πώς επηρεάζονται οι πολίτες
Παρότι ο συναγερμός βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο, δεν επιβάλλονται μέτρα περικοπής κατανάλωσης. Η καθημερινότητα των νοικοκυριών δεν αλλάζει άμεσα. Ωστόσο, η συγκυρία καθιστά σαφές ότι η υπεύθυνη χρήση νερού είναι κοινή υποχρέωση. Η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη δημοσιεύσει αναλυτικές οδηγίες εξοικονόμησης νερού, υπενθυμίζοντας ότι η ατομική συμβολή αποκτά πλέον καθοριστική σημασία.
Ο κόκκινος συναγερμός δεν είναι προάγγελος επιβολής περιορισμών, αλλά ένα σήμα ευθύνης και συνειδητοποίησης.
Τα δεδομένα που «κλείδωσαν» την απόφαση
Η απόφαση ενεργοποιήθηκε τη στιγμή που ολοκληρώθηκαν οι απαραίτητες επιστημονικές μελέτες. Το αίτημα της ΕΥΔΑΠ βασίστηκε σε συνεχή ανάλυση υδρολογικών δεδομένων, σε συνδυασμό με ερευνητικές γεωτρήσεις και μελέτες που προσδιόρισαν ποια έργα μπορούν να εξασφαλίσουν την επάρκεια νερού για τα επόμενα 25 χρόνια.
Ο κίνδυνος λειψυδρίας σε ορίζοντα ενός έτους αλλά και 2–5 ετών θεωρείται υπαρκτός, δικαιολογώντας αυξημένη επαγρύπνηση, χωρίς ωστόσο να συνιστά λόγο πανικού.
Τα επόμενα βήματα
Εκτός από την τελική ωρίμανση των μελετών, η επόμενη φάση περιλαμβάνει ενημέρωση και διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και αναλυτική παρουσίαση των εναλλακτικών επιλογών και των προκλήσεων. Η υλοποίηση των έργων αναμένεται να αποτελέσει τον κεντρικό άξονα της υδατικής πολιτικής της Αττικής τα επόμενα χρόνια.
Το πρόβλημα έχει ευρωπαϊκή διάσταση. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος, το 30% του πληθυσμού της νότιας Ευρώπης ζει με μόνιμη υδατική πίεση και έως το 70% αντιμετωπίζει εποχική λειψυδρία το καλοκαίρι. Η Ισπανία, η Ιταλία, η Κύπρος και η Νότια Γαλλία αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις, με σοβαρή υποχώρηση υπόγειων υδάτων και κινδύνους υφαλμύρωσης.
