Επιστρέφει στην εξουσία, μετά από τέσσερα χρόνια στην Αντιπολίτευση, ο Τσέχος δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις, αφού εξασφάλισε καθαρή νίκη στις βουλευτικές εκλογές, δεσμευόμενος να ανατρέψει τέσσερα χρόνια λιτότητας και να περιορίσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. H νίκη του φέρνει μία σημαντική μετατόπιση στην πολιτική πορεία της Τσεχίας.
Το λαϊκιστικό του κόμμα ANO συγκέντρωσε 34,5% των ψήφων, το καλύτερο ποσοστό στην ιστορία του. Ο βασικός του αντίπαλος, ο πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα και ο συνασπισμός του, έλαβαν 23,4%.
Έχει ήδη διατελέσει πρωθυπουργός από το 2017 έως το 2021.
Οι προεκλογικές δεσμεύσεις
Ο 71χρονος πρώην πρωθυπουργός, με μια καμπάνια εμπνευσμένη από το σύνθημα του Ντόναλντ Τραμπ "Πρώτα οι Τσέχοι", περιόδευσε στη χώρα με υποσχέσεις για ανάπτυξη της οικονομίας, μείωση της φορολογίας για τις επιχειρήσεις, φθηνότερη ενέργεια, αυξήσεις στις συντάξεις και τέλος στις πολιτικές λιτότητας.
Κατά την προεκλογική περίοδο, ο Μπάμπις υποσχέθηκε ανάπτυξη έως και 4% ετησίως, επενδύσεις σε υποδομές και πλήρη κρατικοποίηση της ενεργειακής εταιρείας CEZ AS, της μεγαλύτερης της χώρας.
Εκμεταλλευόμενος τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων για την αντιμετώπιση της κρίσης κόστους ζωής από την κυβέρνηση, ο Μπάμπις υποσχέθηκε να καταργήσει πολιτικές που "φτωχοποιούν τους Τσέχους" και να ενισχύσει τη θέση της χώρας στην Ευρώπη μέσω μιας λιγότερο ιδεολογικής προσέγγισης έναντι των Βρυξελλών.
Ένας από τους βασικούς στόχους του είναι να αναζωογονήσει τον όμιλο Visegrad 4 (Τσεχία, Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία), ώστε να δημιουργηθεί ένα ισχυρό μπλοκ 65 εκατομμυρίων πολιτών με μεγαλύτερη επιρροή στην ΕΕ.
Η πολιτική του απέναντι στην Ουκρανία
Η επιστροφή του ενδέχεται να περιπλέξει τη δυτική στήριξη προς την Ουκρανία, ειδικά καθώς το κόμμα του, ANO, έχει προειδοποιήσει ότι θα αποσυρθεί από την πρωτοβουλία της Πράγας για αποστολή πυρομαχικών στο Κίεβο.
Κατά την προεκλογική εκστρατεία, ο μέχρι πρότινος πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα παρουσίασε τις εκλογές ως δίλημμα ανάμεσα στην παραμονή της Τσεχίας σταθερά ενταγμένη στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ ή στην προσέγγιση με φιλορωσικές κυβερνήσεις όπως της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας.
Η Τσεχία ήταν μέχρι τώρα από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της Ουκρανίας από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας το 2022, αποστέλλοντας ακόμα και βαρέα όπλα.
Ο Μπάμπις, ωστόσο, αμφισβήτησε τη συνέχιση αυτής της στήριξης και δεν δεσμεύτηκε πλήρως στην πρόταση του ΝΑΤΟ για αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Ο ίδιος αρνείται κατηγορηματικά ότι είναι φιλορώσος, τονίζοντας ότι ποτέ δεν έχει συναντήσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν - σε αντίθεση με τον Όρμπαν και τον Σλοβάκο πρωθυπουργό Ρόμπερτ Φίτσο, οι οποίοι έχουν επισκεφθεί το Κρεμλίνο μετά την εισβολή του 2022.
«Ο Μπάμπις δεν είναι εξτρεμιστής», δήλωσε στους FT ο Πέτρ Κολάς, πρώην πρεσβευτής της Τσεχίας στη Μόσχα. «Είναι ένας πραγματιστής λαϊκιστής που προσπαθεί να δημιουργήσει ένα "κόμμα για όλους", πιστεύοντας ότι έχει κάτι να προσφέρει σε κάθε ψηφοφόρο.» «Δεν πιστεύω ότι ο Μπάμπις θα αντιταχθεί σε περισσότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Πιστεύω ότι θαυμάζει τον Όρμπαν και εμπνέεται από αυτόν, αλλά δεν θέλει να θεωρείται ταραχοποιός στις Βρυξέλλες.»
Η θέση του στην Ευρώπη
Με 86 έδρες, το ANO δεν εξασφαλίζει πλειοψηφία και χρειάζεται τη στήριξη ενός ακόμη κόμματος για να σχηματίσει κυβέρνηση. Ο Μπάμπις ωστόσο έχει ήδη αποκλείσει συνεργασία με τα πέντε κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού του 2021.
Θα ενταχθεί στη λαϊκιστική ομάδα ηγετών της Κεντρικής Ευρώπης, δίπλα στον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας και τον Ρόμπερτ Φίτσο της Σλοβακίας, οι οποίοι δεν παρέχουν στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, συνεχίζουν να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο και αντιτίθενται στις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας.
Πέρυσι, ο Μπάμπις συμμάχησε με τον Όρμπαν για να ιδρύσουν την ομάδα «Πατριώτες για την Ευρώπη» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – ένα συνασπισμό που εκφράζει σκληροπυρηνικές δεξιές απόψεις.
Κύρια χαρακτηριστικά της συμμαχίας, η αντίθεση στις πολιτικές της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή, αντιμεταναστευτική ρητορική και έμφαση στην εθνική κυριαρχία έναντι των Βρυξελλών.
Ο συνασπισμός περιλαμβάνει επίσης το γαλλικό Εθνικό Συναγερμό και το αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας - και τα δύο είναι ακροδεξιά κόμματα με ιστορικές φιλορωσικές τάσεις.
Οι πρώτες κινήσεις
Οι διαβουλεύσεις ξεκινούν άμεσα. Ο Μπάμπις θα συναντηθεί σήμερα Κυριακή με τον Πρόεδρο Πέτρ Πάβελ για να συζητήσουν τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.
Έχει ήδη αποκλείσει διαπραγματεύσεις με τα κόμματα της απερχόμενης κυβέρνησης (Spolu, STAN, Πειρατές).
Ο Μπάμπις παρουσίασε ήδη τα πρώτα του σχέδια, σημειώνοντας ότι στην πρώτη ήδη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, θα απορρίψει το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το ETS2 (σύστημα εμπορίας εκπομπών CO₂), δείχνοντας πως έρχονται συγκρούσεις με την ΕΕ, παρόλο που η συμμετοχή της Τσεχίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ δεν τίθεται υπό διαπραγμάτευση.
