Η σύγχυση που προκάλεσαν οι προσφυγές κατά του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) και οι μετέπειτα αποφάσεις του ΣτΕ παραμένει στην ελληνική αγορά ενώ η νέα παρέμβαση του ΥΠΕΝ δεν φαίνεται, τουλάχιστον για την ώρα, να λύνει όλα τα ζητήματα που έχουν προκύψει από την εφαρμογή των κινήτρων που δίνει ο ΝΟΚ.
Όπως είναι γνωστό το ΥΠΕΝ είχε καταθέσει στη Βουλή ρύθμιση αναφορικά με τις οικοδομές και τα έργα που μπορούν να υλοποιηθούν κάνοντας χρήση των μπόνους (επιπλέον ύψος ή τετραγωνικά) που προβλέπει ο νέος ΝΟΚ και εκείνων που χάνουν το δικαίωμα χρήσης των ευεργετικών προβλέψεων. Με βάση όσα προβλέπονται, όσοι είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024, μπορούν να συνεχίσουν κάνοντας χρήση των μπόνους. Αδρομερώς, για όσους δεν είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες αφαιρείται το δικαίωμα χρήσης των μπόνους δόμησης ενώ προβλέπονται και κάποιες εξαιρέσεις όπου θα επιτρέπεται να χτίσουν κάνοντας χρήση των ευνοϊκών ρυθμίσεων του ΝΟΚ με την καταβολή περιβαλλοντικού τέλους. Κατόπιν, μέσω Προεδρικού Διατάγματος εξειδικεύθηκαν θέματα όπως είναι οι όροι και οι προϋποθέσεις με τις οποίες αποδεικνύεται ότι έχει γίνει εκκίνηση εργασιών έως και την 11η Δεκεμβρίου 2024 (και επομένως οι οικοδομικές άδειες μπορούν να υλοποιηθούν), καθώς και τα μέτρα του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, η διαδικασία έγκρισης του ΕΣΠΙΑΠ, αλλά και το ύψος και η διαδικασία του τέλους.
Ωστόσο, παρά τις παρεμβάσεις του ΥΠΕΝ και δεδομένων των παρεμβάσεων του ΣτΕ, η αγορά θεωρεί ότι υπάρχουν εκκρεμή ζητήματα που δυναμιτίζουν τον κατασκευαστικό κλάδο. Όπως σημείωσε πρόσφατα ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός ,στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου στην έδρα του Περιφερειακού Τμήματος ΤΕΕ/ΤΑΚ στο Ηράκλειο Κρήτης«επί της ουσίας η κυβέρνηση νομοθέτησε αυτά που το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικά» σημειώνοντας ότι «πρέπει να εκδοθεί και αντίστοιχο ΠΔ για να έχουμε την ασφάλεια ότι δεν θα “πέσει”». Ο ίδιος τόνισε ότι η παρέμβαση του ΥΠΕΝ ήρθε με καθυστέρηση ενώ η απόφαση του ΣτΕ υπήρχε από τον Ιανουάριο και ότι θα μπορούσε να είχε γίνει μια προετοιμασία ώστε ένα κερδίσουμε χρόνο. «Δεν γίνεται σε μία ευρωπαϊκή χώρα, που θεωρούμε ότι υπάρχει ασφάλεια δικαίου, να λέμε ότι κάθε χρόνο θα βγάζει κι ένα θέμα το ΣτΕ και θα πρέπει η κυβέρνηση να αλλάζει τον οικοδομικό κανονισμό για να προσαρμόζει τη νομοθεσία, και να χάνουμε πολλά χρόνια. Από την αρχή του χρόνου έχει σταματήσει η έκδοση οικοδομικών αδειών και μέχρι σήμερα είναι πολύ περιορισμένη, γιατί όλοι περιμένουν να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, καταρχήν της έκδοσης ΠΔ για την αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου», υπογράμμισε σχετικά. Αναλύοντας περαιτέρω, σημείωσε ότι έχει χαθεί η έννοια της εμπιστοσύνης και ζήτησε να υπάρχει επικοινωνία μεταξύ του ΣτΕ και του ΥΠΕΝ έτσι ώστε να κριθούν και τα υπόλοιπα ζητήματα που είναι αυτή τη στιγμή σε εκκρεμότητα «και να ξέρουμε ότι τα επόμενα 10-20 χρόνια θα χτίζουμε με αυτούς του κανόνες, οι οποίοι θα είναι ξεκάθαροι και δεν θα μπορεί κανείς να προσφύγει εναντίον τους», όπως είπε. Ταυτόχρονα, ανέφερε ότι ο καινούριος Οικοδομικός Κανονισμός « θα πρέπει να είναι μέχρι 10 σελίδες, γιατί αν καταφέρουμε και τα βάλουμε όλα σε 10 σελίδες, θα είναι και απλός. Τα κύρια μεγέθη, που θα ορίζει θα πρέπει να είναι ύψος, όγκος, πλαϊνές αποστάσεις, φύτευση και να είναι απλός, σαφής και συγκεκριμένος, ώστε να μην επιδέχεται πολλές ερμηνείες ούτε να δυσκολεύει». Μάλιστα, όπως εξήγησε, το κείμενο δεν πρέπει να ασχολείται με το εσωτερικό του κτιρίου αλλά μόνο με εξωτερικά μεγέθη.
Τροχοπέδη ο ΝΟΚ για τις Κατασκευές
Η οικοδομική δραστηριότητα καταγράφει πτώση από την αρχή της χρονιάς ύστερα από την απόφαση του ΣτΕ το Δεκέμβριο του 2024 που έκρινε αντισυνταγματικά κάποια κίνητρα του ΝΟΚ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να παγώσουν οι οικοδομικές άδειες αλλά και η εκτέλεση όσων είχαν ξεκινήσει ενώ το νομικό πλαίσιο εξακολουθεί να μην είναι ξεκάθαρο. Η μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) με τίτλο «Τάσεις, προκλήσεις και προοπτικές ανάπτυξης των Κατασκευών στην Ελλάδα – 2025» επισημαίνει τις δυσμενείς επιπτώσεις του ΝΟΚ (και της έλλειψης ολοκληρωμένου χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού) στις κατοικίες. Όπως αναφέρεται, από το 2018 μέχρι το 2024 εκδόθηκαν οικοδομικές άδειες που συνολικά αντιπροσώπευαν 191 χιλ. κατοικίες, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της προσφοράς νέων κατοικιών. Το 2024 ο αριθμός των νέων κατοικιών σύμφωνα με τις εκδοθείσες οικοδομικές άδειες ανήλθε σε 46,9 χιλ. σημειώνοντας αύξηση κατά 32% έναντι του προηγούμενου έτους.
Ωστόσο, η ανοδική τάση στην έκδοση οικοδομικών αδειών αντιστράφηκε τους πρώτους μήνες του 2025 (μείωση κατά 51% στο πλήθος και κατά 49% στην επιφάνεια των νέων κατοικιών έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του προηγούμενου έτους) εξαιτίας της αβεβαιότητας που προκλήθηκε από τις ρυθμίσεις του Ν.Ο.Κ. που ακυρώθηκαν από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) και της αναστολής έκδοσης οικοδομικών αδειών που έκαναν χρήση των κινήτρων αυτών.
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι οι αποφάσεις του ΣτΕ και οι ρυθμίσεις που προσαρμόζουν την εθνική νομοθεσία θα έχουν επιπτώσεις στην οικοδομική δραστηριότητα (π.χ. κόστος αλλαγής οικονομικών όρων συμβάσεων και πιθανές ζημίες των αντισυμβαλλόμενων, πιθανή αναβολή κατασκευής οικοδομών, ανάληψη κόστους αναθεώρησης μελετών, κόστος περιβαλλοντικού ισοδύναμου).
