Στις 13 Ιουνίου 2025, το Ισραήλ εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση κατά του Ιράν, υποστηρίζοντας πως διέθετε αξιόπιστες πληροφορίες που αποδείκνυαν ότι η Τεχεράνη είχε φτάσει σε «σημείο χωρίς επιστροφή» στην προσπάθειά της να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Η απόφαση για πολεμική δράση βασίστηκε σε ένα νέο σύνολο πληροφοριών που παρουσιάστηκαν τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και σε άλλους Δυτικούς συμμάχους.
Παρόλο που το ευρύ κοινό και οι περισσότεροι διεθνείς οργανισμοί δεν έχουν δει αυτά τα στοιχεία, πηγές με άμεση γνώση των φακέλων αποκάλυψαν σημαντικές λεπτομέρειες για το περιεχόμενό τους και τα επιχειρήματα του Ισραήλ. Σύμφωνα με τις διαρροές, που δημοσιεύει ο Economist, οι ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών επικεντρώνονται σε δύο βασικές αποδείξεις:
- Απόκρυψη πυρηνικού υλικού από το Ιράν, σε ποσότητα και μορφή που δεν έχει δηλωθεί στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ).
- Επιτάχυνση του λεγόμενου «weaponisation» – δηλαδή της προσπάθειας μετατροπής του εμπλουτισμένου ουρανίου σε πραγματικό πυρηνικό όπλο. Ειδικά, αναφέρεται μια προγραμματισμένη συνάντηση Ιρανών επιστημόνων με διοικητές των πυραυλικών δυνάμεων των Φρουρών της Επανάστασης, για την προετοιμασία «σύζευξης» πυρηνικής κεφαλής σε βαλλιστικό πύραυλο.
Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι αυτά τα στοιχεία σηματοδοτούν ένα ποιοτικό άλμα στην πορεία του Ιράν προς την απόκτηση πυρηνικών. Η ύπαρξη πυρηνικών φιλοδοξιών στο Ιράν δεν είναι νέα. Το πρόγραμμα AMAD, που εγκαταλείφθηκε επίσημα το 2003, είχε θέσει τα θεμέλια για την παραγωγή πυρηνικού όπλου. Μετά από εκείνη την περίοδο, οι Ιρανοί επιστήμονες, συνέχισαν την έρευνα πιο διακριτικά μέσω της Οργάνωσης Αμυντικής Καινοτομίας και Έρευνας (SPND), υπό το πρόσχημα ειρηνικών τεχνολογιών όπως λέιζερ ή εμβόλια.
Το νέο στοιχείο των φακέλων αφορά τη σύσταση μιας ομάδας με την ονομασία «Special Progress Group», η οποία δημιουργήθηκε πριν έξι περίπου χρόνια από τον διαβόητο Μοχσέν Φαχριζαντέ, που δολοφονήθηκε από το Ισραήλ το 2020. Ο σκοπός αυτής της ομάδας ήταν να επιταχύνει την προετοιμασία για κατασκευή όπλου σε περίπτωση που δινόταν η εντολή από τον ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεΐ.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, από τα τέλη του 2024, η ομάδα αυτή φέρεται να αύξησε τις δραστηριότητές της εξαιτίας της στρατιωτικής και πολιτικής αποδυνάμωσης του Ιράν στην περιοχή. Παρά τις σοβαρές κατηγορίες, δεν υπάρχει διεθνής ομοφωνία ως προς την αξιοπιστία ή τη βαρύτητα των ισραηλινών ισχυρισμών. Η επικεφαλής των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, Tulsi Gabbard, δήλωσε ότι «το Ιράν δεν κατασκευάζει πυρηνικό όπλο».
Αντιθέτως, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, αγνοώντας τις επιφυλάξεις, δήλωσε: «Δεν με νοιάζει τι είπε. Νομίζω ότι ήταν πολύ κοντά στο να αποκτήσει βόμβα». Ο διεθνώς αναγνωρισμένος ειδικός David Albright υποστηρίζει πως τα περισσότερα στοιχεία των φακέλων θεωρούνται βάσιμα από τις δυτικές υπηρεσίες, αλλά αναγνωρίζει πως ορισμένοι ισχυρισμοί, όπως η απόκρυψη υλικού και η συνάντηση με στρατιωτικούς για πυραυλική εφαρμογή, είναι καινούργιοι και δυνητικά ανησυχητικοί.
Η Ισραηλινή επίθεση στις 13 Ιουνίου ξεκίνησε με στοχευμένες δολοφονίες επιστημόνων και βομβαρδισμούς εγκαταστάσεων. Το Ισραήλ ισχυρίζεται πως έτσι «καθυστέρησε σημαντικά» την ιρανική δυνατότητα για απόκτηση όπλου. Ωστόσο, βασικές υπόγειες εγκαταστάσεις όπως αυτές στο Νατάνζ και το Φορντό παραμένουν ενεργές, και η ολοκληρωτική εξουδετέρωσή τους ίσως απαιτεί αμερικανική στρατιωτική παρέμβαση.
Η κρίση θυμίζει επικίνδυνα την περίπτωση του Ιράκ το 2003, όταν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους βάσισαν την απόφασή τους για πόλεμο σε λανθασμένες πληροφορίες για όπλα μαζικής καταστροφής. Αν και οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι φαίνεται να έχουν ενιαία στάση, δεν αποκλείεται πολιτική πίεση να παίζει ρόλο. Η γραμμή της κυβέρνησης Νετανιάχου έχει ενισχυθεί απόλυτα από τις υπηρεσίες ασφαλείας, κάτι που στο παρελθόν δεν ήταν δεδομένο.
Ο πυρηνικός κίνδυνος από το Ιράν ενδέχεται να είναι υπαρκτός, αλλά η ερμηνεία των γεγονότων διαφέρει σημαντικά ανάλογα με την πολιτική και στρατηγική οπτική κάθε χώρας. Αν αποδειχθεί ότι τα ισραηλινά στοιχεία είναι υπερβολικά ή ερμηνεύτηκαν μεροληπτικά, τότε ο πόλεμος ενδέχεται να αποδειχθεί άλλη μια τραγική περίπτωση πρόληψης χωρίς αποδείξεις. Αν όμως είναι ακριβή, τότε ίσως το Ισραήλ να πρόλαβε την κατασκευή ενός από τα πιο επικίνδυνα όπλα στη Μέση Ανατολή.
