Η περιήγηση στις δυτικές πλαγιές του Γράμμου, είναι ένα ταξίδι, μία εμπειρία ιδιαίτερη και αποκαλυπτική για τον επισκέπτη. Εκεί, ο τόπος έχει ανόθευτη φυσική ομορφιά, πολιτιστικά και θρησκευτικά μνημεία, ενώ μέσα και γύρω από τους οικισμούς του, βλέπεις εικόνες περασμένων εποχών, από τότε, που ο άνθρωπος «συνεργάστηκε» με τη φύση για την καθημερινότητα του. Οι νερόμυλοι, τα πέτρινα γεφύρια, τα πετρόχτιστα σπίτια και οι ιστορικοί ναοί, προκαλούν θαυμασμό και σεβασμό. Η ανάβαση στο Γράμμο αρχίζει λίγα χιλιόμετρα μετά την Κόνιτσα, ανάμεσα σε βαθύσκιωτα δάση και τρεχούμενα νερά, που μαζί με τους ήχους της φύσης, κάνουν τον τόπο μυστηριακό.
Με ξεναγό τον Κώστα Ζιάκο μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμαράντου ξεκινήσαμε το οδοιπορικό από τη γέφυρα, στη χαράδρα του Σαραντάπορου. Εκεί παλαιότερα υπήρχε κρεμαστή γέφυρα για την επικοινωνία των χωριών. Από εκεί πέρναγαν το ποτάμι, άνθρωποι και εμπορεύματα. Η βάση της, που κρατούσε το συρματόσχοινο, υπάρχει ακόμη μέσα στον βράχο, στην κοίτη. Τα λευκά βότσαλα του ποταμιού, σε συνδυασμό με τον γαλανό ουρανό, δημιουργούν μικρές τυρκουάζ ορεινές παραλίες και σου «κλείνουν το μάτι» για να βουτήξεις στα δροσερά νερά.
Καθώς ανηφορίζουμε, ο δρόμος σε κάποια σημεία είναι φιδωτός, όμως το τοπίο, «κόβει την ανάσα». Δάση με οξιές, πεύκα και ορεινά λιβάδια, χαρίζουν ανάσες δροσιάς και μία πανέμορφη εικόνα.
Λίγα χιλιόμετρα μετά τη χαράδρα, πληγιάζουμε το χωριό Αγία Βαρβάρα. Ο ξεναγός μας, προτείνει να επισκεφτούμε το μικρό μαστοροχώρι.
Βρισκόμαστε σε απόσταση 22 χιλιομέτρων από την Κόνιτσα και ο οικισμός είναι χτισμένος στο ύψωμα Γκορίτσα στα 720 μέτρα υψόμετρο. Ο τόπος κρατά ζωντανό το αποτύπωμα των ανθρώπων του που ήταν μαστόροι, της πέτρας. Στην πλατεία επιβλητική στέκεται από το 1770, η πετρόχτιστη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, εξαιρετικά αγιογραφημένη, με περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο, έργο των φημισμένων Χιοναδιτών αγιογράφων και ξυλογλυπτών. Όπως πληροφορούμαστε το χωριό παλιότερα λεγόταν Πλάβαλη. Κοντά στον ιερό Ναό, βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου των Ιωαννίνων, ενώ στον πάνω μαχαλά, βρίσκεται η εκκλησιά της Αγίας Βαρβάρας. Το χωριό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, «θρησκευτικό πάρκο», καθώς περιμετρικά του οικισμού, στέκονται διάσπαρτα ξωκλήσια, όπως, της Αγίας Μαρίνας, της Παναγιάς, του Αγίου Μηνά, του Αγίου Χαράλαμπου, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Αθανασίου, το εκκλησάκι προς τιμήν του Αγίου Κοσμά Αιτωλού και δίπλα του η Δεντροκκλησιά του Αγίου Παϊσίου.
Η Δεντροκκλησιά του Αγίου Παϊσίου.
Λίγα μέτρα μετά τη διασταύρωση για το χωριό Αγία Βαρβάρα, πλάι στο δρόμο, με κατεύθυνση προς τον Αμάραντο, το εκκλησάκι στο δένδρο, συγκλονίζει τον επισκέπτη. Φτάνοντας εκεί, συναντήσαμε τον άνθρωπο που το εμπνεύστηκε, τον δημοσιογράφο Χάρη Πορέτση που κατάγεται από την Αγία Βαρβάρα.«
Πριν λίγα χρόνια, χάρη στην ιδέα και την εκπλήρωση τάματος ενός κατοίκου του χωριού Αγία Βαρβάρα, το αδύναμο δέντρο θωρακίστηκε εσωτερικά με πέτρα και μετατράπηκε σε προσκυνηματικό τόπο προς τιμήν του Άγιου Παϊσίου», λέει ο Χάρης και αναφέρεται στα όσα φτάνουν μέχρι σήμερα από στόμα σε στόμα για τη σχέση του Αγίου Παϊσίου με την περιοχή. Σύμφωνα με μαρτυρίες που διασώζονται, από εκεί περνούσε το μονοπάτι που άρχιζε από την Κόνιτσα και έφτανε στα χωριά της περιοχής. Ο νεαρός ξυλουργός Αρσένιος Εζνεπίδης, μετέπειτα μοναχός Παΐσιος, όταν εργαζόταν στον Αμάραντο, σταματούσε στο συγκεκριμένο δένδρο για να ξεκουραστεί μετά από ώρες κουραστικής πεζοπορίας.
Το δέντρο είχε υποστεί αρκετές φθορές στο παρελθόν από πυρκαγιές, φωτιές περαστικών που έκαναν μπάρμπεκιου στο βουνό, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο η κατάσταση του να επιδεινώνεται και να είναι έτοιμο να καταρρεύσει! Τα σημάδια της καταστροφής διαφαίνονται εάν κάποιος παρατηρήσει το σημείο που βρίσκεται η μικρή καμπάνα.
Στο εσωτερικό της δενδροκκλησιάς, υπάρχει η εικόνα του Αγίου Παϊσίου περιστοιχισμένη από τάματα πιστών και μια εσοχή, όπου ο επισκέπτης μπορεί να ανάψει κερί.
Δίπλα της έχουν κατασκευαστεί πέτρινα πεζούλια, για να μπορούν οι επισκέπτες να ξαποσταίνουν, ενώ έχει τοποθετηθεί ένας επιβλητικός ξύλινος σταυρός ύψους 4 μέτρων.
Η Δεντροκκλησιά Αγίου Παϊσίου, όπως αναφέρει ο Χάρης Πορέτσης, έχει κατακτήσει μια από τις πρώτες θέσεις ανάμεσα στα αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής και απέσπασε το βραβείο Travellers Choice 2021 - 2022 στα αξιοθέατα της Κόνιτσας σύμφωνα με τον παγκόσμιο ταξιδιωτικό οδηγό TripAdvisor.
Η αγάπη του κόσμου αποτυπώνεται και στο διαδίκτυο, όπου η σελίδα Δεντροκκλησιά Αγίου Παϊσίου αριθμεί χιλιάδες πιστούς που την ακολουθούν.
Ο πολιτισμός του νερού, στην διαδρομή για το χωριό Αμάραντο
Με ένα αναμμένο κερί, αποχαιρετούμε την Δενδροκκλησιά και συνεχίζουμε στην όμορφη ορεινή διαδρομή. Ο Κώστα Ζιάκος σταματά το αυτοκίνητο στον Νεραϊδότοπο. Έτσι αποκαλούν οι ντόπιοι την περιοχή, όπου βρίσκονται με τους καταρράκτες, τα πέτρινα γεφύρια, τον νερόμυλο και της «μάνες», τις πηγές του Ζιάσακα, παραπόταμου του Σαρανταπόρου. Ο ήχος του νερού, σε αρμονία με το τοπίο. Η περιήγηση αποκαλύπτει, έναν πολιτισμό αλλοτινής εποχής που εντυπωσιάζει. Μια ξύλινη κατασκευή, γεφυρώνει το ποτάμι και οδηγεί μέσα στο δάσος που ανακαλύπτεις τα πέτρινα γεφύρια. Από τα 5 μονότοξα που υπήρχαν στην περιοχή, τα 4 στέκονται όρθια, αλώβητα από τον χρόνο και τις καιρικές συνθήκες.
Δύο χιλιόμετρα μας χωρίζουν από τον Αμάραντο, το μαστοροχώρι που πήρε το όνομα του από το κίτρινο λουλούδι, που ανθίζει ολόγυρα του, κάθε χρόνο στα τέλη της άνοιξης και δεν μαραίνεται ποτέ. Ο ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου, το παλιό Σχολείο που έγινε ξενώνας, πετρόχτιστα αρχοντικά, το Λαογραφικό Μουσείο όπου ξετυλίγεται η ιστορία και η αλλοτινή καθημερινότητα του χωριού, προκαλούν θαυμασμό. Ο δρόμος συνεχίζεται μέχρι τα 1240 μέτρα υψόμετρο, όπου βρίσκονται τα ιαματικά λουτρά πόλος έλξης πολλών επισκεπτών.
Από εκεί ξεκινούν σηματοδοτημένα μονοπάτια που οδηγούν στα αλπικά τοπία του Γράμμου.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
