Ροή
Για περισσότερο από μια δεκαετία, η κοινωνία της Ρωσίας βομβαρδίστηκε από μια σκληροπυρηνική και ρεβανσιστική προπαγάνδα. Όπως αναφέρει ο Σεργκέι Σαμλένι σε ανάλυση του στο think tank CEPA, η Δύση δεν έδωσε την πρέπουσα προσοχή...
Ο τυπικός Ρώσος στρατιώτης που μάχεται στην Ουκρανία είναι περίπου 20 ετών. Γεννήθηκε υπό τον Πούτιν, πήγε σχολείο υπό τον Πούτιν, επιστρατεύτηκε και πιθανώς πέθανε ή τραυματίστηκε ή και ακρωτηριάστηκε υπό την ηγεσία του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ο αξιωματικός του, ένας ανθυπολοχαγός ή υπολοχαγός, δεν είναι πολύ μεγαλύτερος. Το πιθανότερο είναι ότι και αυτός έχει ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του υπό το καθεστώς του Πούτιν. Εάν και οι δύο του ξεκίνησαν γύρο στα 15 χρόνια τους να διαβάζουν κόμικ μυθοπλασίας- μια «στάνταρ» ηλικία για ανάλογα αναγνώσματα- έχουν πιαστεί σε αυτή την «τέλεια καταιγίδα» που ξεκίνησε το 2014 με την πρώτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Τότε που ξεκίνησε η «φανταστική μάχη» της Ρωσίας.
«Σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον, η χούντα του Κιέβου καθοδηγείται από τους Αμερικανούς αφέντες της για να διεξάγει μια γενοκτονία κατά των Ρώσων της νοτιοανατολικής Ουκρανίας». Αυτό αναφέρει το «Η Ουκρανία στο Αίμα», μια ρωσική μυθοπλασία που κυκλοφόρησε το 2015. «Η Νοβοροσία πεθαίνει σε ένα λουτρό αίματος, αλλά αντιστέκεται. Οι ναζί δολοφόνοι δεν μπορούν να κερδίσουν, έτσι κάνουν έκκληση για βοήθεια στο ΝΑΤΟ. Η μάχη είναι τόσο άνιση που η μόνη ελπίδα είναι η Ρωσία. Μόνο η Ρωσία μπορεί να σταματήσει τη γενοκτονία των Ουκρανών εθνικιστών».
Το βιβλίο είναι μέρος μιας σειράς εκδόσεων που τιτλοφορούνται «Πεδίο Μάχης Ουκρανία» και περιλαμβάνουν τα «Ουκρανική Κόλαση: Είναι ο πόλεμος μας», «Ουκρανικό Μέτωπο: Κόκκινα αστέρια πάνω απ' το Μαϊντάν», «Πεδίο Μάχης Ουκρανία: Σπασμένη τρίαινα» και «Η Ουκρανία στις φλόγες». Στα εξώφυλλα τους η «τυπική» εικονογράφηση παρουσιάζει Ρώσους στρατιώτες να θριαμβεύουν απέναντι στους Ουκρανούς εθνικιστές, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις φαίνονται και κάποια κατεστραμμένα αμερικανικά μαχητικά αεροπλάνα. Το μήνυμα που περνάνε στο κοινό είναι απλό: Θα είναι ένας αιματηρός, αλλά εύκολος πόλεμος. Το μήνυμα ήταν εκκωφαντικό και διαθέσιμο σε κάθε βιβλιοπωλείο της Ρωσίας, έτσι ώστε ο σπόρος του να φυτευτεί σε κάθε 15χρονο, που σε λίγα χρόνια θα γινόταν ένας 20χρονος στρατιώτης.
Όχι βέβαια ότι η συγκεκριμένη προπαγάνδα δεν ήταν σε κοινή θέα στα ρωσικά βιβλιοπωλεία- μόνο κρυφή δεν μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε. Το ότι το κλίμα στην χώρα άλλαζε στη χώρα, για μια προετοιμασία για έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, φάνηκε στις προθήκες των βιβλιοπωλείων απ' τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας.
Τότε έκανε την εμφάνιση του ένα κύμα νεο- σταλινικών εκδόσεων, που εξυμνούσαν τη δικτατορία ως ένα «αποτελεσματικό εργαλείο διαχείρισης», οι οποίες πλημμύρισαν τα βιβλιοπωλεία.
Πώς αλλιώς θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κάποιος, βιβλίο με τίτλο «Μπέρια: Ο καλύτερος μάνατζερ του 20ου αιώνα», μια «ωδή» στον αρχι-βασανιστή του Ιωσήφ Στάλιν, Λαβρέντι Μπέρια.
Και αυτό δεν ήταν το μόνο. «Βροχή» κυκλοφόρησαν εκδόσεις που αποθέωναν τον σταλινισμό: «Να νοιώθετε υπερηφάνεια και όχι ντροπή- Η αλήθεια για την σταλινική περίοδο», «Το μικρό βιβλίο των σταλινιστών», «Σταλινική καταστολή: Ένα ψέμα του 20ου αιώνα», βιβλία σαν αυτά κυκλοφόρησαν μαζικά.
Συγγραφείς και δημοσιογράφοι αντέδρασαν, δημιουργώντας την πρωτοβουλία «σταματήστε την έκδοση σταλινικών βιβλίων», αλλά ήταν μια κίνηση επί ματαίω.
Αυτά τα βιβλία είναι προβληματικά από κάθε άποψη. Υπηρετούν ένα είδος μυθοπλασίας που στα ρωσικά ονομάζεται «popadantsy» (καταπιάνεται με το ταξίδι στον χρόνο), που από μόνο του είναι αρκετά... σκοτεινό. Το popadantsy λειτουργεί σαν μια συνεδρία ψυχοθεραπείας- μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση, σχεδιάστηκε για να κάνει την ψύχωση χειρότερη. Μετατράπηκε σε μια πόρτα που άνοιξε για να δώσει πρόσβαση στα πιο σκοτεινά όνειρα του ρωσικού έθνους.
«Popadantsy», στην κυριολεξία σημαίνει «αυτοί που πήγαν εκεί» και ως λογοτεχνικό είδος δεν είναι κάτι νέο. Ο Μαρκ Τουέιν, για παράδειγμα, στο ιδιοφυές του, «Ένας Γιάνκης από το Κονέκτικατ στην αυλή του βασιλιά Αρθούρου», κάνει χρήση αυτής της τεχνοτροπίας. Όμως στη δεκαετία του 2010, η ρωσική προπαγάνδα πήγε το είδος ένα βήμα παρακάτω. Ή για να το θέσουμε καλύτερα, το αναβάθμισε προσθέτοντας ένα βασικό στοιχείο ιστορικής «μνησικακίας»: Αντί να αναζητήσει τη δική του ταυτότητα, ο πρωταγωνιστής του popadantsy δράττεται της ευκαιρίας για να ξανα-γράψει την ιστορία και να ανεβάσει τη Ρωσία στο βάθρο του παγκόσμιου μεγαλείου. Εκεί που κατά την άποψη του πραγματικά ανήκει η Ρωσία.
Αυτά τα έργα τρέφονται από την αίσθηση ότι η δόξα της Ρωσίας έχει κλαπεί, από την εποχή του πρώιμου μεσαίωνα. Και δεν αποτελεί έκπληξη ότι μέσω των βιβλίων popadantsy, η σύγχρονη Ρωσία βρίσκει την ευκαιρία να «τιμωρήσει» τους ανταγωνιστές της. Για παράδειγμα, στο βιβλίο «Το Λονδίνο πρέπει να καταστραφεί», ρωσικά αερομεταφερόμενα στρατεύματα καταστρέφουν την πόλη τον 19ο αιώνα. Στο «Ρωσική Αμερική ΑΕ», η Ρωσία εξολοθρεύει την βρετανική αυτοκρατορία και εγκαθιδρυθεί τις δικές της αποικίες στην Αμερική. Αυτά είναι μερικά παραδείγματα αυτής της προπαγανδιστικής μυθοπλασίας, ενώ διακινούνται πολλά άλλα.
Αυτά τα βιβλία ανοίγουν μια πόρτα στα πιο σκοτεινά όνειρα του ρωσικού έθνους. Στα «ο σύντροφος Φύρερ» και «ο σύντροφος Χίτλερ»- με τα δύο βιβλία να απεικονίζουν έστω και μερικώς τον Αδόλφο Χίτλερ με στολή Ρώσου αλεξιπτωτιστή να επιτίθεται στο Λονδίνο- ο Ρώσος συγγραφέας παρουσιάζει μια μυθοπλασία όπου ο ναζί ηγέτης και ο Στάλιν βρισκόντουσαν σε μια εγκάρδια συμμαχία. Σύμφωνα με αυτά, ένας σύγχρονος Ρώσος ξυπνά έχοντας τη συνείδηση του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος είναι σύμμαχος του Ιωσήφ Στάλιν και βοηθά τους σοβιετικούς να νικήσουν του Βρετανούς και τις ΗΠΑ. Έχοντας δολοφονήσει τον Ουίνστον Τσόρτσιλ «για εγκλήματα πολέμου», βοηθά τους σοβιετικούς να αναπτύξουν ένα πυρηνικό όπλο και «διατάζει τη Βέρμαχτ να πολεμήσει στο πλάι του Κόκκινου Στρατού».
Προφανώς και βιβλία, τηλεοπτικές σειρές ή ταινίες δεν μπορούν να αποδείξουν ότι ο Πούτιν σχεδίαζε προκαταβολικά τις κινήσεις του. Αυτό όμως που σηματοδοτούν είναι ότι το Κρεμλίνο γνώριζε ότι θα χρειαζόταν «πιστές λεγεώνες», οι οποίες θα έβλεπαν τον έξω κόσμο- κυρίως την Ουκρανία, τις ΗΠΑ και συνολικά τη Δύση- ως εχθρικές οντότητες, που μια ημέρα θα πρέπει να τις αντιμετωπίσουν.
Και πλέον αυτή η ημέρα ήρθε...
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
