Ροή
Γενικά στη ζωή αν ξεκινάς από πολύ χαμηλή «βάση», η άνοδος στην αρχή είναι πιο ταχεία και σχεδόν δεδομένη. Το θέμα είναι μετά τι γίνεται. Το ίδιο πολλοί αναρωτιούνται αν συμβαίνει και με την ανάκαμψη. Και πιο συγκεκριμένα με το αν αυτή θα είναι – αυτήν την φορά – διατηρήσιμη και βιώσιμη.
Το τελευταίο διάστημα τα καλά νέα στο εν λόγω πεδίο πέφτουν σαν βροχή. Πληθαίνουν οι εκτιμήσεις - εντός και εκτός συνόρων - για ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης από το 3,6% που επισήμως προβλέπει για φέτος κυβέρνηση. Άλλωστε το ίδιο το Υπουργείο Οικονομικών έχει προεξοφλήσει υψηλότερο ΑΕΠ. Δεν αλλάζει την πρόβλεψη ακόμη επιθυμώντας να αποκτήσει μεγαλύτερη σιγουριά για την πορεία της πανδημίας και του τουρισμού.
Ναι, βεβαίως, οι αβεβαιότητες παραμένουν. Τουριστικά η χρονιά ενδεχομένως να μην είναι όπως αρχικά αναμενόταν. Και η μετάλλαξη «Δ» φοβίζει επίσης. Αλλά η οικονομία κινείται. Η κτηματαγορά ανεβάζει στροφές, τα μεγάλα επενδυτικά project ξεκινούν. Το Σχέδιο Ανάκαμψης προχωρά, οργανισμοί όπως η ΕΤΕπ σπεύδουν να υπογράψουν νέες συμφωνίες. Οι οικονομικοί δείκτες - όπως ο PMI ή ο δείκτης συγκυρίας του ΙΟΒΕ - ανακάμπτουν ταχύτατα. Οπότε - εκτός και αν ευοδωθεί ένα πολύ άσχημο υγειονομικό σενάριο - η ανάπτυξη υπολογίζεται πως θα είναι ανώτερη του 4% φέτος. Και πολύ υψηλότερη το 2022. Είπαμε, η επαναφορά του τουρισμού από τα χαμηλά» του 2020 αλλά και τα «μαζεμένα» λεφτά από Ταμείο Ανάκαμψης και από το ΕΣΠΑ βοηθούν.
Το θέμα όμως είναι τι θα γίνει μετά… Το ίδιο το Υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται επιβράδυνση του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένει στην ανάλυση βιωσιμότητας χρέους της σε 1,5% ρυθμό μακροχρόνιας ανόδου του ΑΕΠ. Το στοίχημα της βιώσιμης ανάπτυξης λοιπόν δεν έχει ακόμα κερδηθεί οριστικά. Προφανώς όλα όσα γίνονται είναι προς τη σωστά κατεύθυνση. Γιατί το στοίχημα δεν περνά μόνο μέσα από τις (απολύτως αναγκαίες) επενδύσεις, αλλά και από τις μεταρρυθμίσεις και από την αλλαγή παραγωγικού μοντέλου.
Αλλά και από τη γήρανση του πληθυσμού και από τις μεγάλες δομικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν για να αναστραφεί πλήρως το brain drain, για να δημιουργηθούν πολλές και καλά αμοιβόμενες θέσεις εργασίας οι οποίες θα οδηγήσουν στην αύξηση της απασχόλησης. Με την ευχή να πάνε όλα καλά και να είναι αυτό που τώρα βλέπουμε η άκρη του τούνελ….
