Ροή
Η διαφθορά δεν είναι κάτι αφηρημένο, αλλά μεταφράζεται σε χρήματα για τις τσέπες των φορολογουμένων και μας αφορά όλους, όπως επισημαίνει σε συνέντευξή της στο insider.gr η δρ Άννα Δαμάσκου*, πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάς.
Με αφορμή το 11ο Ετήσιο Συνέδριο της ΔΔ-Ε με θέμα τις «Καθαρές» Δημόσιες Συμβάσεις, το οποίο διοργανώνεται αύριο, Παρασκευή, στο Ευγενίδιο Ίδρυμα (με ελεύθερη είσοδο), η κ. Δαμάσκου μας εξηγεί τις πρωτοβουλίες που λαμβάνει η οργάνωση για μεγιστοποίηση της διαφάνειας στους δημόσιους διαγωνισμούς και γιατί οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις προς αυτή την κατεύθυνση « είναι το αναγκαίο αντίβαρο στα μέτρα λιτότητας» που έχουμε υποστεί στη χώρα την τελευταία δεκαετία.
Κ. Δαμάσκου, θα θέλαμε, αρχικά, να μας εξηγήσετετον ρόλο της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάς, ποια είναι η λειτουργία, οι πηγές χρηματοδότησης και, πρωτίστως, οι στόχοι της δράσης της στη χώρα μας.
H Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1996 ως παράρτημα της διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης Διεθνής Διαφάνεια, που είχε ιδρυθεί ήδη τρία χρόνια νωρίτερα στο Βερολίνο. Σήμερα λειτουργούν παραρτήματά της σε 100 περίπου χώρες του κόσμου.
Όραμά μας είναι ένας κόσμος όπου ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας, και συνακόλουθα η καθημερινότητα των πολιτών, θα απελευθερωθούν από την διαφθορά και θα πλημμυρίσουν από διαφάνεια, λογοδοσία, ακεραιότητα, αλληλεγγύη, δικαιοσύνη και δημοκρατία.
Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς διαχρονικά εκπονεί επιστημονικές έρευνες για την αξιολόγηση της πρόληψης και καταπολέμησης της διαφθοράς σε διάφορους τομείς, προτείνοντας στους αρμόδιους φορείς συγκεκριμένες καινοτόμες λύσεις και αφυπνίζοντας παράλληλα τους πολίτες για την ανάγκη υιοθέτησης και εμπέδωσης βέλτιστων πρακτικών.
Η πολιτική ουδετερότητα, η οικονομική ανεξαρτησία από κρατικούς πόρους και η δημόσια λογοδοσία της Διεθνούς Διαφάνειας την έχουν καταστήσει, μέσα στα χρόνια, έναν αξιόπιστο συνομιλητή των κυβερνώντων αλλά και έναν πολύτιμο σύμμαχο των πολιτών.
To φετινό ετήσιο συνέδριο της ΔΔ-Ε επικεντρώνεται στις «Καθαρές» Δημόσιες Συμβάσεις. Ποιος είναι ο λόγος που επιλέξατε το συγκεκριμένο θέμα και πώς εμπλέκονται οι πολίτες σε αυτό;
Έχει υπολογισθεί ότι η διαφθορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο πεδίο των δημοσίων συμβάσεων ανέρχεται σε περίπου 5 δισ. ευρώ ετησίως! Το ποσό φαντάζει αστρονομικό, αλλά είναι εύλογο, καθόσον αστρονομικοί είναι ενίοτε και οι προϋπολογισμοί αρκετών δημοσίων έργων. Ταυτόχρονα, οι δημόσιες συμβάσεις αφορούν δημόσια έργα, τα οποία έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα και στην ποιότητα ζωής των πολιτών.
Κατανοείτε, λοιπόν, ότι η πάταξη της διαφθοράς στις δημόσιες συμβάσεις δεν θα μπορούσε να λείπει από την στοχοθεσία της Διεθνούς Διαφάνειας. Σε αυτό το πλαίσιο, και η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς υλοποιεί, ήδη από το 2017, το πρόγραμμά της «Σύμφωνο Ακεραιότητας».
Tι ακριβώς είναι το Σύμφωνο Ακεραιότητας της ΔΔ-Ε και ποια τα πλεονεκτήματά του για τους πολίτες μιας χώρας; Tι σημαίνει η εφαρμογή του στην χώρα μας, που όλοι γνωρίζουμε πόσο χαμηλά κατατάσσεται σε όρους καταπολέμησης της διαφθοράς σε σύγκριση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη;
Το «Σύμφωνο Ακεραιότητας» περιλαμβάνει την σύναψη μιας οικειοθελούς συμφωνίας μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής, που διενεργεί τον δημόσιο διαγωνισμό για το έργο «Κατασκευή Δικτύου Ομβρίων σε περιοχές των Δήμων Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη και Ταύρου-Μοσχάτου», το σύνολο των επιχειρήσεων που έχουν υποβάλει οικονομική προσφορά στον εν λόγω δημόσιο διαγωνισμό και της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος ως ανεξάρτητου παρατηρητή των διαδικασιών συμβασιοποίησης και εκτέλεσης του προκηρυχθέντος έργου.
Η αναθέτουσα αρχή και οι υποψήφιοι ανάδοχοι δεσμεύονται να παρέχουν επαρκή πληροφόρηση στην Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος, προκειμένου η τελευταία να είναι σε θέση να επισημάνει πιθανές διαδικαστικές παρατυπίες, να προτείνει εγκαίρως διορθωτικά μέτρα και να παρακολουθήσει την συμμόρφωση με αυτά, ενημερώνοντας ταυτόχρονα, σε τακτά διαστήματα, τους πολίτες για την εξέλιξη του δημόσιου έργου.
Στόχοι του προγράμματος είναι η βελτίωση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, η προώθηση του υγιούς ανταγωνισμού και των χρηστών εταιρικών πρακτικών, καθώς και η ενεργοποίηση των πολιτών, με γνώμονα πάντα το δημόσιο συμφέρον.
Απώτερος σκοπός της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος στο πλαίσιο του εν λόγω πιλοτικού «Συμφώνου Ακεραιότητας» είναι, εφόσον αποδειχθεί ότι τούτο μπορεί να λειτουργήσει ως ένας προληπτικός, αποτρεπτικός και διορθωτικός μηχανισμός, να προτείνει να καταστεί υποχρεωτικό βάσει νόμου.
Aπό την μέχρι σήμερα εμπειρία σας ως ανεξάρτητος παρατηρητής μιας δημόσιας σύμβασης, πού εστιάζετε τα σοβαρότερα προβλήματα στον συγκεκριμένο τομέα; Έχει σημειωθεί πρόοδος και κατά πόσο διασφαλίζεται η διαφάνεια στις εν λόγω διαδικασίες στις οποίες χρησιμοποιούνται τα χρήματα των φορολογουμένων;
Θα μου επιτρέψετε να απαντήσω στην πρώτη ερώτησή σας σε μεταγενέστερο χρόνο, καθότι η εξέλιξη του συγκεκριμένου δημόσιου έργου βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Ωστόσο, η εμπειρία της Διεθνούς Διαφάνειας από τις 15 και πλέον χώρες του κόσμου στις οποίες έχει υλοποιήσει το «Σύμφωνο Ακεραιότητας» υποδεικνύει ότι σοβαρά προβλήματα διαφθοράς παρατηρούνται σε όλα τα στάδια συμβασιοποίησης και εκτέλεσης ενός δημόσιου έργου.
Οφείλουμε βέβαια να ομολογήσουμε ότι η ενσωμάτωση και στη χώρα μας νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποσκοπεί στην ενίσχυση της διαφάνειας των δημοσίων συμβάσεων έχει συμβάλει τα μάλα στην καλύτερη αξιοποίηση των χρημάτων του φορολογούμενου πολίτη. Και μπορείτε ευχερώς να κατανοήσετε το μέγεθος του ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενίσχυση της διαφάνειας των δημοσίων συμβάσεων, δεδομένου του ύψους των κονδυλίων που η ίδια διαθέτει στα κράτη μέλη για δημόσια έργα.
Για τον λόγο αυτό άλλωστε επέλεξε να χρηματοδοτήσει το «Σύμφωνο Ακεραιότητας» της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, καθότι και το έργο «Κατασκευή Δικτύου Ομβρίων σε περιοχές των Δήμων Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη και Ταύρου-Μοσχάτου» συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Τι θα θέλατε να πείτε στους Έλληνες πολίτες που αισθάνονται απογοητευμένοι από το παρελθόν και το παρόν και απαισιόδοξοι για το μέλλον της χώρας και κατ’ επέκταση και το δικό τους;
Η βαθιά οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα και τους Έλληνες ήταν αναμφίβολα ένα ισχυρό σοκ. Οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις, όμως, είναι το αναγκαίο αντίβαρο στα μέτρα λιτότητας και προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να συνεχίσουμε να κινούμαστε. Μόνο με την εμπέδωση χρηστών πρακτικών θα διασφαλίσει η χώρα βιώσιμη ανάπτυξη!
*Πριν αναλάβει τη θέση της προέδρου στη ΔΔ-Ε το 2017, η δρ Δαμάσκου υπήρξε ερευνήτρια της ορργάνωσης, ενώ έχει δημοσιεύσει εκτενώς περί χρηστής διακυβέρνησης, καταπολέμησης της διαφθοράς και εποπτείας στον τραπεζικό και χρηματοοικονομικό χώρο, δεδομένου ότι τα τελευταία 15 έτη εργάζεται σε τραπεζικά ιδρύματα και εποπτικούς φορείς του τραπεζικού και χρηματοοικονομικού χώρου, στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει εκπονήσει μεταδιδακτορική έρευνα στο University of Luxembourg στους τομείς του οικονομικού ποινικού δικαίου, ενώ κατέχει διδακτορικό τίτλο από το Queen Mary University of London στον τομέα του Ευρωπαϊκού οικονομικού ποινικού δικαίου, καθώς και μεταπτυχιακό τίτλο από το London School of Economics & Political Science στο ποινικό και τραπεζικό δίκαιο.
