Ροή
Η πανδημία έχει προκαλέσει «σοκ» σε όλες τις οικονομίες. Όπως σημειώνουν αναλυτές που παρακολουθούν τον ευρύτερο ενεργειακό χώρο, αναμφίβολα, μεταξύ των κλάδων που βιώνουν μια νέα ασφυκτική πραγματικότητα είναι και η παγκόσμια βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Η κρίση προκάλεσε ιστορική πτώση στη ζήτηση και στις τιμές, έφερε «λουκέτα» σε μονάδες και δεκάδες χιλιάδες περικοπές θέσεων εργασίας. Και προφανώς, τα «απόνερα» έχουν φτάσει και στην Ελλάδα που θα αποτελούσε έκπληξη αν κατάφερνε να… ξεφύγει της πρωτοφανούς ύφεσης που προκάλεσε η πανδημία κορωνοϊού, με τις επιπτώσεις να αποτυπώνονται και στα μεγέθη των εταιρειών.
Σε διεθνές επίπεδο, η δυναμικότητα των διυλιστηρίων που έκλεισαν -ή έχουν ανακοινώσει ότι θα κλείσουν- ανέρχεται στα 2,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως, τάση που αναμένεται να συνεχιστεί το επόμενο διάστημα. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Wood Mackenzie, ο ευρωπαϊκός κλάδος διύλισης θα καταγράφει απώλειες 1,4 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως μέχρι το 2023, εξαιτίας της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το «κύμα» περικοπών και διακοπής λειτουργίας μονάδων. Εξαιτίας της πτώσης της ζήτησης και των χαμηλών περιθωρίων διύλισης, η TOTAL προχώρησε τον Νοέμβριο σε προσωρινή διακοπή λειτουργίας του διυλιστηρίου Donges στη Γαλλία για οικονομικούς λόγους, λόγω των αδύναμων περιθωρίων. Την ίδια ώρα, η Exxon Mobil ανακοίνωνε ότι θα προχωρήσει στη περικοπή του 15% του εργατικού της δυναμικού σε ορίζοντα διετίας, η Royal Dutch Shell θα περικόψει μέχρι και 9.000 θέσεις απασχόλησης, ενώ η Chevron έχει ανακοινώσει περιστολή κατά 6.000 άτομα.
Σύμφωνα με όσα έχουν καταγραφεί έως τώρα, στην Πορτογαλία, η Galp ανακοίνωσε ότι μέσα στο 2021 θα διακόψει τις εργασίες στο διυλιστήριο του Πόρτο και θα συγκεντρώσει τις βασικές δραστηριότητες διύλισης στο μεγαλύτερο διυλιστήριο που διατηρεί στην περιοχή Sines. Το διυλιστήριο Heide της Γερμανίας θα μειώσει το προσωπικό του κατά 106 θέσεις, ενώ το διυλιστήριο στη Ριέκα της Κροατίας σταμάτησε προσωρινά την παραγωγή του.
Στη Φινλανδία, η Neste ανακοίνωσε το κλείσιμο του διυλιστηρίου Naantali μέχρι το τέλος Μαρτίου, ενώ το διυλιστήριο της Αμβέρσας, ιδιοκτησίας του Ομίλου Gunvor, σταμάτησε την επεξεργασία αργού στα τέλη του περασμένου Μαΐου. Μία από τις δύο μονάδες απόσταξης της Cepsa στο La Rabida της Ισπανίας βρίσκεται σε αδράνεια και θα τεθεί εκ νέου σε λειτουργία μόνο όταν βελτιωθεί η ζήτηση. Τουλάχιστον δύο διυλιστήρια στην περιοχή της Μεσογείου ακούγεται ότι και αυτά εξετάζουν το ενδεχόμενο οριστικού κλεισίματος.
Και δεν τελειώνουν εδώ τα παραδείγματα. Στη γειτονική Τουρκία, η Tupras ανακοίνωσε μείωση της συνολικής παραγωγής διύλισης το 2020 κατά 16,8% σε ετήσια βάση, στους 23,389 εκατομμύρια τόνους. Η Lukoil ανέφερε ότι στα διυλιστήρια που διατηρεί στη Ρωσία και στην Ευρώπη η παραγωγή ήταν μειωμένη κατά 14,7% σε ετήσια βάση, ενώ το μεγαλύτερο διυλιστήριο της Πολωνίας PKN Orlen, γνωστοποίησε ότι στο τέταρτο τρίμηνο του 2020 η μείωση της παραγωγής του ανήλθε στο 12%.
Ακόμα και οι πέντε εταιρίες κολοσσοί του πετρελαϊκού κλάδου ExxonMobil, BP, Shell, Chevron και Total, ανακοίνωσαν ετήσιες ζημίες – ρεκόρ για το 2020, οι οποίες αθροιστικά άγγιξαν τα 76 δις δολάρια. Είναι ενδεικτικό ότι η ExxonMobil, μεγαλύτερη παραγωγός των ΗΠΑ, ανακοίνωσε για πρώτη φορά στην ιστορία της ετήσιες ζημιές ύψους 22,4 δις δολάρια, ενώ οι απώλειες για την Shell έφτασαν στα 21,7 δις, για την BP στα 20,3 δις.
Όπως σημειώνουν αναλυτές, τα περιθώρια διύλισης, μετά την ανοδική τους πορεία που έφτασαν στο 5% με 6,5% το χρονικό διάστημα 2015-208, επέστρεψαν στο 1,31 για το 2020, επίπεδο που δεν έχει εμφανιστεί εδώ και χρόνια, αν δεν μιλάμε για ιστορικό χαμηλό.
Μέσα σε αυτό το παγκόσμιο υφεσιακό σοκ στον κλάδο των διυλιστηρίων, δεν ήταν δυνατόν να αποτελέσει εξαίρεση η Ελληνική αγορά, με τη συνολική πτώση στην αγορά πετρελαιοειδών να ανέρχεται σε 27% πέρυσι έναντι του 2019, ασκώντας πιέσεις σε ομίλους όπως τα Ελληνικά Πετρέλαια ή η Motor Oil.
Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς πετρελαιοειδών και αναλυτές, εξαιτίας της κατάρρευσης κυρίως του Τουρισμού, οι πωλήσεις σε αεροπορικά καύσιμα ήταν θεαματικά μειωμένες κατά 67,1%. Αντίστοιχη ήταν η εικόνα και στη ζήτηση καυσίμων για τη ναυσιπλοΐα με πτώση τάξης 32,6%. Αλλά και στα καύσιμα κίνησης η ζήτηση μειώθηκε κατά 13,1% σε ετήσια βάση. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσαν οι πωλήσεις πετρελαίου θέρμανσης, που λόγω ειδικών συνθηκών παρουσίασαν αισθητή άνοδο 15,3%.
Πάντως, ανάλογη περίπου ήταν η εικόνα και στις άλλες αγορές του ευρωπαϊκού Νότου. Σε επίπεδο ζήτησης, οι πωλήσεις καυσίμων ήταν μειωμένες στην Πορτογαλία το 2020 κατά 14% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το υπουργείο Ενέργειας της χώρας. Αλλά και στην Ισπανία η πτώση έφτασε στο 25%, ενώ στην Ιταλία, την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ξεπέρασε το 17%.
Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με αναλυτές που παρακολουθούν τον χώρο, η πτώση της ζήτησης οδήγησε πέρυσι τις τιμές του Brent να κυμανθούν κατά μέσο όρο στα 42 δολάρια/βαρέλι με σημαντική μεταβλητότητα μέσα στη χρονιά (υποχώρησαν μάλιστα και κάτω από τα 20 δολάρια στο πρώτο εξάμηνο), σε σχέση με 64 δολάρια το βαρέλι το 2019.
