Η επίθεση κατά του Ιράν σηματοδοτεί σημαντική κλιμάκωση σε επίπεδο περιφερειακής έντασης. Το μέγεθος μιας άμεσης ιρανικής αντεπίθεσης, η σφοδρότητα των ενδεχόμενων ισραηλινών πληγμάτων και η πιθανή εμπλοκή των ΗΠΑ είναι καθοριστικής σημασίας για την εκτίμηση του κινδύνου μιας ευρύτερης περιφερειακής ανάφλεξης.
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή της η UBS, καθώς αυτές οι εξελίξεις παραμένουν ακόμη ασαφείς, είναι πιθανό να δούμε μια βραχυπρόθεσμη αστάθεια στις αγορές. Τονίζει ταυτόχρονα ότι τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν κρίσιμη αρτηρία για το παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας, καθώς από την περιοχή διακινούνται πάνω από 20 εκατ. βαρέλια υδρογονανθράκων ημερησίως.
Η απότομη άνοδος των τιμών του πετρελαίου είναι σαφής ένδειξη ότι η αγορά ανησυχεί για πιθανή μείωση της προσφοράς. Όπως εκτιμά η UBS, τουλάχιστον μέχρι να γίνουν πιο σαφείς οι προθέσεις του Ιράν και των ΗΠΑ, οι τιμές του πετρελαίου θα συνεχίσουν να ενσωματώνουν ένα «ασφάλιστρο κινδύνου». Αν τελικά δεν προκύψουν διαταραχές σε επίπεδο προσφοράς, οι τιμές θα υποχωρήσουν ξανά.
H UBS σημειώνει ότι τα τρία σενάρια που αναλύει δεν εξαντλούν όλες τις πιθανότητες, λόγω της ρευστότητας της κατάστασης.
Σενάριο 1: Η σύγκρουση περιορίζεται κυρίως μεταξύ Ισραήλ και Ιράν
Στο βασικό σενάριο της UBS, οι στρατιωτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ Ισραήλ και Ιράν συνεχίζονται τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες, αλλά οι σύμμαχοι του Ισραήλ συνδράμουν ώστε να περιοριστούν οι απειλές από ιρανικούς πυραύλους και drones.
Ωστόσο, οι ενεργειακές υποδομές της ευρύτερης περιοχής παραμένουν κατά βάση άθικτες και οι θαλάσσιες οδοί απρόσβλητες. Τυχόν απώλειες στην παραγωγή του Ιράν αντισταθμίζονται με την κινητοποίηση εφεδρικής παραγωγικής ικανότητας από άλλα σημεία της περιοχής. Ίσως αναζωπυρωθούν οι συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, και η προσοχή των αγορών θα επιστρέψει σταδιακά σε ζητήματα εμπορικής πολιτικής και πληθωρισμού.
Σε αυτό το σενάριο, η άνοδος των τιμών πετρελαίου θα είναι μάλλον προσωρινή και μικρής διάρκειας, χωρίς ουσιαστικές επιπτώσεις στον παγκόσμιο πληθωρισμό. Οι μετοχές θα δεχθούν κάποια πίεση βραχυπρόθεσμα, αλλά θα ανακάμψουν γρήγορα μόλις καταστεί σαφές ότι η σύγκρουση δεν γενικεύεται.
«Αν και είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η πιθανότητα αυτού του σεναρίου, η ιστορία δείχνει ότι οι επιπτώσεις γεωπολιτικών γεγονότων στις μετοχικές αγορές τείνουν να είναι βραχύβιες. Κατά τη διάρκεια των 11 τελευταίων σημαντικών γεωπολιτικών κρίσεων (ξεκινώντας από τον Πρώτο Πόλεμο του Κόλπου και φτάνοντας έως τη σύγκρουση Ρωσίας–Ουκρανίας), ο δείκτης S&P 500 βρέθηκε κατά μέσο όρο μόλις 0,3% χαμηλότερα μία εβδομάδα μετά το γεγονός και 7,7% υψηλότερα έναν χρόνο αργότερα».
Σενάριο 2: Παρατεταμένη διαταραχή της προσφοράς ενέργειας
Το πλέον επιζήμιο σενάριο για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας θα ήταν μια παρατεταμένη διακοπή της ενεργειακής προσφοράς από την περιοχή. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει πλήγματα σε ιρανικές ενεργειακές υποδομές ή ιρανικά αντίποινα κατά αμερικανικών στόχων στην περιοχή ή και κατά άλλων ενεργειακών υποδομών στον Περσικό Κόλπο, γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει αμερικανικά αντίποινα κατά του Ιράν.
Παρόλο που οι ΗΠΑ έχουν ενισχύσει τις αμυντικές τους δυνατότητες στην περιοχή, οι τεχνολογικές εξελίξεις στα drones και στις τακτικές σημαίνουν ότι κάποιες ζημιές είναι αναπόφευκτες, και η ναυσιπλοΐα στα Στενά του Ορμούζ ίσως επηρεαστεί για σημαντικό διάστημα.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι τιμές του πετρελαίου θα βρεθούν πάνω από τα 90 δολάρια/βαρέλι, προκαλώντας σοκ και εντείνοντας τις ανησυχίες για πληθωριστικές πιέσεις, ιδίως σε συνδυασμό με την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ. Από την άλλη, η μεταβλητότητα των τιμών του πετρελαίου θα είναι ακόμα μεγαλύτερη σε περίπτωση που οι χώρες του ΟΟΣΑ αποφασίσουν να αξιοποιήσουν τα στρατηγικά τους αποθέματα.
Οι μετοχικές αγορές θα μπορούσαν να δεχτούν ισχυρό πλήγμα σε αυτό το σενάριο, καθώς οι επενδυτές προεξοφλούν μεγαλύτερη αβεβαιότητα και δυσμενέστερες οικονομικές προοπτικές. Αντίθετα, τα «καταφύγια» όπως ο χρυσός, το ελβετικό φράγκο και τα κρατικά ομόλογα υψηλής αξιολόγησης, ιδίως χωρών με χαμηλό πληθωρισμό, ια ενισχυθούν.
Σενάριο 3: Ταχεία κλιμάκωση, ταχεία ανάκαμψη
Ένα σενάριο ταχείας κλιμάκωσης, με συμμετοχή και των ΗΠΑ, θα μπορούσε να οδηγήσει σε συνδυασμένα πλήγματα ΗΠΑ–Ισραήλ κατά των πυρηνικών και στρατιωτικών υποδομών του Ιράν. Η προσφορά ενέργειας πιθανότατα θα διαταραχθεί προσωρινά, θα προκληθούν ζημιές σε υποδομές στον Περσικό Κόλπο και, ενδεχομένως, θα επέλθει στρατιωτική ήττα του ιρανικού καθεστώτος.
Οι επενδύσεις υψηλού κινδύνου θα πιεστούν περισσότερο, συγκριτικά με την τωρινή αντίδραση των αγορών, ιδιαίτερα αν υπάρξουν αναφορές για διαταραχές στην προσφορά ενέργειας. Ωστόσο, η γρήγορη εξουδετέρωση των στρατιωτικών δυνατοτήτων του Ιράν πιθανώς θα ακολουθηθεί από έντονη κινητοποίηση για αποκατάσταση της προσφοράς ενέργειας, και οι αγορές θα ηρεμήσουν επίσης γρήγορα, καθώς οι κίνδυνοι για την προσφορά πετρελαίου και για το εμπόριο θα μειώνονται.
