Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των προγραμμάτων πρόληψης αλλά και τα σημαντικά οφέλη που έχουν ήδη φανεί σε πολίτες περιγράφει η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη. Σε συνέντευξή της στο Insider διαβεβαιώνει την συνέχιση των προγραμμάτων μετά την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης από τα κονδύλια του υπουργείου Υγείας.
Εξηγεί πως μετά την υπογραφή της ΚΥΑ προχωρά η ταυτόχρονη έναρξη των προγραμμάτων για την παχυσαρκία των ενηλίκων και τη νεφρική δυσλειτουργία. Τα δύο αυτά προγράμματα είναι συνδεδεμένα με τον καρδιομεταβολικό έλεγχο και μέσα από αυτόν επιλέγονται οι ωφελούμενοι. Η Ειρήνη Αγαπηδάκη καταγράφει επίσης τη συνολική πρόοδο των προσυμπτωματικών εξετάσεων που γίνονται στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος «Προλαμβάνω», αλλά και την αλλαγή της νοοτροπίας των Ελλήνων σε ένα προληπτικό μοντέλο υγείας.
Όπως επισημαίνει η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, οι προληπτικές εξετάσεις υπήρξαν σωτήριες για 100.000 πολίτες, που έλαβαν πρώιμη διάγνωση, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται 56.072 γυναίκες με ύποπτο εύρημα στη ψηφιακή μαστογραφία. Σε περαιτέρω καρδιολογικό έλεγχο για πιθανή ισχαιμία ή στεφανιαία νόσο οδηγούνται 60.415 εξετασθέντες, ενώ πρόσβαση σε δωρεάν φάρμακα για την παχυσαρκία αποκτούν 10.000 πολίτες.
Αναλυτικά η συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου:
- Κυρία Αγαπηδάκη, ποια είναι η γενικότερη εικόνα σήμερα για το πρόγραμμα «Προλαμβάνω». Υπάρχει πρόοδος στη διενέργεια των προληπτικών εξετάσεων από τους πολίτες;
Το πρόγραμμα «Προλαμβάνω», πλέον, έχει περάσει ξεκάθαρα στη φάση ωρίμανσης και τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τη σημασία της πρόληψης στην πράξη. Ήδη, περισσότεροι από 5 εκατομμύρια πολίτες έχουν κάνει τις προληπτικές εξετάσεις που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα, από τις δωρεάν εξετάσεις για τον καρκίνο του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου, μέχρι την πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Και είμαστε, όχι απλώς ικανοποιημένοι, αλλά υπερήφανοι γιατί περισσότεροι από 100.000 συνάνθρωποί μας εντόπισαν έγκαιρα ευρήματα, που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε απειλή για την υγεία ή ακόμα και για τη ζωή τους.
Αυτό για εμάς δεν είναι ένας απλός αριθμός· είναι χιλιάδες οικογένειες που γλίτωσαν έναν μεγάλο κίνδυνο. Και είναι η πιο ξεκάθαρη απόδειξη ότι η επένδυση στην πρόληψη σώζει ζωές και πρέπει να γίνεται σταθερά και με συνέχεια.
- Το πιο επιτυχημένο πρόγραμμα είναι αυτό για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων;
Κάθε πρόγραμμα έχει δική του δυναμική και τα δικά του οφέλη, οπότε δεν θα έλεγα ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «επιτυχημένο». Αυτό που βλέπουμε και έχει σημασία, ωστόσο, είναι ότι ολόκληρη η στρατηγική του προγράμματος «Προλαμβάνω» αποδίδει, αποσκοπώντας να χτίσουμε μια κουλτούρας πρόληψης στον πληθυσμό.
Στις εξετάσεις για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων, που πράγματι έχουμε αυξημένη συμμετοχή, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί περισσότερες από 2,3 εκατομμύρια εξετάσεις, με 48.754 ελέγχους για στεφανιαία νόσο και 11.661 ελέγχους ισχαιμίας. Είναι μια τεράστια παρέμβαση, ειδικά εάν σκεφτεί κανείς ότι τα καρδιαγγειακά παραμένουν η πρώτη αιτία θανάτου.
Αντίστοιχα, όμως, στα προγράμματα πρόληψης για τον καρκίνο έχουμε εξίσου εντυπωσιακά και -κυρίως- σωτήρια αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα στο πρόγραμμα πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού όπου έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 910.000 μαστογραφίες, με 56.072 γυναίκες να εντοπίζουν έγκαιρα κάποιο εύρημα. Όλα αυτά μαζί συνθέτουν μια εικόνα: η πρόληψη όταν γίνεται συστηματικά, σώζει ζωές. Γι’ αυτό και επενδύουμε σε όλο το φάσμα και δεν αφήνουμε καμία ομάδα πληθυσμού «εκτός πλάνου».
- Πότε ξεκινούν το συνδεόμενο πρόγραμμα για τη νεφρική δυσλειτουργία και το πρόγραμμα για την παχυσαρκία των ενηλίκων;
Και τα δύο νέα προγράμματα - για τη νεφρική δυσλειτουργία και για την παχυσαρκία των ενηλίκων - ξεκινούν, καθώς ήδη εκδόθηκε η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση και ακολουθεί πλέον η αποστολή των μηνυμάτων SMS προς τους ωφελούμενους. Μιλάμε για ένα πιλοτικό πυρήνα περίπου 10.000 πολιτών.
Για την παχυσαρκία, το πρόγραμμα αφορά ενήλικες με Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) από 37 και πάνω. Οι πολίτες θα παρακολουθούνται από ενδοκρινολόγο και διατροφολόγο και, εφόσον το κρίνει ο ενδοκρινολόγος, θα έχουν πρόσβαση στη σύγχρονη θεραπεία χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση. Θέλω να τονίσω ότι δεν υπάρχουν «μαγικές συνταγές» για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η παχυσαρκία είναι νόσημα και χρειάζεται ολιστική αντιμετώπιση· η φαρμακευτική θεραπεία λειτουργεί μόνο όταν συνοδεύεται από συνεχή διατροφική και ιατρική παρακολούθηση.
Παράλληλα, ξεκινά και το πρόγραμμα για τη νεφρική δυσλειτουργία, που απευθύνεται σε ανθρώπους με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο – όσους έχουν ιστορικό, υπέρταση ή διαβήτη. Θα γίνονται οι απαραίτητοι εργαστηριακοί έλεγχοι, όπως eGFR και αλβουμίνη/κρεατινίνη ούρων, ώστε να εντοπίζουμε εγκαίρως τη βλάβη πριν εξελιχθεί.
Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι όλα αυτά τα προγράμματα στηρίζονται στο «Προλαμβάνω». Μάλιστα, η χώρα μας βραβεύτηκε προσφάτως από τον ΟΗΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για τη στρατηγική πρόληψης των χρόνιων νοσημάτων και της παιδικής παχυσαρκίας. Είναι πραγματικά συγκινητικό ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες ζητούν πλέον τη δική μας τεχνογνωσία. Η πρόληψη σώζει ζωές και η Ελλάδα αλλάζει σελίδα – όχι στα λόγια, αλλά στην πράξη.
- Υπάρχει εικόνα, σε συνδυασμό και με το πρόγραμμα που «τρέχει» για την παιδική παχυσαρκία και τις δωρεάν συνεδρίες με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, σε τι βάθος χρόνου θα μπορέσουμε να αλλάξουμε τους δείκτες υγείας του πληθυσμού;
Η παιδική παχυσαρκία είναι μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία, γιατί ό,τι συμβαίνει στην παιδική ηλικία ακολουθεί τον άνθρωπο σε όλη του τη ζωή. Γι’ αυτό και η παρέμβασή μας είναι ολιστική και βασίζεται στα πιο σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα.
Στο πρόγραμμα που υλοποιούμε σε συνεργασία με την UNICEF, στο Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Καταπολέμηση της Παχυσαρκίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, έχουν ήδη απευθυνθεί και συμμετέχουν περίπου 1.000 παιδιά και οι οικογένειές τους, με το 70% να είναι ηλικίας 5 έως 12 ετών. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει περισσότερες από 4.245 συνεδρίες συμβουλευτικής, ενώ πάνω από 102.000 παιδιά έχουν ωφεληθεί έμμεσα μέσα από εκπαιδευτικά εργαλεία, δράσεις σε σχολεία και κοινότητες, εργαστήρια διατροφής και δραστηριότητες άσκησης.
Το πιο ενθαρρυντικό όμως είναι τα αποτελέσματα: 8 στα 10 παιδιά, δηλαδή το 80%, παρουσιάζει βελτίωση στο Δείκτη Μάζας Σώματος — και μάλιστα χάνει κυρίως λίπος, όχι απλώς κιλά. Ταυτόχρονα βλέπουμε βελτιώσεις σε κλινικούς δείκτες που σχετίζονται με τη χοληστερίνη και την αρτηριακή πίεση. Αυτές είναι μικρές αλλαγές που, ωστόσο, όταν τις κάνει μια ολόκληρη γενιά, μεταφράζονται σε μια βαθιά αλλαγή στους δείκτες υγείας της χώρας.
Θέλω, επίσης, να τονίσω ότι η πρόσβαση είναι πανελλαδική: Η διατροφική τηλεσυμβουλευτική λειτουργεί σε όλη τη χώρα, και αυτό διευκολύνει ιδιαίτερα τις οικογένειες σε απομακρυσμένες περιοχές.
Στο ερώτημά σας για το πότε θα δούμε ουσιαστική αλλαγή στους δείκτες υγείας: Οι μεγάλες αλλαγές στην παιδική παχυσαρκία χρειάζονται και απαιτούν χρόνο. Μιλάμε για έναν ορίζοντα τουλάχιστον 5-10 ετών, ώστε να αντικατοπτριστούν συνολικά στον πληθυσμό. Αλλά τα πρώτα σημάδια - στη μείωση του ΔΜΣ, στη βελτίωση της διατροφής, στην αύξηση της σωματικής δραστηριότητας– δείχνουν ότι η προσπάθεια αποδίδει. Η πρόσκληση και προτροπή μου προς τους γονείς είναι απλή: Εμπιστευτείτε το πρόγραμμα. Δεν είναι μια τεχνική παρέμβαση, είναι μια ουσιαστική στήριξη στις οικογένειες.
Η παιδική παχυσαρκία υπονομεύει την ποιότητα ζωής των παιδιών μας και μαζί μπορούμε να προστατέψουμε αυτό το αγαθό, με έγκαιρη πρόληψη και στοχευμένες δράσεις.
- Πόσο σημαντικά είναι αυτά τα προγράμματα, δεδομένου ότι για παράδειγμα η παχυσαρκία έχει ταξικά χαρακτηριστικά ως νόσος; Και προφανώς επειδή και η φαρμακευτική αγωγή έχει ένα κόστος, είναι πολύ σημαντικό να δίνεται δωρεάν μαζί με την πλήρη συμβουλευτική, γιατί η καταπολέμηση της παχυσαρκίας δεν μπορεί να εξαντληθεί στη λήψη ενός φαρμάκου, καθώς αφορά αλλαγή νοοτροπίας ζωής -σωστά;
Είναι αλήθεια ότι η παχυσαρκία δεν είναι απλώς ένα ιατρικό ζήτημα, είναι και βαθιά κοινωνικό. Ξέρουμε ότι τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας συναντώνται συχνά σε οικογένειες με περισσότερες δυσκολίες, λιγότερους πόρους και πιο περιορισμένη πρόσβαση σε ενημέρωση ή υγιεινές επιλογές. Αυτό ακριβώς κάνει αυτά τα προγράμματα τόσο σημαντικά: Μειώνουν τις ανισότητες στην υγεία.
Η φαρμακευτική αγωγή για την παχυσαρκία είναι ακριβή και σε πολλές χώρες δεν καλύπτεται. Εμείς επιλέξαμε να την παρέχουμε εντελώς δωρεάν, αλλά πάντα στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης παρέμβασης. Γιατί η παχυσαρκία δεν αντιμετωπίζεται με ένα χάπι. Αφορά τον τρόπο που τρώμε, κινούμαστε, οργανώνουμε την καθημερινότητά μας. Γι’ αυτό η φαρμακευτική αγωγή συνοδεύεται υποχρεωτικά από διατροφική και ιατρική παρακολούθηση, ώστε ο πολίτης να στηρίζεται ουσιαστικά και με ασφάλεια.
Όταν η Πολιτεία προσφέρει δωρεάν εξετάσεις, συμβουλευτική και θεραπείες, δίνει σε όλους τους πολίτες την ίδια ευκαιρία για υγεία, ανεξαρτήτως εισοδήματος ή τόπου κατοικίας. Και αυτός είναι ο λόγος που επενδύουμε τόσο δυναμικά στην πρόληψη: Γιατί δεν θέλουμε η υγεία να είναι προνόμιο - θέλουμε να είναι δικαίωμα.
- Για πόσο διάστημα θα συνεχίζονται να χρηματοδοτούνται τα Προγράμματα, όταν τελειώσει το Ταμείο Ανάκαμψης;
Ο σχεδιασμός μας είναι ξεκάθαρος: Καμία από τις τρέχουσες δράσεις πρόληψης δεν θα σταματήσει. Άλλωστε, από την πρώτη στιγμή γνωρίζαμε ότι τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης λειτουργούν ως εφαλτήριο, όχι ως μόνιμη πηγή χρηματοδότησης. Γι’ αυτό και δουλεύουμε ήδη, εδώ και καιρό, με το Υπουργείο Οικονομικών και τους υπόλοιπους αρμόδιους φορείς, ώστε όλες αυτές οι παρεμβάσεις —οι προσυμπτωματικοί έλεγχοι, οι δράσεις πρόληψης, τα προγράμματα για την παχυσαρκία, τον διαβήτη, την καρδιαγγειακή υγεία - να ενταχθούν σταθερά και με διαφάνεια στον κρατικό προϋπολογισμό.
Η πρόληψη στη χώρα μας, δεν έχει τη μορφή κάποιου «πρότζεκτ». Είναι θεσμός, είναι επένδυση στη Δημόσια Υγεία, και πρέπει να έχει θεσμική, μόνιμη χρηματοδότηση. Αυτό ακριβώς διασφαλίζουμε: Ότι όσα ξεκίνησαν με το Ταμείο Ανάκαμψης θα συνεχιστούν, θα διευρυνθούν και θα ενσωματωθούν στον πυρήνα της εθνικής στρατηγικής για την Υγεία.
