Η προχωρημένη ηλικία της εγκύου αποτελεί έναν εκ των βασικών παραγόντων για να θεωρηθεί μια κύηση «υψηλού κινδύνου», δηλαδή με μεγάλη πιθανότητα επιπλοκών τόσο για την γυναίκα όσο και για το έμβρυο ή τα έμβρυα που κυοφορεί. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της Α' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) στο ΓΝΑ «Αλεξάνδρα» (της παλαιότερης πανεπιστημιακής μαιευτικής κλινικής της πατρίδας μας), η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται στις πρώτες τέσσερις χώρες της Ευρώπης με έγκυες ηλικίας 40 ετών και άνω.
Οι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες που ωθούν πολλά ζευγάρια στο να μεταθέσουν για αργότερα την απόκτηση παιδιών, μοιραία αυξάνει την ανάγκη εξωσωματικής γονιμοποίησης, όπου κι εκεί πολλές κυήσεις θεωρούνται υψηλού κινδύνου (π.χ. οι δίδυμες, οι τρίδυμες και γενικά οι πολύδυμες κυήσεις), με τη μέση ηλικία εγκυμοσύνης με τις τεχνικές της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής να είναι τα 43,3 έτη στην Ελλάδα.
Ηλικία, εξωσωματική και υποκείμενα νοσήματα
Πέρα από την ηλικία και την ανάγκη για εξωσωματική γονιμοποίηση, μια κύηση μπορεί να χαρακτηριστεί υψηλού κινδύνου λόγω υποκείμενου νοσήματος της γυναίκας ή συγκεκριμένου ιστορικού της.
Οι ειδικοί αναφέρουν ως παραδείγματα την υπερβαρότητα και την παχυσαρκία στην έγκυο (που μάλιστα σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο συγγενών ανωμαλιών στο έμβρυο), οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης, ένα αυτοάνοσο υποκείμενο νόσημα (όπως ο συστημικός ερυθηματώδης λύκος ή η πολλαπλή σκλήρυνση), μια πρώιμη προεκλαμψία, ο αυξημένος κίνδυνος μητρορραγίας λόγω της θέσης του πλακούντα, η εμφάνιση ενός καρκίνου, μια προγενέστερη μεταμόσχευση και πολλά άλλα.
Για όλες αυτές τις περιπτώσεις, στην εποχή της ιατρικής ακριβείας και της εξατομικευμένης θεραπείας, ο μαιευτήρας γυναικολόγος δεν μπορεί πλέον να θεωρείται παντογνώστης και απαιτείται διεπιστημονική ομάδα για την παρακολούθηση της εγκυμοσύνης ώστε να αποσοβηθεί ο κίνδυνος των επιπλοκών. Το πρώτο νοσοκομείο της Ελλάδας που απέκτησε Διεπιστημονική Επιτροπή Κυήσεων Υψηλού Κινδύνου ήταν το νοσοκομείο «Αλεξάνδρα», με την ιστορικότερη και παλαιότερη μαιευτική κλινική.
Η επιτροπή αυτή πέρα από τον συμβουλευτικό της ρόλο, στον θεράποντα μαιευτήρα-γυναικολόγο καταγράφει τις κυήσεις υψηλού κινδύνου προκειμένου να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων, ώστε να μπορούν οι μελετητές να εξάγουν πολύτιμα συμπεράσματα, που σχετίζονται με την εξέλιξη του Δημογραφικού, αλλά και να μπορέσουν σε δεύτερο χρόνο-έχοντας συλλέξει πληθώρα στοιχείων- να υλοποιηθούν μελέτες για την δυνατότητα εξοικονόμησης πόρων από την αποφυγή των επιπλοκών.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένα βρέφος που θα γεννηθεί με επιπλοκές από μια κύηση υψηλού κινδύνου μπορεί να χρειαστεί να μείνει για μήνες στη Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ), ενώ πολλά παιδιά υφίστανται μόνιμες επιπλοκές και αναπηρίες. Αρκετά από τα παιδιά που στηρίζει η ΕΛΕΠΑΠ γεννήθηκαν από μια κύηση υψηλού κινδύνου όπου δυστυχώς δεν αποσοβήθηκε ο κίνδυνος.
Παρόμοια επιτροπή με το ογκολογικό συμβούλιο
Επιστημονική επιτροπή κυήσεων υψηλού κινδύνου διαθέτουν όλα τα μεγάλα μαιευτήρια στις χώρες του εξωτερικού και η λειτουργία της μπορεί να παρομοιαστεί με το Ογκολογικό συμβούλιο που διαθέτουν πλέον όλα τα ογκολογικά νοσοκομεία και στην πατρίδα μας.
Σε αυτό το συμβουλευτικό όργανο προσέρχεται ο θεράπων ιατρός -όχι η έγκυος ή ο /η ασθενής- και υπάρχει διεπιστημονική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο. Στην Επιστημονική Επιτροπή της Α' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Αλεξάνδρα συμμετέχουν οι επιστήμονες του ΕΚΠΑ.
Τρεις γιατροί συνιστούν τον βασικό κορμό της επιτροπής
Η διεπιστημονική επιτροπή είναι περισσότερο ή λιγότερο πολυμελής αναλόγως του ιστορικού της εγκύου. Ο βασικός κορμός της αποτελείται από τον επικεφαλής μαιευτήρα γυναικολόγο, τον διευθυντή της μονάδας εντατικής θεραπείας νεογνών (ΜΕΝΝ) και τον διευθυντή του τμήματος υπερήχων, ενώ αναλόγως του ιστορικού της εγκύου μπορεί να προστεθεί καρδιολόγος (αν για παράδειγμα η γυναίκα έχει ένα υποκείμενο καρδιολογικό νόσημα), πνευμονολόγος (αν υπάρχει υποκείμενο πνευμονολογικό νόσημα) και άλλες ειδικότητες αν η έγκυος γυναίκα είναι διαβητική, υπέρβαρη, παχύσαρκη, έχει συστημικό ερυθηματώδη λύκο ή πολλαπλή σκλήρυνση ή έχει υποβληθεί σε μεταμόσχευση νεφρού ή ήπατος.
Παρότι στις μέρες μας χρησιμοποιούμε περισσότερο την τηλεϊατρική για την παρακολούθηση ασθενών εξ’ αποστάσεως, οι γυναίκες που κατοικούν σε απομακρυσμένα και δυσπρόσιτα μέρη, εφόσον εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία - της κύησης υψηλού κινδύνου - είναι ουσιαστικά υποχρεωμένες να μετακομίσουν κοντά στο μαιευτήριο που θα γεννήσουν προκειμένου να έχουν συστηματική παρακολούθηση.
Η κύηση υψηλού κινδύνου δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά τοκετό με καισαρική τομή, και αυτή είναι η ερώτηση που θέτουν οι περισσότερες γυναίκες. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις μια γυναίκα που γέννησε το πρώτο ή και το δεύτερο παιδί της με φυσιολογική κύηση μπορεί να παρουσιάσει κίνδυνο επιπλοκών σε μια επόμενη εγκυμοσύνη, άρα τίποτα δεν είναι προδιαγεγραμμένο.
Το μόνο σίγουρο είναι πως καθώς κοινωνικοί και οικονομικοί λόγοι υποχρεώνουν τα ζευγάρια να καθυστερήσουν την τεκνοποίηση-οπότε μετά αρχίζουν κι εμπλέκονται και ιατρικοί λόγοι-αυξάνεται η πιθανότητα να εμφανιστούν διάφορες επιπλοκές, με τους ειδικούς να εξηγούν ότι μέχρι την ηλικία των 35 ετών η εγκυμοσύνη συνήθως εξελίσσεται φυσιολογικά.
Ακολουθώντας το παράδειγμα της Α' Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) στο ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», υπό την διεύθυνση του καθηγητή Μαιευτικής- Γυναικολογίας ΕΚΠΑ Γιώργου Δασκαλάκη, το μαιευτήριο «Μητέρα» καθίσταται το πρώτο ιδιωτικό μαιευτήριο που δημιουργεί Επιστημονική Επιτροπή Κυήσεων Υψηλού Κινδύνου.
Ο στόχος είναι να ακολουθήσουν όλα τα μαιευτήρια ώστε να αλλάξει η κουλτούρα της ιατρικής και να παρέχεται εξειδικευμένη φροντίδα σε κάθε έγκυο γυναίκα, αναλόγως του ιστορικού της. Πρόεδρος της νεοσύστατης επιτροπής αναλαμβάνει ο καθηγητής Γιώργος Δασκαλάκης και η πανεπιστημιακή κλινική του Αλεξάνδρα θα καταγράφει τα δεδομένα, ώστε να δημιουργηθούν εκτενείς βάσεις δεδομένων που θα χρησιμοποιηθούν και για την αντιμετώπιση του Δημογραφικού και σε οικονομοτεχνικές μελέτες για την εξοικονόμηση άμεσων κι έμμεσων δαπανών υγείας από την αποφυγή των επιπλοκών σε μητέρες και παιδιά, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΔΣ του Μητέρα, μαιευτήρας γυναικολόγος Στέφανος Χανδακάς.
