Παρότι το καθαρό πόσιμο νερό και τα εμβόλια έχουν αξιολογηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως οι δύο σημαντικότεροι παράγοντες για την διασφάλιση της δημόσιας υγείας και την αύξηση του μέσου προσδόκιμου επιβίωσης τουλάχιστον στα 80 έτη, ακόμα 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι διεθνώς δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές για κατανάλωση νερό.
Στη νέα τους μελέτη με τίτλο: «Πρόοδος στο οικιακό καθαρό πόσιμο νερό και την υγιεινή για τα έτη 2000 έως 2024- επικέντρωση στις ανισότητες» ο ΠΟΥ και η Unicef, με αφορμή την Παγκόσμια Εβδομάδα Νερού για το 2025, αποκαλύπτουν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες και ακάλυπτες ανάγκες στον παγκόσμιο πληθυσμό αναφορικά με την ποιότητα του πόσιμου οικιακού νερού. Την κατάσταση επιδεινώνει η εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή, με την λειψυδρία και τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι πλημμύρες, που όπως είδαμε και με την θεομηνία Daniel στην Ελλάδα, είναι σε θέση να «διαβρώσουν» τα συστήματα ύδρευσης και να καταστήσουν για μακρά χρονικά διαστήματα μη πόσιμο και επικίνδυνο το νερό του δικτύου, λόγω επιμολύνσεων.
Σε αυτό το τοπίο κανένα κράτος δεν μπορεί να διασφαλίσει πως δεν θα πει «το νερό, νεράκι». Ωστόσο, οι άνθρωποι που ζουν σε χώρες με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, οι ευάλωτες αγροτικές κοινότητες, τα παιδιά, οι μειονότητες, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες αντιμετωπίζουν σύμφωνα με την έκθεση τις μεγαλύτερες ανισότητες. Συγκεκριμένα, τα ευρήματα δείχνουν ότι ένας στους τέσσερις ανθρώπους διεθνώς ή σε πληθυσμό 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν ακόμα καταφέρει να εξασφαλίσουν την καθημερινή τους πρόσβαση σε πόσιμο ασφαλές νερό και σε αυτό τον πληθυσμό περιλαμβάνονται 106 εκατομμύρια άνθρωποι οι οποίοι πίνουν νερό κατευθείαν από μη αξιολογημένες πηγές.
3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι χωρίς σωστές συνθήκες υγιεινής
Επίσης, 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην διαθέτουν τις πρέπουσες συνθήκες υγιεινής, οι οποίες βέβαια προϋποθέτουν την πρόσβαση σε καθαρό νερό γιατί η υγιεινή πηγαίνει χέρι-χέρι με το πλύσιμο των χεριών, του σώματος, των επιφανειών και σκευών μαγειρικής και γενικά την καθαριότητα με σαπούνι και νερό. Μέσα σε αυτό τον πληθυσμό περιλαμβάνονται 354 εκατομμύρια άνθρωποι, οι οποίοι ζουν σε αγροτικές περιοχές ή καταυλισμούς και δεν διαθέτουν τουαλέτα στο σπίτι τους.
Παράλληλα, 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να στερούνται βασικών υπηρεσιώνυγιεινής στο χώρο διαμονής τους. Ανάμεσά τους υπάρχουν 611 εκατομμύρια άτομα που δεν έχουν πρόσβαση σε κανένα χώρο υγιεινής. Ο πληθυσμός των αναπτυσσόμενων χωρών είναι δύο φορές πιθανότερο να μην έχει πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και σε υπηρεσίες υγιεινής και τρεις φορές πιθανότερο να στερείται ακόμα και των βασικών συνθηκών υγιεινής, που θεωρούμε κάτι περισσότερο από δεδομένες στον δυτικό κόσμο. Στα ευάλωτα περιβάλλοντα, η κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού με καθαρό πόσιμο νερό είναι 38% μικρότερη από το αντίστοιχο μέσο όρο των αναπτυγμένων κρατών.
Παρότι έχουν συντελεστεί κάποια βήματα προόδου κυρίως για τους κατοίκους των αγροτικών περιοχών ωστόσο η πρόοδος δεν προχωρά με τον αναμενόμενο ρυθμό. Σύμφωνα με την προηγούμενη έκθεση του ΠΟΥ και της Unicef, παρότι η κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού σε καθαρό πόσιμο νερό αυξήθηκε από 50% σε 60% από το 2015 έως το 2024 και η αντίστοιχη κάλυψη στις ανάγκες βασικής υγιεινής αυξήθηκε από το 52% στο 71%, ωστόσο στις αστικές περιοχές η βελτίωση προχωρά με ρυθμούς χελώνας.
Έλλειψη προϊόντων ατομικής υγιεινής σε κορίτσια, ακόμα και στην Ελλάδα - Aιτία σχολικής διαρροής
Τα ευρήματα από 70 χώρες δείχνουν ότι τα προβλήματα στην τήρηση των κανόνων υγιεινής αφορούν κυρίως γυναίκες και νεαρά κορίτσια και επιδεινώνονται στις ημέρες της «περιόδου», λόγω έλλειψης προϊόντων ατομικής υγιεινής. Είναι άλλωστε καταγεγραμμένο ακόμα και στην πατρίδα μας σε ευάλωτους πληθυσμούς όπως οι Ρομά, οι μονογονεϊκές οικογένειες και οι μετανάστες, πως τα κορίτσια ηλικίας 15 έως 19 ετών παρουσιάζουν την μεγαλύτερη σχολική διαρροή και παράλληλα αποσύρονται από κοινωνικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των ημερών της «περιόδου». Το πρόβλημα έχει υπάρξει τόσο έντονο τα χρόνια της κρίσης των μνημονίων, αλλά και μετά λόγω των μεγάλων ανατιμήσεων στα προϊόντα του σουπερμάρκετ που γνωστό brand με είδη ατομικής υγιεινής έχει προβεί αρκετές φορές σε δωρεά τέτοιων προϊόντων σε ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, προκειμένου οι έφηβες και οι νεαρές γυναίκες να μην χάνουν ημέρες σχολείου ή σπουδών.
Την ίδια ώρα, στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι υπεύθυνα για την μεταφορά του καθαρού νερού στην οικία τους. Ενδεικτικά, στην υποσαχάρια Αφρική, αλλά και την κεντρική και την νότια Ασία, ενήλικες γυναίκες και νεαρά κορίτσια ξοδεύουν τουλάχιστον 30 λεπτά έως και μία ώρα την ημέρα για να βρουν και να μεταφέρουν στον τόπο διαμονής τους κάποια ποσότητα καθαρού νερού.
Η ανεμπόδιστη πρόσβαση σε καθαρό νερό, οι πρέπουσες συνθήκες υγιεινής και η ύπαρξη κατάλληλων καθαρών χώρων υγιεινής, σε κάθε σπιτικό όσο μακριά κι αν βρίσκεται αυτό, συμπεριλαμβάνονται μέσα στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών που έχουν ως ορόσημο για την επίτευξη τους το έτος 2030.
«Το νερό και η υγιεινή δεν είναι προνόμια των λίγων, αλλά αποτελούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα επισημαίνει ο Dr. Dr Ruediger Krech, διευθυντής του Τομέα Περιβάλλοντος, Κλιματικής Αλλαγής και Υγείας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Και προσθέτει: «Πρέπει λοιπόν να επιταχύνουμε τις δράσεις μας, ειδικά στις πιο ευάλωτες κοινότητες όπου έχουμε μείνει αισθητά πίσω, προκειμένου να πιάσουμε τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών».
«Όταν τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και συνθήκες υγιεινής, η υγεία τους, η μόρφωσή τους και ολόκληρο το μέλλον τους τίθενται σε άμεσο κίνδυνο» προσθέτει η Cecilia Scharp, διευθύντρια στη UNICEF του Τομέα WASH (Νερό, Υγιεινή και Συνθήκες Υγιεινής). Η C. Scharp προσθέτει πως αυτές οι ανισότητες είναι ιδιαίτερα έντονες στα κορίτσια τα οποία σηκώνουν –κυριολεκτικά- το βάρος της μεταφοράς του νερού στην οικογένεια (κάτι που αποτελεί σκληρή χειρονακτική εργασία) και επιπλέον υποχρεώνονται να απουσιάζουν από το σχολείο, τα σπορ και τις κοινωνικές εκδηλώνεις επειδή δεν έχουν χρήματα για να προμηθευτούν τον απαραίτητο αριθμό προϊόντων ατομικής υγιεινής για τις ημέρες της «περιόδου».
