Παρότι το εμβόλιο HPV εντάχθηκε στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για τα κορίτσια το 2008 και μόλις το 2022 για τα αγόρια, η πατρίδα μας απέχει πολύ από την επίτευξη του στόχου που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μέχρι το 2030. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του ΑΠΘ και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας HPV, Θοδωρής Αγοραστός η χώρα πρότυπο που αναμένεται να πετύχει και μάλιστα δύο χρόνια νωρίτερα τον στόχο, το 2028, είναι η Σουηδία η οποία έχει συνδυάσει δύο εξαιρετικές δράσεις. Πρώτα από όλα, επέκτεινε την ηλικία του HPV εμβολιασμού στα 30 χρόνια, βρίσκοντας πως τον ιό των κονδυλωμάτων τον μεταδίδουν πολύ οι άνθρωποι μέχρι εκείνη την ηλικία. Επιπλέον, προκειμένου να πιάσει ταβάνι το ποσοστό της εμβολιαστικής κάλυψης σε κορίτσια και αγόρια, η Σουηδία «στρατολόγησε» σε αυτή την προσπάθεια τους σχολικούς νοσοκόμους.
Το παράδειγμα της Σουηδίας ετοιμάζεται να υιοθετήσει και το Ηνωμένο Βασίλειο δηλαδή να εμπλέξει τους σχολικούς νοσοκόμους για την διάδοση του HPV εμβολιασμού, ενώ η δεύτερη και η τρίτη χώρα που αναμένεται να πιάσουν τον στόχο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία το 20240. Ακολουθούν για το 2044 η Κίνα και για το 2045 ο Καναδάς, με τις περισσότερες χώρες να εκτιμούν ότι εκεί κάπου μετά το 2040 θα το καταφέρουν. Η πρόβλεψη για την Ελλάδα είναι πως θα καταφέρει να εξαλείψει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας το 2047, αν καταφέρει να καλύψει το κενό και στην εμβολιαστική κάλυψη αλλά κυρίως στη διάγνωση της νόσου με εξειδικευμένες εξετάσεις και στην θεραπευτική της αντιμετώπιση.
Εξοικονόμηση πόρων από την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
Πάμε πρώτα να δούμε το κέρδος από την επίτευξη του στόχου με οικονομικούς όρους: Αν εξαλείψουμε τον καρκίνο τραχήλου μήτρας μέχρι το 2047, θα αποφύγουμε και μέχρι τότε να έχει προλάβει – αποφυγή 1145 περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και θα εξοικονομήσουμε 333 εκατ. ευρώ, δηλαδή πολύτιμους πόρους που μπορούν να δοθούν για την κάλυψη άλλων αναγκών υγείας, όπως εξηγεί ο Ηλίας Γκούντας, μεταδιδακτορικός ερευνητής στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Κύπρου και Value and Patient Access Manager, της MSD Greece. Από τη συγκεκριμένη νόσο μετράμε ετησίως 443 θανάτους γυναικών, που χάνουν άδικα τη ζωή τους από μια προλήψιμη (μέσω του εμβολιασμού) μορφή καρκίνου.
Το φορτίο των κονδυλωμάτων
Βέβαια με τον ιό HPV δεν σχετίζεται μόνο ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Υπάρχουν και άλλα φορτία (κοινωνικά και οικονομικά) σχετιζόμενα με τις άλλες μορφές καρκίνου που οφείλονται στον ιό HPV, αλλά και τα κονδυλώματα. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Δερματολογίας Αφροδισιολογίας ΕΚΠΑ, Αλέξανδρος Στρατηγός, Διευθυντής του νοσοκομείου Ανδρέας Συγγρός, τα κονδυλώματα αποτελούν την πιο κοινή σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη, είναι 100 φορές πιο συχνά από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και απαιτούν επεμβατικό τρόπο αφαίρεσης. Επιπλέον χαρακτηρίζονται από πολύ συχνές υποτροπές, σε ποσοστό έως και 30% και ακόμα πιο υψηλό για τους άνδρες που έχουν ερωτικό σύντροφο άλλον άνδρα. Συνεπώς και τα κονδυλώματα έχουν υψηλό φορτίο όχι μόνο δαπανών υγείας, αλλά και κοινωνικό και ψυχολογικό και συνδέονται με στίγμα-ντροπή στην κοινότητα.
Πού υστερεί η χώρα μας
Πάμε τώρα να δούμε πού είμαστε κοντά στο ευρωπαϊκό μέσο όρο και πού υστερούμε σημαντικά ή και ακόμα και «τρομακτικά». Όπως αναφέρει η καθηγήτρια παιδιατρικής λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ, Βάνα Παπαευαγγέλου, μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών παρότι το εμβόλιο έναντι του HPV διατίθεται στην χώρα μας εδώ και 17 χρόνια, το ποσοστό των κοριτσιών και αγοριών που έχουν εμβολιαστεί είναι μετά βίας κοντά στο 60% και είναι πολύ χαμηλότερο το ποσοστό των παιδιών που εμβολιάζονται πριν την ηλικία των 15 ετών- όπως ορίζει ο στόχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Βλέπουμε από τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ, ότι στην πατρίδα μας μέχρι το 2021 το 54,4% των κοριτσιών είχε εμβολιαστεί για τον HPV και σε ποσοστό 66,5% τα κορίτσια αυτά ήταν άνω των 15 ετών. Σιγά σιγά άρχισαν να εμβολιάζονται τα παιδιά σε μικρότερες ηλικίες και τώρα με τα στοιχεία του 2024, το 90% των κοριτσιών που εμβολιάστηκαν και το 72% των αγοριών που εμβολιάστηκαν ήταν ηλικίας κάτω των 15 ετών. Στο εμβολιασμό θα μπορούσαμε να τα πάμε καλύτερα καθώς υπάρχουν χώρες που έχουν πιάσει ποσοστό 95% εμβολιαστικής κάλυψης. Εκεί που υστερούμε έντονα είναι στις υποδομές για την εξέταση με HPV test (νεότερο και καλύτερο του τεστ ΠΑΠ) και στην θεραπεία των καρκίνων- προκαρκινικών αλλοιώσεων. Στο σημείο αυτό ο καθηγητής Θοδωρής Αγοραστός παρεμβαίνει για να επισημάνει ότι το τεστ ΠΑΠ, στις 100 γυναίκες με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας «πιάνει» τις 60, ενώ με το τεστ HPV πιάνει τις 95 και πως όταν πρόκειται για νέες γυναίκες –που είναι εμβολιασμένες δεν χρειάζεται ο διαγνωστικός έλεγχος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας να ξεκινά από την ηλικία των 20-21 ετών, μπορεί η έναρξη να μετατεθεί στα 30 χρόνια και να εξοικονομηθούν έτσι πόροι. Επίσης η αυτοδειγματοληψία είναι μια τεχνική που κάποιες χώρες έχουν υιοθετήσει προκειμένου να εξαλειφθεί νωρίτερα ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Με αυτόν τον όρο εννοούμε οι γυναίκες να λαμβάνουν μόνες τους το δείγμα, να κάνουν το τεστ και να το στέλνουν γι ανάλυση στο εργαστήριο, από το οποίο λαμβάνουν την απάντηση.
Καταγραφή των εμβολίων στο Εθνικό Μητρώο εμβολιασμών
Οι ειδικοί προσυπογράφουν την ανάγκη να γίνεται ο εμβολιασμός έναντι του HPV σε κορίτσια και αγόρια νωρίς ηλικιακά, να ενημερώνονται σωστά οι γονείς και να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος. Επιπλέον, ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Κώστας Νταλούκας επισημαίνει την ανάγκη να καταγράφονται όλα τα διενεργούμενα εμβόλια στο Εθνικό μητρώο Εμβολιασμών, ώστε αυτό να επικαιροποιηθεί. Δυστυχώς, το Εθνικό Μητρώο δεν είναι ενημερωμένο, όπως θα έπρεπε και με την ευθύνη των παιδιάτρων. «Στο άμεσο μέλλον θα αλλάξει ο τρόπος συνταγογράφησης των εμβολίων και θα πρέπει ο παιδίατρος να καταγράφει κάθε διενέργεια εμβολίου ώστε να μπορεί να συνταγογραφήσει το επόμενο εμβόλιο» υπογραμμίζει ο Κώστας Νταλούκας. Έτσι θα καταστεί σωστά ενημερωμένο το Εθνικό Μητρώο Εμβολιασμών, ώστε να ξέρουμε που βαδίζουμε.
