Σε μεταβατικό στάδιο βρίσκονται οι επενδύσεις ESG λαμβάνοντας επιρροές από το μεταβαλλόμενο πολιτικό και γεωπολιτικό τοπίο, την τεχνολογική πρόοδο και τις μεικτές ροές κεφαλαίων. Ενώ οι πολιτικές αντιξοότητες έχουν δημιουργήσει αβεβαιότητα σε ορισμένες αγορές, οι διαρθρωτικές τάσεις - που κυμαίνονται από την αυστηροποίηση των κανονιστικών ρυθμίσεων έως τη δυναμική της καθαρής ενέργειας - σηματοδοτούν μια βαθύτερη δέσμευση για βιώσιμη χρηματοδότηση.
Σύμφωνα με έρευνα της Rothschild & Co, ο τομέας των βιώσιμων επενδύσεων, το πρώτο τρίμηνο του 2025 κατέγραψε το χειρότερο τρίμηνο από ποτέ σημειώνοντας καθαρές εκροές 8,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτό σηματοδότησε μια απότομη αντιστροφή του κλίματος από τα 18,1 δισεκατομμύρια δολάρια το τελευταίο τρίμηνο του 2024.
Παρά τις εκροές ρεκόρ, τα παγκόσμια περιουσιακά στοιχεία των αμοιβαίων κεφαλαίων ESG παρέμειναν σταθερά στα 3,16 τρισεκατομμύρια δολάρια τον Μάρτιο του 2025. Ο κύριος παράγοντας που καθόρισε τις εκροές του πρώτου τριμήνου ήταν ένα κύμα μέτριων, αλλά αξιοσημείωτων, εξαγορών στην Ευρώπη, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά από τουλάχιστον το 2018 που τα ευρωπαϊκά βιώσιμα αμοιβαία κεφάλαια είδαν καθαρές εκροές, ακόμη και όταν τα συμβατικά αμοιβαία κεφάλαια προσέλκυσαν ισχυρές εισροές.
Αυτή η αναστροφή του κλίματος αντανακλά διάφορους αλληλένδετους παράγοντες. Οι γεωπολιτικές εντάσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, έχουν μετατοπίσει την εστίαση της Ευρώπης μακριά από τους κλιματικούς στόχους προς την οικονομική ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την άμυνα. Η αντικλιματική στάση και οι πολιτικές ενέργειες του Τραμπ -όπως ένα εκτελεστικό διάταγμα που στοχεύει στην ποικιλομορφία και την ένταξη- έχουν εισαγάγει νομικές αβεβαιότητες, οδηγώντας τους διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων των ΗΠΑ να περιορίσουν την παγκόσμια προώθηση των ESG. Για ορισμένους Ευρωπαίους επενδυτές, αυτή η υποχώρηση έχει εγείρει αμφιβολίες σχετικά με την παγκόσμια ευθυγράμμιση όσον αφορά στη βιωσιμότητα, κάτι που περιπλέκεται περαιτέρω από τους εξελισσόμενους κανονισμούς της ΕΕ και τη συνεχιζόμενη υποαπόδοση σε τομείς όπως η καθαρή ενέργεια. Συνολικά, αυτές οι δυναμικές έχουν μειώσει την όρεξη των επενδυτών για στρατηγικές ESG.
Πώς διαμορφώνουν οι κανονισμοί το τοπίο ESG
Η κανονιστική απόκλιση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα του παγκόσμιου πλαισίου ESG. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις αρχές του 2025, καταγράφτηκε ανατροπή διαφόρων πρωτοβουλιών που σχετίζονται με το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της παύσης στους κανόνες γνωστοποίησης για το κλίμα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SEC) και της εξόδου από τη Συμφωνία του Παρισιού. Οι πολιτικές ESG καθοδηγούνται πλέον σε μεγάλο βαθμό από τα κράτη, με ορισμένες πολιτείες να διπλασιάζουν την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας, ενώ άλλες περιορίζουν την εφαρμογή τους στα δημόσια οικονομικά.
Στην Ευρώπη, η κατεύθυνση του ταξιδιού παραμένει σαφής. Η Οδηγία της ΕΕ για την Εταιρική Αναφορά Βιωσιμότητας (CSRD) έχει επεκτείνει σημαντικά τις υποχρεωτικές γνωστοποιήσεις ESG, οι οποίες ισχύουν πλέον για σχεδόν 50.000 εταιρείες. Οι προσπάθειες για τον εξορθολογισμό της ρύθμισης - όπως το νομοσχέδιο Omnibus - έχουν επιδιώξει να μειώσουν τα βάρη συμμόρφωσης χωρίς να αποδυναμώσουν τη συνολική φιλοδοξία. Εν τω μεταξύ, οι προσπάθειες επιβολής έχουν ενταθεί: περισσότερα από 350 κεφάλαια ESG έκλεισαν ή συγχωνεύθηκαν το 2024 και πάνω από 100 αφαίρεσαν όρους που σχετίζονται με το ESG από τα ονόματά τους εν μέσω μιας καταστολής του greenwashing. Οι Απαιτήσεις Γνωστοποίησης Βιωσιμότητας (SDR) του Ηνωμένου Βασιλείου και οι νέοι κανόνες επισήμανσης των αμοιβαίων κεφαλαίων, που θα τεθούν σε ισχύ από τα μέσα του 2025, ενισχύουν περαιτέρω αυτήν την τάση.
Η Κίνα έχει κάνει τα πρώτα βήματα προς την ευθυγράμμιση με τους κανονισμούς, εκδίδοντας εθελοντικά πρότυπα αναφοράς ESG στα τέλη του 2024.Αυτά θέτουν τις βάσεις για ένα πιο ολοκληρωμένο εθνικό πλαίσιο ESG που αναμένεται έως το 2030, παράλληλα με τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη της πράσινης χρηματοδότησης.
Σε όλες τις μεγάλες αγορές, η κατεύθυνση είναι ολοένα και πιο σαφής: οι προσδοκίες σχετικά με την αποκάλυψη και την αξιοπιστία αυξάνονται και ο έλεγχος των ισχυρισμών ESG εντείνεται.
Ποιες είναι οι βασικές τάσεις της αγοράς
Παρά τις κανονιστικές και πολιτικές προκλήσεις, τα κεφάλαια συνεχίζουν να ρέουν προς την πράσινη μετάβαση. Το 2024, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια έφτασαν στο ιστορικό υψηλό των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, διπλάσιο από το επίπεδο των επενδύσεων σε ορυκτά καύσιμα.[ Η ανανεώσιμη ενέργεια, η ηλεκτροκίνηση και η ενεργειακή απόδοση είναι πλέον κυρίαρχα θέματα της αγοράς. Μόνο η ηλιακή ενέργεια αντιπροσώπευε επενδύσεις 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων και οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων αυξήθηκαν σε πάνω από 17 εκατομμύρια μονάδες, αντιπροσωπεύοντας το 20% των πωλήσεων νέων αυτοκινήτων παγκοσμίως.
Παράλληλα, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές έχουν καταστεί η προτιμώμενη οδός για την έξοδο από την τεχνολογία για το κλίμα, με το 95% των συναλλαγών το 2024 να λαμβάνουν αυτή τη μορφή. Οι εταιρείες εξαγοράζουν ολοένα και περισσότερο εταιρείες καθαρής ενέργειας, κινητικότητας και παραγωγής ενέργειας από απόβλητα, για να επιταχύνουν τις δικές τους μεταβάσεις στη βιωσιμότητα.
Καθώς το τοπίο ESG εξελίσσεται, ορισμένα διαρθρωτικά θέματα αναδύονται ως προτεραιότητες στο πλαίσιο των βιώσιμων επενδυτικών στρατηγικών. Τέτοια είναι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και ανθεκτικότητα, η φύση και βιοποικιλότητα, η καθαρή ενέργεια, η κυκλική οικονομία και οι νέες τεχνολογίες.
