Την Πέμπτη, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του για τις διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με νέους κανόνες για την αύξηση της διαφάνειας των δραστηριοτήτων εκπροσώπησης συμφερόντων («λόμπινγκ») εκ μέρους τρίτων χωρών στα κράτη μέλη της ΕΕ με 392 ψήφους υπέρ, 88 κατά και 133 αποχές.
Οι ευρωβουλευτές βελτίωσαν την αρχική πρόταση της Επιτροπής προσθέτοντας περισσότερη σαφήνεια στους ορισμούς της οδηγίας και εισάγοντας εγγυήσεις ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα στιγματίζονται νόμιμες δραστηριότητες που μπορούν να συμβάλουν θετικά στον δημόσιο διάλογο.
Δραστηριότητες που εμπίπτουν στους νέους κανόνες
Η οδηγία καλύπτει τις δραστηριότητες εκπροσώπησης συμφερόντων που ασκούνται έναντι αμοιβής (ή άλλων τύπων πληρωμών) και επιδιώκουν να επηρεάσουν την πολιτική, τη νομοθεσία ή τη λήψη αποφάσεων εντός των χωρών της ΕΕ. Αυτό περιλαμβάνει τη διοργάνωση ή τη συμμετοχή σε συνέδρια και διασκέψεις, την υποβολή συμβολών σε διαβουλεύσεις ή ακροάσεις, τη διεξαγωγή εκστρατειών επικοινωνίας (μεταξύ άλλων μέσω επηρεαστών γνώμης / «influencers» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης), την κατάρτιση εγγράφων πολιτικής, την πρόταση σχεδίων τροπολογιών και τη διεξαγωγή ερευνών.
Σύμφωνα με την θέση του Κοινοβουλίου, επίσημες κυβερνητικές ή διπλωματικές λειτουργίες, υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης, νομικές συμβουλές και ακαδημαϊκή έρευνα δεν θα πρέπει να θεωρούνται δραστηριότητες εκπροσώπησης συμφερόντων. Οι ευρωβουλευτές θέλουν ακόμη να διαφυλάξουν τις δραστηριότητες των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών από πιθανή σπίλωση. Ως εκ τούτου, ξεκαθαρίζουν μέσα από τις προτάσεις τους πως η χρηματοδότηση από επιχορηγήσεις τρίτων χωρών που δεν σχετίζονται με την άσκηση πίεσης ή επιρροής από ομάδες συμφερόντων δεν θεωρείται αμοιβή και δεν εμπίπτει στις διατάξεις των εν λόγω κανόνων.
Δημοκρατική εποπτεία
Για την ενίσχυση της διαφάνειας και της δημοκρατικής λογοδοσίας, η οδηγία θα απαιτεί από τις ανεξάρτητες εθνικές αρχές να τηρούν υποχρεωτικά μητρώα, τα οποία θα διασυνδέονται και θα είναι προσβάσιμα σε επίπεδο ΕΕ. Μετά την καταχώρισή τους, οι σχετικές οντότητες θα λαμβάνουν έναν μοναδικό ευρωπαϊκό αριθμό εκπροσώπησης συμφερόντων με ισχύ σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι τα δεδομένα θα πρέπει να παρουσιάζονται με αντικειμενικό και ουδέτερο τρόπο, ενώ η απλή καταχώριση δεν θα πρέπει να δημιουργεί κλίμα δυσπιστίας.
Προστασία απέναντι σε πιθανό στιγματισμό
Οι ευρωβουλευτές θέλουν επίσης να διασφαλίσουν ότι, σε αντίθεση με νόμους περί «ξένων πρακτόρων» σε ορισμένες χώρες, η οδηγία δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον περιορισμό της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά ή για τον χαρακτηρισμό ή την επιβολή κυρώσεων σε οντότητες, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Ομοίως, δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την απαγόρευση δραστηριοτήτων ή την απαίτηση γνωστοποίησης χρηματοδότησης από τρίτες χώρες οντοτήτων και φορέων που δεν σχετίζονται με την εκπροσώπηση συμφερόντων.
Δήλωση
Η εισηγήτρια Adina Vălean (ΕΛΚ, Ρουμανία) δήλωσε: «Η διαφάνεια δεν αποτελεί ιδεολογικό ζήτημα, αλλά βασική προϋπόθεση για τη δημοκρατική εμπιστοσύνη. Σύμφωνα με την οδηγία αυτή, όποιος επιδιώκει να επηρεάσει τις αποφάσεις της ΕΕ για λογαριασμό ξένης κυβέρνησης θα πρέπει να εγγραφεί και να είναι ορατός. Θεσπίζει σαφείς, ενιαίους κανόνες σε ολόκληρη την Ευρώπη, χωρίς επισήμανση ή επιβάρυνση των νόμιμων οργανώσεων.»
Επόμενα βήματα
Το Κοινοβούλιο είναι πλέον έτοιμο να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τα κράτη μέλη, μόλις το Συμβούλιο εγκρίνει τη δική του εντολή.
Σχετικές πληροφορίες
Οι δραστηριότητες εκπροσώπησης συμφερόντων, γνωστές ως «λόμπινγκ» ή δραστηριότητες άσκησης πίεσης ή επιρροής, αντιμετωπίζονται από τα κράτη μέλη με διαφορετικό τρόπο. Επί του παρόντος, μόνο 16 κράτη μέλη έχουν λάβει σχετικά μέτρα για τη ρύθμιση των δραστηριοτήτων εκπροσώπησης συμφερόντων. Αυτό δημιουργεί εμπόδια στην αγορά και άνισο ανταγωνισμό. Επιπλέον, μπορεί να ωθήσει την εκπροσώπηση συμφερόντων προς λιγότερο ρυθμιζόμενα κράτη για να αποφευχθούν αυστηρότεροι κανόνες. Όταν η Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της το 2023, δημοσκοπική έρευνα φανέρωσε ότι 81% των Ευρωπαίων πιστεύουν πως η εξωτερικές παρεμβάσεις στις δημοκρατικές διεργασίες αποτελούν σοβαρό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
